Từng bước gỡ 'mạng nhện sở hữu chéo' trong hệ thống ngân hàng

Sở hữu chéo là một trong những "điểm nghẽn" cản trở quá trình lành mạnh hóa thị trường tài chính - ngân hàng.
Thủ tướng: Không để người dân, doanh nghiệp thiếu vốn khi cần sự hỗ trợ của hệ thống ngân hàng Thanh toán trực tuyến “bùng nổ”, thách thức cho an ninh, an toàn hệ thống ngân hàng Triển vọng lãi suất nửa cuối năm 2024 sẽ ra sao?

Chuyển biến tích cực nhưng chưa triệt để

Trong những năm qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã kiên trì triển khai nhiều biện pháp nhằm xử lý tình trạng sở hữu chéo, sở hữu cổ phần vượt giới hạn và các hành vi đầu tư, cho vay không đúng quy định trong hệ thống tổ chức tín dụng (TCTD). Đây là một trong những "điểm nghẽn" cản trở quá trình minh bạch hóa và lành mạnh hóa thị trường tài chính - ngân hàng. Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song báo cáo mới nhất của NHNN gửi Quốc hội tại Kỳ họp thứ IX đang diễn ra cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục được xử lý trong thời gian tới.

Từng bước gỡ “mạng nhện sở hữu chéo” trong hệ thống ngân hàng
Ngân hàng Nhà nước siết chặt giám sát, yêu cầu tổ chức tín dụng thoái vốn và tái cấu trúc sở hữu theo đúng quy định của pháp luật. Ảnh minh họa

Vào thời kỳ bùng nổ tín dụng trước năm 2010, hiện tượng các ngân hàng “bắt tay” nhau thông qua việc mua cổ phần chéo, sở hữu lẫn nhau giữa các nhóm cổ đông, tập đoàn kinh tế… từng bước tạo ra một “mạng nhện sở hữu” đan xen và thiếu minh bạch. Tình trạng này khiến hoạt động tín dụng nội bộ, cấp vốn ưu ái, thâu tóm và thao túng ngân hàng diễn ra phức tạp, tiềm ẩn rủi ro hệ thống nghiêm trọng. Trước thực trạng đó, NHNN đã từng bước siết chặt hành lang pháp lý và triển khai nhiều giải pháp giám sát, xử lý. Việc ban hành Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, các sửa đổi, bổ sung sau đó và đặc biệt là Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2024 đã thiết lập các quy định chặt chẽ hơn đối với tỷ lệ sở hữu cổ phần, giới hạn đầu tư, cho vay giữa các bên liên quan.

Theo NHNN, trong thời gian qua, tình trạng sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo trong hệ thống các TCTD đã được từng bước xử lý. Đặc biệt, hiện tượng cổ đông hoặc nhóm cổ đông lớn thao túng, chi phối hoạt động ngân hàng đã phần nào được kiềm chế. Một trong những chuyển biến rõ rệt là việc giảm đáng kể tình trạng TCTD hoặc người có liên quan của TCTD góp vốn, mua cổ phần tại TCTD khác vượt mức quy định 5% vốn điều lệ.

NHNN đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn và tăng cường thanh tra, giám sát, yêu cầu các TCTD xây dựng lộ trình thoái vốn, tái cấu trúc sở hữu để tuân thủ quy định pháp luật. Bên cạnh đó, những trường hợp cổ đông và người có liên quan sở hữu cổ phần vượt giới hạn chủ yếu còn tồn tại tại các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước. Việc này được nhận định là do yếu tố lịch sử để lại, khi các doanh nghiệp từng nắm giữ cổ phần tại ngân hàng như một hình thức đầu tư “đa ngành” phổ biến giai đoạn trước.

“Mặc dù chủ yếu phát sinh trước khi Luật Các TCTD năm 2010 có hiệu lực, sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo trực tiếp giữa các TCTD với nhau và giữa TCTD với doanh nghiệp dần được xử lý. Bên cạnh đó, Luật Các TCTD năm 2024 đã quy định chặt chẽ hơn về sở hữu cổ phần. Theo đó các TCTD có sở hữu cao hơn quy định tại Luật Các TCTD năm 2024 sẽ tiếp tục xây dựng lộ trình đảm bảo tuân thủ quy định tại Luật Các TCTD và Thông tư hướng dẫn có liên quan của NHNN”- báo cáo của NHNN nhấn mạnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực, NHNN cũng thẳng thắn chỉ ra các khó khăn, vướng mắc trong quá trình xử lý sở hữu chéo. Trước hết là vấn đề nhận diện các mối liên quan phức tạp, tinh vi giữa cổ đông và người có liên quan. Trong thực tế, có không ít trường hợp các cổ đông lớn cố tình nhờ người khác đứng tên hộ cổ phần, hoặc thông qua các công ty trung gian, công ty con để lách quy định về tỷ lệ sở hữu và cấp tín dụng cho nhóm khách hàng liên quan. Những hành vi này thường được thực hiện rất tinh vi, chỉ có thể phát hiện thông qua điều tra, xác minh của cơ quan chức năng chứ không thể trông chờ vào cơ chế giám sát hành chính thông thường.

