Thu thuế qua sàn thương mại điện tử: Hành trình gian nan

Giá trị bình quân mỗi đơn hàng chỉ khoảng 1.000 đồng

Thông tin từ Tổng cục Thuế cho thấy, sau hai kỳ cung cấp thông tin vào quý IV/2022 và quý I/2023, Cổng Thông tin thương mại điện tử ghi nhận hàng trăm sàn giao dịch thương mại điện tử thực hiện việc cung cấp thông tin, trong đó có nhiều sàn chiếm thị phần lớn như: Shopee, Lazada, Sendo, Voso, Tiki…

Cụ thể, đối với kỳ cung cấp thông tin quý IV/2022, đã có 310 sàn cung cấp thông tin. Theo đó, cơ quan thuế có danh sách của 159.218 cá nhân và 31.882 tổ chức đăng ký bán hàng trên sàn, với 50,7 triệu lượt giao dịch và tổng giá trị giao dịch là 15.272 tỷ đồng.

Còn trong quý 1/2023, đã có 259 sàn cung cấp thông tin. Theo đó, cơ quan thuế có danh sách của 64.327 cá nhân và 22.840 tổ chức đăng ký bán hàng trên sàn, với 9 tỷ lượt giao dịch và tổng giá trị giao dịch là 11.478 tỷ đồng. Tính đến ngày 17/7/2023, đã có 334 sàn thương mại điện tử gửi dữ liệu cung cấp thông tin cho cơ quan thuế.

So sánh và phân tích dữ liệu của quý IV/2022 và quý I/2023, có thể thấy rằng thông tin có nhiều điểm bất hợp lý cần rà soát lại như: Số lượng sàn cung cấp thông tin giảm 16,45%, nhưng số lượng tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn giảm rất lớn, khoảng 30% - 60%, trong khi đó, số lượt giao dịch trên sàn lại tăng vọt đến trên 17.806%, giá trị giao dịch giảm 24,84%, bình quân giá trị giao dịch giảm 99,58% (hiện giá trị bình quân 1 đơn hàng chỉ khoảng 1.000 đồng)...

Trong quý IV/2022, có 232 sàn không có thông tin về số lượt giao dịch; trong quý I/2023 có 184 sàn không có thông tin về số lượt giao dịch, như vậy cần phải rà soát lại xem các sàn này nếu có chức năng đặt hàng trực tuyến mà không cung cấp thông tin về số lượt giao dịch là đã vi phạm về quy định cung cấp thông tin.

Cụ thể, sàn giao dịch của Công ty TNHH Bia và nước giải khát Heineken Việt Nam trong cả quý IV/2022 và quý I/2023 đều có lượt giao dịch thành công, với 478.080 lượt của quý IV/2022 và 373.726 lượt của quý I/2023 và số lượng tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn là 286 của quý IV/2022 và 295 của quý I/2023, nhưng sàn không cung cấp thông tin về giá trị giao dịch của các tổ chức, cá nhân này.

Bên cạnh đó, có 2 sàn khác thuộc Công ty TNHH Ê Su Hai và Công ty TNHH Piktina Việt Nam có thông tin về số lượt giao dịch thành công, với gần 9 nghìn lượt giao dịch, nhưng không cung cấp về thông tin các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn.

Tổng cục Thuế cho biết thêm, trong quý IV/2022, có 13 sàn và quý I/2023 có 16 sàn có thông tin về giá trị giao dịch trong kỳ, nhưng không cung cấp thông tin về số lượt giao dịch thành công và thông tin các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn không đầy đủ nên không thể xác định được các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn. Quý IV/2022 có 205 sàn, quý I/2023 có 162 sàn cung cấp thông tin về tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn nhưng không có thông tin về số lượt giao dịch, đây cũng là nội dung cần rà soát.

Theo đại diện Tổng cục Thuế, nếu xem xét riêng về thông tin mã số thuế của tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn, đây là thông tin quan trọng bắt buộc phải có theo quy định của kinh doanh thương mại điện tử và pháp luật thuế. Tuy nhiên, trong quý IV/2022 vẫn còn 138 sàn và quý I/2023 vẫn còn 115 sàn không cung cấp đủ thông tin mã số thuế, điều này dẫn đến khó khăn cho cơ quan thuế khi xác định người nộp thuế.

Xây dựng cơ sở dữ liệu, chống thất thu thuế trong thương mại điện tử

Nhằm chống thất thu thuế thương mại điện tử, Tổng cục Thuế yêu cầu các cục thuế tập trung thực hiện rà soát tình hình kê khai, nộp thuế, phân loại, phân công cơ quan thuế quản lý trực tiếp thông báo yêu cầu người nộp thuế giải trình đến cơ quan thuế, thực hiện kê khai, nộp thuế theo quy định, đưa vào diện quản lý rủi ro.

