Thị trường carbon: Cơ hội và thách thức nào cho Việt Nam?

Nhiều chính sách giảm phát thải khí nhà kính được ban hành

Sáng 25/12, tại Hà Nội, được sự chỉ đạo của Bộ Công Thương, Báo Công Thương đã tổ chức Hội thảo Thị trường carbon: Cơ hội và thách thức. Hội thảo nhằm đẩy mạnh các nhiệm vụ Chính phủ giao về tái cơ cấu ngành Công Thương, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức về các quan điểm, chỉ đạo của Đảng trong phát triển kinh tế xanh, bền vững, bảo vệ môi trường. Đồng thời góp phần hiện thực hoá mục tiêu trong các chiến lược của Chính phủ.

Hội thảo cung cấp thông tin về kết quả đạt được trong quá trình giảm phát thải khí nhà kính; thực hiện thị trường carbon, đồng thời thảo luận những vấn đề còn khó khăn; đưa ra các giải pháp thực thi hiệu quả thị trường carbon tại Việt Nam trong thời gian tới.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Tiến Cường - Phó Tổng biên tập Báo Công Thương - cho rằng: Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, sự vào cuộc quyết liệt của các bộ, ngành, địa phương, trong đó có Bộ Công Thương trong việc thực hiện nhiệm vụ thu hút đầu tư, phát triển kinh tế công nghiệp, thương mại với quan điểm “không đánh đổi môi trường lấy kinh tế”, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc. Đi cùng với đó, công tác bảo vệ môi trường cũng đạt được những kết quả khá tích cực.

Với trách nhiệm là một bộ kinh tế đa ngành, quản lý 2 lĩnh vực quan trọng là công nghiệp và thương mại, Bộ Công Thương luôn quán triệt, thực hiện nghiêm các quan điểm, chủ trương của Đảng, đồng thời chủ động, tích cực xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai các quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ như Chiến lược Quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050, theo Quyết định 896/QĐ-TTg ngày 26/7/2022; Chỉ thị số 13/CT-TTg về tăng cường công tác quản lý tín chỉ carbon...

"Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đã có nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường; thực hiện chương trình tiết kiệm năng lượng; chuyển dịch năng lượng; thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo; ứng dụng khoa học công nghệ giảm phát thải; kiểm kê khí nhà kính" - Phó Tổng biên tập Báo Công Thương cho biết thêm.

Trong các chương trình, kế hoạch, Bộ Công Thương cũng đã đưa ra các mục tiêu, giải pháp cụ thể gắn liền với nhiệm vụ chung của ngành. Đồng thời, tiếp tục rà soát, xây dựng các văn bản pháp luật, các quy định, tiêu chuẩn; tổ chức các hội thảo quán triệt, nâng cao nhận thức, hướng dẫn các doanh nghiệp thực hiện… đẩy mạnh công tác truyền thông.

Đặc biệt, đối với giảm phát thải khí nhà kính, quản lý tín chỉ carbon, trong kế hoạch triển khai Chỉ thị số 13 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã đưa ra nhiều nhiệm vụ cùng các nhóm giải pháp thực hiện. Trong đó chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tham mưu cho cấp có thẩm quyền quyết định việc tổ chức đàm phán, ký kết, triển khai thỏa thuận hoặc hợp đồng với các đối tác quốc tế về chuyển nhượng tín chỉ carbon, kết quả giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của ngành Công Thương phù hợp với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính của quốc gia.

Đánh giá mức độ sẵn sàng tham gia thị trường carbon của một số lĩnh vực có tiềm năng thuộc ngành Công Thương; rà soát cơ sở pháp lý, tình hình thực tiễn trong nước và kinh nghiệm quốc tế về hoạt động quản lý, mua bán, trao đổi chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC) gắn với việc thực hiện mục tiêu giảm phát thải quốc gia, đề xuất quy định quản lý; tuyên truyền sâu, rộng về các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, thực hiện đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), phương thức tạo tín chỉ carbon, tham gia thị trường carbon tự nguyện, tổ chức và phát triển thị trường carbon tuân thủ cho các đối tượng của ngành Công Thương.

Đi kèm với đó là các nhóm biện pháp thực hiện như: Nhóm biện pháp đối với sản xuất công nghiệp; Nhóm biện pháp đối với khu vực gia dụng, thương mại dịch vụ; Nhóm biện pháp đối với công nghiệp năng lượng; Nhóm biện pháp đối với quá trình công nghiệp và sử dụng sản phẩm.

Nhằm giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, ngày 30/9/2024, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã ký Quyết định số 2600/QĐ-BCT ban hành Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương đến năm 2025 và giai đoạn 2026-2030.