Một khó khăn nữa cũng cần được nhắc đến là việc thiếu thông tin minh bạch về mối liên hệ sở hữu giữa các doanh nghiệp, đặc biệt với các doanh nghiệp chưa niêm yết hoặc không phải là công ty đại chúng. Trong bối cảnh công nghệ tài chính và các sản phẩm đầu tư phái sinh ngày càng phát triển, việc phát hiện các mối liên quan gián tiếp ngày càng khó khăn và vượt ra ngoài khả năng truy xuất thông tin của NHNN.

Bên cạnh đó, vướng mắc lớn hiện nay là tình trạng sở hữu cổ phần vượt giới hạn tại một số ngân hàng thương mại cổ phần có vốn nhà nước, hoặc do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối. Việc yêu cầu các cổ đông này thực hiện thoái vốn, tái cơ cấu đầu tư gặp nhiều trở ngại, do liên quan đến định hướng phát triển dài hạn và quyền lợi của đơn vị chủ quản. Do đó, ngoài vai trò của NHNN, sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành mà đặc biệt là các đơn vị chủ quản doanh nghiệp nhà nước có ý nghĩa then chốt để xử lý triệt để tình trạng này.

Những giải pháp căn cơ

Trước những thách thức nêu trên, NHNN đặt mục tiêu tiếp tục kiểm soát chặt chẽ hoạt động đầu tư, cho vay và góp vốn của các TCTD, đặc biệt đối với các giao dịch liên quan đến cổ đông lớn, nhóm cổ đông liên quan hoặc các doanh nghiệp có mối quan hệ sở hữu chéo phức tạp. Trong thời gian tới, cơ quan này sẽ tiếp tục thực hiện các đợt thanh tra định kỳ và đột xuất theo kế hoạch đã được phê duyệt. Đặc biệt, tập trung vào các vấn đề như tỷ lệ sở hữu cổ phần, hoạt động mua bán, chuyển nhượng cổ phần, cấp tín dụng vượt giới hạn cho khách hàng lớn, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp… Các vi phạm được phát hiện sẽ bị xử lý nghiêm, đồng thời yêu cầu các TCTD xây dựng lộ trình khắc phục cụ thể.

Bên cạnh đó, cơ quan này cũng dự kiến sẽ rà soát, đề xuất sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, nhằm hoàn thiện khung pháp lý quản lý sở hữu cổ phần, đặc biệt theo hướng đồng bộ với Luật Các TCTD sửa đổi năm 2024. Một điểm nhấn đáng chú ý trong định hướng thời gian tới là yêu cầu các doanh nghiệp nhà nước, khi đầu tư, góp vốn vào TCTD cần tuân thủ nghiêm quy định pháp luật, không sử dụng vốn vay ngân hàng để thực hiện đầu tư chéo. Đây vốn được xem là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn tài chính cho cả hai bên.

Sở hữu chéo là một vấn đề không thể xử lý “một sớm một chiều”, đặc biệt trong bối cảnh cấu trúc sở hữu doanh nghiệp Việt Nam còn nhiều tầng nấc phức tạp. Tuy nhiên, sự quyết liệt trong chỉ đạo và hành động của NHNN trong thời gian qua đã tạo ra những chuyển động tích cực, góp phần củng cố lòng tin của thị trường đối với hệ thống ngân hàng. Trong thời đại mà yêu cầu về minh bạch và chuẩn mực quản trị ngày càng cao, việc dọn sạch “mạng nhện sở hữu” không chỉ là điều kiện để đảm bảo an toàn hệ thống, mà còn là bước đi cần thiết để Việt Nam hội nhập sâu rộng vào thị trường tài chính quốc tế.

NHNN cho biết sẽ tiếp tục thực hiện công tác thanh tra theo Kế hoạch thanh tra đã được phê duyệt, hoặc thanh tra đột xuất (nếu cần thiết), trong đó quan tâm thanh tra các nội dung về tỷ lệ sở hữu cổ phần; Mua bán, chuyển nhượng cổ phần của ngân hàng, cấp tín dụng đối với khách hàng/nhóm khách hàng lớn (cho vay, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp....) nhằm phát hiện, chỉ đạo xử lý khắc phục các tồn tại, vi phạm trong hoạt động, nhất là các sai phạm về hoạt động cấp tín dụng, đầu tư, góp vốn, mua cổ phần của các TCTD.

Duy Minh
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Tổ chức tín dụng

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Nhiều quy định mới về phòng chống rửa tiền

Nhiều quy định mới về phòng chống rửa tiền

Ngân hàng Nhà nước tổ chức hội thảo lấy ý kiến về dự thảo thông tư bổ sung các quy định mới về phòng chống rửa tiền.
Luật hóa nợ xấu: Đặt nền móng pháp lý cho niềm tin tín dụng

Luật hóa nợ xấu: Đặt nền móng pháp lý cho niềm tin tín dụng

Việc luật hóa xử lý nợ xấu nhằm thể chế hóa Nghị quyết 42, tạo hành lang pháp lý thống nhất, nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu, đảm bảo an toàn hệ thống tín dụng.
Ngân hàng chuyển đổi số sẵn sàng cho kỷ nguyên AI

Ngân hàng chuyển đổi số sẵn sàng cho kỷ nguyên AI

Nam A Bank, Microsoft Việt Nam và Công ty Sun Việt (SVTECH) vừa ký kết hợp tác đánh dấu bước ngoặt trong hành trình chuyển đổi số toàn diện.
Ngân hàng ồ ạt tăng vốn điều lệ để đón chuẩn Basel III

Ngân hàng ồ ạt tăng vốn điều lệ để đón chuẩn Basel III

Trong năm 2025, đã có hơn 20 ngân hàng lên kế hoạch tăng vốn điều lệ với tổng mức tăng thêm gần 167.000 tỷ đồng.
WFIS 2025 vinh danh hai lãnh đạo công nghệ của Techcombank dẫn dắt hành trình chuyển đổi số của ngân hàng

WFIS 2025 vinh danh hai lãnh đạo công nghệ của Techcombank dẫn dắt hành trình chuyển đổi số của ngân hàng

Techcombank lập cú đúp tại WFIS 2025 với hai giải thưởng công nghệ danh giá, khẳng định vai trò tiên phong trong đổi mới và an ninh mạng khu vực.

Tin cùng chuyên mục

Khai trương phòng chờ Techcombank Private Lounge

Khai trương phòng chờ Techcombank Private Lounge

Techcombank vừa chính thức ra mắt không gian Techcombank Private Lounge đầu tiên tại sân bay Nội Bài, dành riêng cho Hội viên Private và Priority.
Thủ tướng chỉ đạo công khai kết luận thanh tra vàng

Thủ tướng chỉ đạo công khai kết luận thanh tra vàng

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước khẩn trương ban hành Kết luận thanh tra đối với các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng kinh doanh vàng.
Làm gì để doanh nghiệp miền Trung tiếp cận tín dụng xanh?

Làm gì để doanh nghiệp miền Trung tiếp cận tín dụng xanh?

Nhu cầu vốn lớn nhưng thiếu cơ chế rõ ràng, nhiều doanh nghiệp sản xuất công nghiệp miền Trung chưa tiếp cận được nguồn tín dụng xanh.
Ninh Thuận: Tăng tốc thu hút đầu tư, phát huy hiệu quả chính sách tín dụng

Ninh Thuận: Tăng tốc thu hút đầu tư, phát huy hiệu quả chính sách tín dụng

UBND tỉnh Ninh Thuận phối hợp với Ngân hàng Phát triển Việt Nam tổ chức Hội nghị kết nối nhà đầu tư, triển khai chính sách tín dụng Nhà nước vào ngày 17/5/2025.
Trải nghiệm đẳng cấp tại The SENS - Đặc quyền mới dành cho khách hàng VIP của VPBank

Trải nghiệm đẳng cấp tại The SENS - Đặc quyền mới dành cho khách hàng VIP của VPBank

VPBank vừa chính thức ra mắt không gian phòng chờ sân bay cao cấp riêng biệt tại ga quốc nội T3 – nhà ga nội địa lớn nhất và hiện đại nhất Việt Nam.
Techcombank giành giải vàng Stevie Awards châu Á - Thái Bình Dương

Techcombank giành giải vàng Stevie Awards châu Á - Thái Bình Dương

Techcombank giành Giải Vàng cho Việt Nam tại APAC Stevie Awards 2025 ở hạng mục “Sáng tạo tiếp thị đa kênh”, cùng 2 giải bạc về thương hiệu và market xuất sắc.
Tăng cường liên kết hệ thống quỹ tín dụng từ mô hình đại lý thanh toán

Tăng cường liên kết hệ thống quỹ tín dụng từ mô hình đại lý thanh toán

Việc triển khai mô hình đại lý thanh toán thông qua Quỹ tín dụng nhân dân giúp ngân hàng tối ưu hóa vận hành và tiết kiệm chi phí.
Giải pháp tài chính đột phá cho người mua nhà: Vay 1 tỷ trả gốc 1 triệu đồng/tháng