Tổng cục Thuế cũng yêu cầu cục thuế các tỉnh, thành phố cần phối hợp với Sở Công Thương để yêu cầu các sàn cập nhật đầy đủ thông tin của tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn theo quy định, trong trường hợp cần phối hợp liên ngành để kiểm tra và xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật chuyên ngành và pháp luật thuế.

Theo báo cáo về thị trường thương mại điện tử Việt Nam trong quý I/2023 từ Metric - một nền tảng số liệu thương mại điện tử, Shopee tiếp tục giữ vị trí đầu bảng với thị phần tổng doanh thu lên tới 63,1%. Mặc dù Shopee chiếm thị phần lớn nhất trên thị trường thương mại điện tử nhưng Tiktok Shop gây bất ngờ khi vượt qua Tiki và Sendo để chiếm vị trí thứ 3 với sự phát triển nhanh chóng.

Cũng tại báo cáo này, sức cạnh tranh trên thị trường thương mại điện tử sẽ tiếp tục gia tăng khi có sự sụt giảm mạnh về số lượng nhà bán. Thị phần doanh thu của các nhà bán nhỏ lẻ, không chuyên nghiệp trong quý I cũng giảm nhẹ so với cùng kỳ 2022, trong khi các gian hàng chính hãng - Shop Mall lại có sự phát triển nhanh chóng khi tăng cả thị phần và doanh thu.

Cũng theo ghi nhận, hiện tại, các nhà bán nhỏ lẻ không chuyên nghiệp đang dần bị bỏ lại và lợi nhuận đổ về cho các nhà bán thực sự chuyên nghiệp và đầu tư vào bán hàng trên các sàn thương mại điện tử.

Trước đó, ngày 15/12/2022, Tổng cục Thuế chính thức vận hành Cổng Thông tin thương mại điện tử để tiếp nhận thông tin về các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn giao dịch thương mại điện tử; đồng thời, thiết kế chức năng khai thuế, nộp thuế trực tuyến trên cổng dữ liệu thông tin thương mại điện tử.

Theo đó, Tổng cục Thuế phối hợp các sàn gắn liên kết dẫn đến Cổng Thông tin thương mại điện tử trên giao diện của các sàn giao dịch thương mại điện tử. Theo đó các tổ chức là chủ sở hữu sàn giao dịch thương mại điện tử chỉ cần cung cấp thông tin qua Cổng thông tin Thương mại điện tử của Tổng cục Thuế bằng phương thức điện tử.

Để tăng cường công tác quản lý, Tổng cục Thuế đang khẩn trương xây dựng quy chế về khai thác thông tin từ cơ sở dữ liệu tiếp nhận được từ các sàn thương mại điện tử, nâng cao hơn nữa công tác quản lý thuế đối với hoạt động này.

Đến nay, cơ quan thuế ban hành và tiến hành kiểm tra tại 15/18 doanh nghiệp và đã hoàn thành, ban hành quyết định xử lý đối với 13 doanh nghiệp, với tổng số xử lý, phạt, truy thu thuế, lệ phí là 129,1 tỷ đồng, giảm lỗ 986 tỷ đồng, giảm khấu trừ thuế giá trị gia tăng 113,9 tỷ đồng.

Theo thống kê của Tổng cục Thuế, tổng số thu thuế đối với hoạt động thương mại điện tử, từ các tổ chức, cá nhân Việt Nam có thu nhập từ cung cấp dịch vụ trên nền tảng số, thu nhập từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử cho các tổ chức nước ngoài trên toàn quốc năm 2021 là 261 tỷ đồng. Tiếp đó, năm 2022 tăng cao với 716 tỷ đồng bằng 274% số thu năm 2021. Tính trong 5 tháng đầu năm 2023 thu đạt 246 tỷ đồng, bằng 34% số thu năm 2022.

Theo quy định, cá nhân kinh doanh không phân biệt kinh doanh theo hình thức truyền thống hay kinh doanh thương mại điện tử có trách nhiệm tự kê khai, tự nộp thuế và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật thuế. Nếu có phát sinh doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên, các cá nhân kinh doanh đều thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.

Đồng thời, "trên cơ sở thông tin do sàn giao dịch thương mại điện tử cung cấp trên Cổng thông tin thương mại điện tử, cơ quan thuế khai thác thông tin về hoạt động kinh doanh của các tổ chức, cá nhân và thực hiện rà soát đưa vào diện quản lý, yêu cầu kê khai phù hợp thực tế hoặc điều chỉnh doanh thu nếu chưa phù hợp", đại diện Tổng cục Thuế nhấn mạnh.