Trình bày kế hoạch, ông Hoàng Văn Tâm - Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương) - cho rằng: Mục tiêu tổng quát của kế hoạch nhằm giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương thực hiện mục tiêu phát thải khí nhà kính theo đóng góp do quốc gia tự quyết định của Việt Nam và Kế hoạch hành động giảm phát thải khí mêtan đến năm 2030, góp phần hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trong đó, mục tiêu cụ thể đến năm 2025 bằng nguồn lực trong nước giảm ít nhất 8,2% phát thải khí nhà kính so với kịch bản thông thường (BAU - Business as usual), tương ứng với 36,2 triệu tấn CO2 (tương đưng CO2tđ) trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp. Khi có hỗ trợ của quốc tế thì giảm ít nhất 36,4% phát thải khí nhà kính với kịch bản phát triển thông thường, tương ứng với 160,5 triệu tấn CO2tđ trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp.

Mục tiêu đến năm 2030, bằng nguồn lực trong nước giảm ít nhất 9,0% phát thải khí nhà kính so với kịch bản phát triển thông thường, tương ứng với 55,5% triệu tấn CO2tđ trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp. Khi có hỗ trợ thêm của quốc tế giảm khoảng 34,8% phát thải khí nhà kính so với kịch bản phát triển thông thường, tương ứng với 213,7 triệu tấn Co2tđ trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp.

Tập trung các giải pháp giảm trọng tâm, trọng điểm

Theo ông Hoàng Văn Tâm, thị trường carbon là vấn đề mới ở Việt Nam, tuy nhiên ở khu vực đã vận hành 10 năm nay. "Thị trường carbon là hàng hoá không thể sờ, nắm nhưng nó là sản phẩm có giá trị và tiềm năng lớn về cơ hội đầu tư, kinh doanh nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam khi chưa sẵn sàng" - ông Hoàng Văn Tâm khẳng định.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh nhiều quốc gia trên thế giới đang đưa ra những yêu cầu khắt khe với hàng hoá nhập khẩu, điển hình như Liên minh châu Âu với Cơ chế Điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) thì vấn đề sản xuất xanh, giảm phát thải khí nhà kính đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, thách thức hiện nay là doanh nghiệp vẫn chưa hiểu, quan tâm nhiều đến hệ thống giao dịch phát thải (ETS) và thị trường carbon.

Cụ thể, theo bà Đặng Hồng Hạnh - Đồng sáng lập - Giám đốc Điều hành Công ty Cổ phần tư vấn năng lượng và môi trường, có 53,16% doanh nghiệp có nghe về ETS và thị trường carbon nhưng không hiểu biết về nguyên tắc hoạt động cơ bản; có 26,12% doanh nghiệp có hiểu biết qua về nguyên tắc hoạt động cơ bản nhưng không hiểu được sự khác nhau giữa ETS và thị trường carbon; chỉ có 1,27% doanh nghiệp hiểu rõ cách ETS và thị trường carbon hoạt động, sự khác nhau cũng như tương tác của chúng trên sàn giao dịch carbon.

Chia sẻ tại toạ đàm, ông Vũ Mạnh Thắng – Ban Năng lượng Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Thành Việt Nam đã nêu ra những khó khăn của doanh nghiệp khi triển khai thị trường phát thải carbon như: Khó khăn về vấn đề pháp lý và chính sách; thách thức về tài chính; hạn chế về công nghệ kỹ thuật; thiếu hụt nhân lực và chuyên môn; khó khăn trong tiếp cận thông tin và thị trường; rủi ro và thị trường và kinh doanh.

Để hoá giải các thách thức trên, ông Vũ Mạnh Thắng cho rằng, cần tập trung 6 giải pháp, bao gồm: Thứ nhất, cần hoàn thiện khung pháp lý và chính sách thông qua đơn giản hoá các thủ tục hành chính và kiến nghị Chính phủ ban hành các quy định cụ thể, minh bạch.

Thứ hai, giải pháp tài chính: Cần xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính, quỹ môi trường và khuyến khích đầu tư từ các tổ chức quốc tế.

Thứ ba, nâng cao công nghệ và kỹ thuật thông qua đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch hơn và áp dụng quản lý năng lượng hiệu quả.

Thứ tư, phát triển nguồn nhân lực thông qua tổ chức đào tạo, hội thảo nâng cao kiến thức. Cùng với đó, hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu để phát triển nguồn nhân lực.

Thứ năm, tăng cường hợp tác và kết nối thị trường bằng việc tham gia các hiệp hội, mạng lưới doanh nghiệp và kết nối với các đối tác quốc tế trong lĩnh vực carbon.

Thứ sáu, quản lý rủi ro và chiến lược kinh doanh linh hoạt thông qua xây dựng kế hoạch kinh doanh phù hợp với biến động thị trường và đa dạng hoá sản phẩm và dịch vụ.