Xây dựng “ngân hàng mở” làm sao để không tốn kém nguồn lực?

Xu thế tất yếu

“Ngân hàng mở” (Open banking) là mô hình kết nối, xử lý các giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API) cho phép các bên thứ ba cung cấp dịch vụ được quyền truy cập thông tin dữ liệu ngân hàng của khách hàng dựa trên sự chấp thuận của khách hàng.

Theo nghiên cứu của nhà cung cấp dịch vụ tư vấn và công nghệ tài chính mở Konsentus, 68 quốc gia đã hoặc đang phát triển ngân hàng mở. Tại châu Á, các dịch vụ ngân hàng mở đã phát triển rất mạnh ở Hàn Quốc, Hong Kong, Singapore, Nhật Bản… Còn tại Việt Nam, ngân hàng mở cũng đang trở thành xu hướng ngày càng phổ biến. Từ năm 2019 đến nay, hàng loạt ngân hàng Việt đã nhập cuộc phát triển mô hình này như: Vietinbank, BIDV, OCB, MB, Nam A Bank…

Trong đó, VietinBank đã cho ra mắt ứng dụng VietinBank iConnect năm 2019, cung cấp nền tảng chia sẻ Open API nhằm hỗ trợ các đối tác số tham khảo, thử nghiệm và phát triển các ứng dụng phù hợp với hoạt động kinh doanh của mình. Theo thống kê, mỗi tháng có trên 55 triệu giao dịch tài chính được thực hiện qua nền tảng VietinBank iConnect.

Tương tự, BIDV ra mắt ứng dụng BIDV Open API vào ngày 29/11/2023, cung cấp 15 gói API và chỉ sau hơn 3 tháng (đến tháng 3/2024), đã có gần 60 đối tác trải nghiệm hệ thống BIDV Open API với hơn 17.000 lượt thử nghiệm trên môi trường sandbox và đăng ký tích hợp với BIDV. Ông Trần Long, Phó Tổng Giám đốc BIDV cho hay, ước tính đến năm 2025, sẽ có khoảng hơn 500.000 khách hàng doanh nghiệp, 1 triệu khách hàng tiểu thương và hàng triệu khách hàng cá nhân sẽ được cung cấp các tiện ích từ hệ thống BIDV Open API.

BIDV iBank và BIDV iConnect là hai dịch vụ ngân hàng số thế hệ mới dành cho khách hàng doanh nghiệp được phát triển bởi BIDV

Cũng liên quan đến vấn đề này, tại hội thảo “Mở rộng kết nối và phát triển hệ sinh thái số” trong khuôn khổ sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2024, các chuyên gia đều chung nhận định, xu hướng chuyển dịch mô hình kinh doanh truyền thống của ngân hàng sang ngân hàng mở, hướng tới cung cấp trải nghiệm tối ưu cho khách hàng cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh, tính hiệu quả của các tổ chức trong lĩnh vực tài chính ngân hàng là xu thế tất yếu.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, khác với mô hình ngân hàng truyền thống là khép kín, khó chia sẻ và tích hợp dữ liệu với bên ngoài thị trường, tính linh hoạt thấp, ít có sự liên thông giữa các tổ chức cung ứng dịch vụ cho khách hàng..., thì với mô hình ngân hàng mở, hệ sinh thái hợp tác nơi các ngân hàng, fintech và các bên thứ ba khác kết nối và chia sẻ dữ liệu qua API, dữ liệu được chia sẻ cho phép phát triển các sản phẩm và dịch vụ đổi mới sáng tạo phục vụ việc cá nhân hóa nhu của khách hàng. Đặc biệt, hệ sinh thái mở, có nhiều tổ chức fintech, bên thứ ba tham gia thị trường và hợp tác với ngân hàng, khách hàng là trung tâm, nhiều lựa chọn hơn, dịch vụ được cá nhân hóa tốt hơn.

Kết nối, phát triển hệ sinh thái để thúc đẩy chuyển đổi số

Dù đang có những kết quả tích cực bước đầu, nhưng ông Vũ Anh Đức, Phó Giám đốc Trung tâm nền tảng và định danh số, Công ty TNHH Hệ thống Thông tin FPT IS nhận định, mô hình Open Banking hay Open API tại Việt Nam còn mang tính riêng lẻ, phần lớn do ngân hàng và đối tác tự xây dựng dựa trên nhu cầu của nhau. Hơn hết, quá trình triển khai vẫn còn tồn tại những thách thức lớn cần tháo gỡ để tự tin đi theo hướng ngân hàng mở như: Vấn đề quản trị dữ liệu; an toàn bảo mật; nền tảng và chuẩn dữ liệu kỹ thuật, bởi hiện nay chưa có quy định chung nào về tiêu chuẩn kỹ thuật khi đưa vào thực tế giữa các tổ chức.

Trong khi đó, nhu cầu của khách hàng rất lớn và mong muốn của các tổ chức tín dụng, các doanh nghiệp cũng rất nhiều. “Vì vậy đi đôi với việc rõ ràng khung pháp lý, công nghệ và dữ liệu sẽ được coi “chìa khóa” giúp liền mạch kết nối hệ thống giữa các tổ chức, xác thực thông tin chính xác giúp “mở đường” cho quá trình chuyển dịch ngân hàng mở hiệu quả”, ông Vũ Đức Anh nhấn mạnh.