Giải pháp tài chính đột phá cho người mua nhà: Vay 1 tỷ trả gốc 1 triệu đồng/tháng

Gói vay 45.000 tỷ đồng từ VIB với lãi suất ưu đãi, trả nợ linh hoạt giúp người trẻ dễ dàng tiếp cận nhà ở, hiện thực hóa giấc mơ an cư.
Ngân hàng giải ngân gần 1.000 tỷ đồng để xóa nhà tạm

Ngân hàng giải ngân gần 1.000 tỷ đồng để xóa nhà tạm

Các ngân hàng thương mại chuyển kinh phí về các địa phương với tổng số tiền giải ngân đạt khoảng 972 tỷ đồng hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát.
Thúc đẩy tín dụng xanh mở đường cho khu công nghiệp xanh

Thúc đẩy tín dụng xanh mở đường cho khu công nghiệp xanh

Hiện, mới chỉ có 1 - 2% khu công nghiệp của Việt Nam là khu công nghiệp xanh. Cần thúc đẩy mạnh mẽ tín dụng xanh để mở đường cho xanh hóa khu công nghiệp.
VIB giới thiệu bộ giải pháp tài chính và số hóa cho doanh nghiệp vừa và nhỏ

VIB giới thiệu bộ giải pháp tài chính và số hóa cho doanh nghiệp vừa và nhỏ

VIB phối hợp với đối tác Visa và VNPAY giới thiệu bộ giải pháp tài chính và số hóa toàn diện được thiết kế đặc biệt nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tăng tốc với danh mục phí “siêu sốc” từ Bac A Bank

Tăng tốc với danh mục phí “siêu sốc” từ Bac A Bank

Bac A Bank chính thức triển khai chương trình “Phí siêu sốc - Tăng tốc kinh doanh” với mong muốn hỗ trợ các khách hàng nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh
Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng cường thanh tra hoạt động kinh doanh vàng

Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng cường thanh tra hoạt động kinh doanh vàng

Ngân hàng Nhà nước cho biết, sẽ phối hợp với các bộ, ngành để tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng.
Khánh thành trường học cho học sinh miền núi Sơn La

Khánh thành trường học cho học sinh miền núi Sơn La

Nhà ở bán trú và công trình phụ trợ cho các em học sinh Trường Tiểu học và THCS Chiềng Ân, tỉnh Sơn La với tổng kinh phí 1 tỷ đồng chính thức đi vào hoạt động.
Ngân hàng nội tìm vốn ngoại giá rẻ cho nền kinh tế

Ngân hàng nội tìm vốn ngoại giá rẻ cho nền kinh tế

Bên cạnh việc đẩy mạnh thu hút tiền gửi để đảm bảo đủ nguồn vốn cung ứng cho nền kinh tế, một số ngân hàng còn tìm nguốn vốn từ các định chế tài chính quốc tế.
VPBankS được vinh danh tại HR Excellence ® 2025 về đào tạo

VPBankS được vinh danh tại HR Excellence ® 2025 về đào tạo

Vinh dự này khẳng định cam kết của VPBankS trong việc đầu tư dài hạn vào con người – nền tảng cho sự phát triển bền vững và khác biệt
PVcomBank triển khai gói vay 10.500 tỷ đồng, lãi suất chỉ 3,99%/năm

PVcomBank triển khai gói vay 10.500 tỷ đồng, lãi suất chỉ 3,99%/năm

PVcomBank triển khai gói vay ưu đãi 10.500 tỷ đồng hỗ trợ khách hàng cá nhân là hộ kinh doanh, tiểu thương với lãi suất chỉ từ 3,99%/năm, thời hạn tới 10 năm.
Niềm tin là

Niềm tin là 'đồng tiền' mạnh nhất của ngân hàng Việt

Thương hiệu ngân hàng Việt không nằm ở logo hay trụ sở sang trọng, mà ở niềm tin, thứ “đồng tiền” mạnh mà khách hàng sẵn sàng gửi gắm.
Giáo sư Đại học Harvard hiến kế xây dựng thương hiệu ngân hàng Việt

Giáo sư Đại học Harvard hiến kế xây dựng thương hiệu ngân hàng Việt

Từ góc nhìn toàn cầu, giáo sư John Quelch (Harvard) gợi mở chiến lược giúp ngân hàng Việt xây dựng thương hiệu mạnh, vượt rào cản nội tại để vươn ra thế giới.
Chính thức khai trương Phòng chờ Vietcombank Priority tại Nhà ga T3 Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất

Chính thức khai trương Phòng chờ Vietcombank Priority tại Nhà ga T3 Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất

Ngày 30/4/2025, Vietcombank chính thức khai trương Phòng chờ Vietcombank Priority Lounge tại Nhà ga T3, Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhât, TP. Hồ Chí Minh.
Mobile VerionPhiên bản di động