Thị trường xe máy truyền thống đang “dò đáy”, cơ hội cho xe máy điện?

Xe máy truyền thống thu hẹp dần theo từng năm

Theo báo cáo của Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam(VAMM), lượng xe máy bán ra trong quý II/2024 là 603.127 chiếc, tăng 2,41% so với cùng kỳ năm trước nhưng giảm nhẹ so với quý I/2024.

Ngành công nghiệp xe máy Việt Nam đang trải qua giai đoạn khó khăn nhất kể từ năm 2008. Những thương hiệu như: Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio và SYM chiếm lĩnh hầu hết thị phần xe máy tại Việt Nam, trong năm 2019 tiêu thụ tới 3,25 triệu xe, thì bước sang năm 2020 chỉ bán ra 2,71 triệu xe. Sau khi lao dốc trong giai đoạn đại dịch Covid-19, đến năm 2023, đà giảm tiêu thụ xe máy của VAMM chậm lại nhưng lượng bán chỉ đạt 2,51 triệu xe, thấp hơn khoảng 16% so với năm trước đó. Đây là lượng bán tương đương với giai đoạn 15 năm trước.

VAMM cho hay, trong quý II/2024, Honda bán ra 475.630 xe máy, giảm 1,8% so với cùng kỳ năm 2023. Tính chung trong nửa đầu năm 2024, Honda đã bán ra 957.885 xe máy tại Việt Nam, giảm 4,6% so với cùng kỳ năm 2023.

Ông Suzuki Yasutaka, Tổng Giám đốc Yamaha Motor Việt Nam, nhìn nhận thị trường xe máy tại Việt Nam đang chuyển từ giai đoạn phát triển sang giai đoạn bão hòa bởi nhu cầu lựa chọn phương tiện di chuyển ngày một đa dạng hơn trước.

Nhiều chuyên gia nhìn nhận, Việt Nam đang bước vào giai đoạn đầu của thời kỳ Motorization (ô tô hóa). Một quốc gia được coi là bước vào giai đoạn "ô tô hóa” khi trung bình có trên 50 ô tô/1.000 dân.

Theo thống kê của Tổ chức các nhà sản xuất ô tô quốc tế, con số này ở nước ta hiện nay là 55 xe/1.000 dân. Tỉ lệ này vẫn thấp hơn rất nhiều so với Brunei 721 xe/1000 dân, Thái Lan 280 xe/1000 dân, Malaysia 542 xe/1000 dân, Singapore 176 xe/1000 dân.

Khi bước vào giai đoạn ô tô hóa, bức tranh toàn cảnh về thị trường xe sẽ thay đổi. Nhiều gia đình Việt có xu hướng chuyển đổi dần phương tiện đi lại chính từ xe máy thành ô tô. Tại khu vực đô thị, xe máy dần trở thành phương tiện thứ hai để di chuyển gần nhà như đi học, đi chợ hoặc những cung đường nhỏ, hẹp.

Bộ Công Thương cũng dự đoán quy mô thị trường sẽ đạt mức cao khoảng 800-900 nghìn xe ô tô/năm vào năm 2025. Với sự phát triển mạnh mẽ của ô tô, xe máy sẽ bước vào giai đoạn thoái trào. Đây là viễn cảnh không xa tại thị trường Việt.

Xe máy điện chớp thời cơ?

Trái ngược với bức tranh ảm đạm của xe máy truyền thống, xe điện hai bánh tiếp tục có những bước tiến nhờ chiến lược giảm phát thải của Chính phủ và những đặc điểm kỹ thuật hợp thị hiếu. Theo Motorcycles Data, VinFast và Yadea là hai thương hiệu hàng đầu về xe máy điện tại Việt Nam lúc này. Trong đó, doanh số xe điện hai bánh năm 2023 của hãng xe Việt Nam chiếm khoảng 3% tổng doanh số thị trường và bước sang quý I-2024 đã bàn giao 6.632 xe máy điện. Xe điện hai bánh hút khách chủ yếu nhờ mẫu mã đa dạng và trẻ trung, phong phú tiện ích hiện đại, pin được cải thiện cho phép sạc nhanh hơn và di chuyển xa hơn…

Chiến lược giảm phát thải CO2 của Chính phủ trong lĩnh vực giao thông và sự sụt giảm của thị trường xe máy truyền thống đang tạo ra cơ hội hiếm có để phát triển xe máy điện tại Việt Nam.

Gần đây, một số thương hiệu xe máy điện đã bắt đầu chiếm lĩnh thị trường và nhận được sự ủng hộ từ người tiêu dùng. Điển hình như VinFast, với các dòng xe máy điện như Klara và Ludo, đã tạo được tiếng vang lớn. Sự đầu tư vào công nghệ pin và trạm sạc cũng đang được nhà sản xuất chú trọng, đảm bảo thời gian sạc ngắn và quãng đường di chuyển dài hơn.

Từ tháng 9/2023, VinFast lần đầu công bố báo cáo kinh doanh chi tiết theo quý của các dòng xe máy điện. Cụ thể, quý II/2023, doanh số xe máy điện VinFast đạt 10.182 chiếc, quý III/2023 đạt 28.220 chiếc, quý IV/2023 đạt 24.309 chiếc. Lũy kế năm 2023, VinFast đã bàn giao 72.468 chiếc xe máy điện tới khách hàng, tăng 21% so với năm 2022 và chiếm gần 3% tổng doanh số xe máy cả năm tại Việt Nam (theo số liệu của VAMM). Năm 2024, mục tiêu số lượng xe điện bàn giao của VinFast là 100.000 xe điện.

Cũng theo báo cáo của Bộ phận nghiên cứu toàn cầu HSBC, ước tính tổng doanh số bán xe máy và ô tô điện hằng năm của Việt Nam có thể tăng từ dưới 1 triệu trong năm 2024 lên trên 2,5 triệu chiếc vào năm 2036. Trong đó, hơn 2 triệu chiếc là xe máy điện.

Theo T.S Phạm Minh Tuấn (trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội), chuyển đổi từ xe máy truyền thống sang xe máy điện không chỉ là xu hướng nhất thời mà là một bước tiến tất yếu của ngành công nghiệp xe máy. Đây là cơ hội lớn cho các nhà sản xuất nội địa nắm bắt, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra những sản phẩm chất lượng cao hơn, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước.

Điều này cho thấy, tiềm năng phát triển thị trường xe máy điện tại Việt Nam rất lớn. Trong thời gian tới, khi các thương hiệu xe máy truyền thống như Honda, Yamaha, SYM, Piaggio, Suzuki thực sự tập trung đầu tư vào lĩnh vực xe máy điện, thị trường sẽ đón nhận tín hiệu phục hồi tích cực và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi nhờ kết quả từ hoạt động cạnh tranh.