Sử dụng phân bón mặn, phèn tại mô hình canh tác lúa thông minh mang lại hiệu quả cao

GS.TS Mai Văn Quyền trao đổi nông dân tại mô hình ở U Minh Thượng, Kiên Giang

So với đất phù sa, canh tác nông nghiệp nói chung và canh tác lúa nói riêng trên đất nhiễm phèn, mặn là tương đối khó khăn. Tuy nhiên, nhờ quy hoạch và xây dựng hệ thống thủy lợi khá hoàn chỉnh, nguồn nước ngọt tương đối dồi dào cộng với nhiều tiến bộ mới về kỹ thuật canh tác được áp dụng, nông dân khu vực ĐBSCL dần chinh phục và canh tác lúa trên các vùng đất phèn, mặn.

Hiện nay, tình trạng khô hạn do tác động của biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt hơn, bên cạnh đó là nguồn nước ngọt từ thượng nguồn đổ về ít hơn nên canh tác trên đất nhiễm phèn, mặn gặp nhiều khó khăn hơn trước. Một trong những kỹ thuật quan trọng nhất để sản xuất lúa trên đất phèn, mặn là sử dụng nước ngọt để ém phèn, rửa phèn và mặn ra khỏi ruộng lúa. Ngoài ra, để tăng tác dụng rửa phèn, các nhà khoa học khuyến cáo bổ sung thêm phân bón để tăng tác dụng cải tạo đất, trong đó vôi và lân là 2 loại sản phẩm được sử dụng rộng rãi nhất trước nay.

Từ vụ lúa hè thu năm 2016, Công ty Phân bón Bình Điền nghiên cứu và đưa ra thị trường sản phẩm phân bón Đầu Trâu mặn - phèn. Sản phẩm được nông dân rất ưa chuộng vì hiệu quả rất tốt ở các vùng đất chịu tác động của phèn mặn. Với thành phần chủ yếu là lân, canxi và silic dễ tiêu, sản phẩm đang được áp dụng tại các mô hình canh tác lúa thông minh và được nông dân đánh giá mang lại hiệu quả cao. Với lượng bón lót từ 100-160kg/ha, cây lúa trong các mô hình đều đang phát triển rất tốt, đẻ nhánh mạnh và đặc biệt giảm được tác hại ngộ độc phèn giữa vụ.

Ruộng mô hình tại Cà Mau vẫn xanh tốt mặc dù khô hạn không bón phân được

Tại xã Thạnh Yên A, U Minh Thương, Kiên Giang - vùng đất tương đối khó khăn do đất nhiễm phèn và mặn xâm nhập hàng năm trước vụ hè thu. Chúng tôi đến thăm mô hình giai đoạn cây lúa 25 ngày sau sạ, mặc dù lượng giống sạ rất thấp, 80 kg/ha so với 150 kg/ha ở ruộng đối chứng nhưng ở ruộng mô hình, cây lúa phát triển rất khỏe, đẻ nhánh tốt đạt 640 chồi/m2. GS.TS. Mai Văn Quyền nhận định, ruộng lúa đang phát triển rất tốt, màu xanh sáng, cứng cây và với mật độ chồi như thế này là đủ để đảm bảo năng suất trong vụ hè thu. Anh Dương Văn Sơn, nông dân thực hiện mô hình phấn khởi chia sẻ với chúng tôi “bón lót Đầu Trâu mặn phèn rất có hiệu quả, cây lúa phát triển rất mạnh, chúng tôi giảm đáng kể lượng phân bón thúc cho cây lúa nhưng vẫn đảm bảo số chồi hữu hiệu”. Các mô hình khác tại Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh hay Bến Tre, nông dân cũng nhận định như vậy.

Rễ lúa 30 ngày bị ngộ độc phèn

Tại ấp Cầu Lớn, xã Mỹ Lạc, Thủ Thừa, Long An nhiều ruộng lúa của nông dân bị ngộ độc phèn giai đoạn 25 ngày sau sạ. Theo nông dân, ở đây là vùng đất phèn nên nông dân rất chú trọng việc bón lót, đầu vụ đã lót đến 700kg lân nung chảy/ha nhưng do thiếu nước nên phèn vẫn xì lên và cây lúa bị ngộ độc. Cây lúa giai đoạn 30 ngày phát triển rất kém, bộ rễ bị vàng và không hút được dinh dưỡng nên cây còi cọc, triệu chứng ngộ độc phèn thể hiện rất rõ trên bộ lá lúa.

Trong khi đó, ruộng lúa cả 5 hộ trong mô hình canh tác lúa thông minh đều phát triển tốt, rõ ràng nông dân trong mô hình đã có bước chuẩn bị đất tốt hơn, và việc bón lót Đầu Trâu mặn phèn đã mang lại hiệu quả tốt. Trước tình hình đó, Công ty Bình Điền đã tặng 2 tấn phân Đầu Trâu mặn phèn để bón 40ha ruộng lúa bị nhiễm phèn ở ngoài mô hình. Sau 10 ngày khi bón phân, cây lúa đang phát triển tốt trở lại.

Rễ lúa ra trắng, bao phủ các rễ bị ngộ độc bên trong sau khi bón Đầu Trâu mặn phèn 10 ngày

Đến thăm thực tế các ruộng đã bón Đầu Trâu phèn mặn, PGS.TS. Mai Thành Phụng nhận định cây lúa đang phục hồi tốt, rễ mới ra rất nhiều và với số lá hiện tại ruộng lúa vẫn đảm bảo cho năng suất tốt ở vụ hè thu. Qua đó cho thấy, bón lót Đầu Trâu mặn phèn có hiệu quả tốt trong việc rửa phèn, mặn, tạo môi trường đất thuận lợi cho cây lúa trong các mô hình canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu.