Việt Nam: Điểm sáng thu hút đầu tư nước ngoài trong khối ASEAN

Vượt qua Trung Quốc, ASEANđang là địa chỉ thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong trong lĩnh vực sản xuất. Ngay cả Trung Quốc cũng tập trung nguồn vốn đầu tư nhiều hơn vào khu vực Đông Nam Á. Những chỉ dấu mới này cũng đã có tác động tới Việt Nam với tư cách là thành viên của ASEAN và cũng là đối tác thương mại của Trung Quốc.

FDI Markets mới đây đã đưa ra dữ liệu cho thấy vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực sản xuất đổ vào ASEAN hiện tại đã nhiều hơn vào Trung Quốc và cho rằng đây có thể coi là minh chứng cho quan điểm “ASEAN được nghĩa là Trung Quốc mất” trong bối cảnh những căng thẳng về địa chính trị thúc đẩy các doanh nghiệp quốc tế đa dạng hóa chuỗi cung ứngcủa họ.

Tuy nhiên, các chuyên gia của HSBC cho rằng kết luận này còn khuyết 2 dữ kiện, chưa phản ánh được bao quát tình hình thực tế. Bà Amanda Murphy, Giám đốc Khối Ngân hàng Thương mại khu vực Nam và Đông Nam Á, HSBC châu Á - Thái Bình Dương cho rằng: ASEAN và Trung Quốc đồng tâm hiệp lực trong thương mại và đầu tư.

Minh chứng cho quan điểm này, theo chuyên gia của HSBC, bản thân các doanh nghiệp sản xuất Trung Quốc cũng đang mở rộng hoạt động tại Đông Nam Á. Dữ liệu của FDI Markets cũng cho thấy một phần ba FDI sản xuất năm ngoái của khu vực này đến từ Trung Quốc, nhiều hơn gấp ba lần so với đầu tư từ Mỹ, Hàn Quốc hay Nhật Bản. Chỉ riêng tại Việt Nam, các công ty sản xuất hàng đầu Trung Quốc đã tăng cường đầu tư trong năm 2023, với gần 20% vốn FDI đăng ký mới đến từ Trung Quốc, chiếm thị phần lớn nhất trong số các nhà đầu tư vào Việt Nam

Thứ hai, theo bà Amanda Murphy, một thực tế mà những chỉ số chính không nói lên được là đầu tư của Trung Quốc vào ASEAN không chỉ xoay quanh lắp ráp chi phí thấp mà còn bao gồm sản xuất tiên tiến, công nghệ và thậm chí cả dịch vụ chuyên nghiệp. Và Trung Quốc không chỉ là nguồn FDI lớn nhất của ASEAN mà đầu tư từ quốc gia này vào khu vực được thúc đẩy bởi những thế mạnh cơ bản nói chung của ASEAN chứ không chỉ đơn thuần là những tham vọng nhỏ như đa dạng chuỗi cung ứng hay giảm chi phí sản xuất.

Nhận xét kỹ hơn, ông Ahmed Yeganeh, Giám đốc toàn quốc Khối Dịch vụ Ngân hàng doanh nghiệp, HSBC Việt Nam bày tỏ: Chúng tôi nhìn thấy xu hướng đầu tư trong chính tập khách hàng của chúng tôi. HSBC ghi nhận số lượng doanh nghiệp Trung Quốc tham gia thị trường mới ở Đông Nam Á trong năm 2023 đã tăng 80% so với năm 2022. “Các khách hàng Trung Quốc của chúng tôi quan tâm nhiều nhất đến mở rộng thị trường sang Singapore, theo sau là Việt Nam, Thái Lan, Malaysia và Indonesia”, ông Ahmed Yeganeh nhấn mạnh.

Sự hấp dẫn của ASEAN được các chuyên gia nhận định rằng nhờ vào cơ hội tăng trưởng. Một khảo sát với 3.500 doanh nghiệp toàn cầu do HSBC thực hiện vào năm ngoái cho thấy lực lượng lao động lành nghề, nền kinh tế số đang phát triển, mức lương cạnh tranh và thị trường khu vực có quy mô tương đối lớn chính là những điểm hấp dẫn của ASEAN, trong đó có Việt Nam. Theo ông Ahmed Yeganeh, 28% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết sự vững vàng của nền kinh tế Việt Nam là yếu tốt tiên quyết thu hút doanh nghiệp quốc tế. Việt Nam vốn được biết là một nền kinh tế có GDP tăng trưởng mạnh mẽ và được kỳ vọng sẽ tăng trưởng nhanh nhất ASEAN với tốc độ 6,5%.

Trên thực tế, ASEAN vốn đã là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc và khu vực này mang đến nhiều cơ hội tăng trưởng đa dạng cho doanh nghiệp Trung Quốc, nhờ vào các yếu tố nền tảng kinh tế vững chắc, năng lực sản xuất ngày càng tinh vi, hiệu quả trong chuỗi cung ứng và logistics, tương đồng văn hóa và tầng lớp trung lưu đang phát triển.

Các chuyên gia của HSBC phân tích, đối với Việt Nam, Trung Quốc hiện là một trong những đối tác thương mại với kim ngạch song phương vượt mốc 106 tỷ USD, chủ yếu trong lĩnh vực điện tử, dệt may và máy móc. Trong vòng 10 năm kể từ 2014, quan hệ thương mại giữa Trung Quốc và Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong 20 hành lang thương mại hàng đầu thế giới. Những thỏa thuận tầm cỡ khu vực như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) đồng nghĩa các liên kết kinh tế giữa Trung Quốc và Việt Nam sẽ tiếp tục chặt chẽ hơn, chú trọng hơn vào lĩnh vực số hóa.

Theo báo cáo về kinh tế điện tử của Đông Nam Á (e-Conomy SEA) năm 2023, Việt Nam là nền kinh tế số phát triển nhanh nhất ở ASEAN với tốc độ tăng trưởng ấn tượng là 20%. Xét về tổng giá trị giao dịch, Việt Nam có tiềm năng để trở thành thị trường công nghệ số lớn thứ nhì khu vực vào năm 2030, chỉ đứng sau Indonesia. Sự tăng trưởng kỳ vọng sẽ đạt được nhờ hệ sinh thái thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng, được hậu thuẫn bởi tập người tiêu dùng đang gia tăng và sẵn sàng trở thành thị trường tiêu dùng lớn thứ 10 thế giới vào năm 2030, lớn hơn cả Đức, Vương quốc Anh và Thái Lan.

Từ thực tế thương mại và đầu tư, các chuyên gia cho rằng, sự đồng tâm hiệp sức giữa Trung Quốc và ASEAN thể hiện rất rõ ràng. Trong vòng vài thập kỷ qua, Trung Quốc đã giành vị thế dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực định hình nền kinh tế ngày hôm nay, chẳng hạn như số hóa, sản xuất tiên tiến, năng lượng tái tạo và xe điện. Hành trình tăng trưởng của ASEAN đồng nghĩa khu vực này cũng đang nắm giữ một vị thế cho phép các nước trong khu vực cũng tự sản xuất hoặc phát triển được những sản phẩm trong lĩnh vực đó, đồng thời có nhu cầu quy mô lớn đối với những sản phẩm này. Cơ hội, vị trí cận kề và những sở trường bổ trợ cho nhau sẽ tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng trong mối quan hệ kinh tế ASEAN-Trung Quốc, trong đó có Việt Nam.