Ông Vũ Anh Đức, Phó Giám đốc Trung tâm nền tảng và định danh số, Công ty TNHH Hệ thống Thông tin FPT IS chia sẻ tại hội thảo “Mở rộng kết nối và phát triển hệ sinh thái số”

Cùng bàn về nội dung này, ông Nguyễn Hoàng Long- Phó Tổng Giám đốc Napas, cho rằng, ngân hàng mở mang lại nhiều lợi ích cho tất cả các bên từ: Ngân hàng, công ty Fintech, khách hàng và cơ quan quản lý. Tuy nhiên, việc mỗi ngân hàng phải xây dựng và vận hành tiêu chuẩn, kết nối riêng khiến tăng chi phí vận hành, tốn kém nguồn lực. Đồng thời, việc ngân hàng thực hiện toàn bộ quy trình triển khai cho phép các bên thứ ba cung cấp dịch vụ TPP (Third-party provider) được quyền truy cập thông tin dữ liệu ngân hàng của khách hàng thông qua Open API (KYC, onboarding, kết nối kỹ thuật…) và TPP lại sử dụng nhiều tiêu chuẩn, kết nối với các ngân hàng sẽ dẫn đến khó triển khai mở rộng mô hình. Cùng với đó, việc ngân hàng mở nhiều kết nối đến TPP và không cùng tiêu chuẩn bảo mật dữ liệu có thể dẫn đến những rủi ro an ninh bảo mật…

Do đó, giải pháp là sử dụng hạ tầng chung ngân hàng mở, chia sẻ và thống nhất tiêu chuẩn chung, quy trình, quy định vận hành để kết nối giữa các ngân hàng và TPP thông qua kết nối với đơn vị vận hành hạ tầng chung về ngân hàng mở. Hạ tầng chung này hỗ trợ các bên trong việc chia sẻ dữ liệu và cung cấp dịch vụ.

Từ góc độ cơ quan quản lý, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng cũng khẳng định: “Chúng ta không thể nói đến chuyển đổi số nếu không có sự kết nối, tích hợp và phát triển hệ sinh thái số. Và để kết nối được thì chúng ta phải có nền tảng, phải có công nghệ, phải có giải pháp, phải có các nhà tích hợp”.

Để thúc đẩy ngân hàng mở phát triển, ông Nguyễn Hoàng Long đề xuất, Ngân hàng Nhà nước sớm ban hành hướng dẫn/quy định loại dữ liệu chia sẻ; hành lang pháp lý hỗ trợ triển khai ngân hàng mở với các bên tham gia. Ban hành quy định về việc triển khai Open Banking/Open API với những quy định cụ thể về chia sẻ dữ liệu, bảo mật thông tin, các loại API được cung cấp... Cùng với đó, định hướng, khuyến khích các bên triển khai/ gia nhập hạ tầng chung về ngân hàng mở.

Đại diện các doanh nghiệp cho biết, hiện nhiều giải pháp công nghệ đã được công bố để hỗ trợ các tổ chức tín dụng xây dựng theo hướng “ngân hàng mở”. Ông Trần Đăng Hoà cho hay, để tháo gỡ bài toán tổng thể, FPT xây dựng khung chiến lược chuyển đổi số bền vững như xây dựng hệ thống lõi đạt chuẩn, hiện đại hoá hạ tầng công nghệ thông tin, quản trị dữ liệu ngân hàng trên nền tảng điện toán đám mây FPT Cloud, tối ưu hoá quản trị vận hành, đảm bảo bảo mật thông tin với bộ giải pháp FPT.EagleEye…

Còn theo Phó Tổng giám đốc NAPAS, các đơn vị cung cấp hạ tầng thanh toán như NAPAS cũng đã sẵn sàng chuẩn bị những cơ sở, sản phẩm dịch vụ để đón kịp và phục vụ ngân hàng và các bên thứ 3 cung cấp dịch vụ trên hạ tầng “ngân hàng mở”. NAPAS cũng xây dựng hạ tầng số hóa thanh toán để sẵn sàng đáp ứng cho quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực thanh toán hiện tại cũng như tương lai. Phát triển các sản phẩm đa kênh, đa phương tiện, hỗ trợ thanh toán dịch vụ công…

Ông Đoàn Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Ngân hàng Nhà nước chia sẻ tại hội thảo

Trong khi đó, liên quan đến hành lang pháp lý, ông Đoàn Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Ngân hàng Nhà nước cho biết, Cục Công nghệ thông tin đã được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước giao làm đơn vị chủ trì soạn thảo Thông tư quy định về triển khai Open API trong ngân hàng.

Theo đó, các nội dung cơ bản của thông tư bao gồm: Danh mục tiêu chuẩn kỹ thuật (tiêu chuẩn kiến trúc, tiêu chuẩn về dữ liệu, tiêu chuẩn về an toàn thông tin); Danh mục hàm API chi tiết (thông tin mà ngân hàng phải công bố, công khai theo quy định pháp luật; thông tin khách hàng khi được sự chấp thuận của khách hàng; tạo lệnh thanh toán, chuyển tiền; có thể cung cấp thêm các hàm Open API theo nhu cầu thực tế); Quy chế khai thác chia sẻ dữ liệu; Lộ trình triển khai; Quyền và trách nhiệm của các bên.

“Chúng tôi dự kiến sẽ hoàn thành và trình Thống đốc ban hành thông tư này vào tháng 7/2024. Chúng tôi sẽ tiếp tục lấy ý kiến rộng rãi nội dung thông tư này và rất mong được các tổ chức tín dụng, các công ty thanh toán tham gia đóng góp ý kiến tích cực để hoàn thiện dự thảo thông tư này trong thời gian tới”, ông Đoàn Thanh Hải thông tin.