Siết chặt kiểm soát thị trường, bảo vệ người tiêu dùng khu vực miền núi, biên giới

Việt Nam có chung đường biên giới trên đất liền với ba nước Trung Quốc, Lào và Campuchia với tổng cộng chiều dài biên giới khoảng 4.654km. Hoạt động thương mại biên giới của Việt Nam với các quốc gia láng giềng đã đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế của các tỉnh biên giới. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn còn các vấn đề lớn đặt ra cần giải quyết liên quan đến công tác quản lý sản phẩm hàng hóa tại các chợ, trung tâm thương mại ở khu vực miền núi, biên giới, hải đảo.

Điển hình, là tỉnh có đường biên giới quốc gia tiếp giáp với 2 nước Lào và Trung Quốc, huyện Mường Nhé (Điện Biên) là địa bàn tiềm ẩn nhiều nguy cơ buôn lậu, vận chuyển hàng hoá trái phép. Nhằm tăng cường kiểm soát thị trường vùng biên, thời gian qua, Cục Quản lý thị trường tỉnh Điện Biên, mà điểm hình là Đội Quản lý thị trường số 4 thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường trên địa bàn 4 huyện thị: Mường Chà, Mường Nhé, Nậm Pồ và thị xã Mường Lay đã tích cực triển khai nhiều giải pháp ổn định thị trường, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Được biết, Đội Quản lý thị trường số 4 có địa bàn quản lý rộng, địa hình phức tạp, chủ yếu là các xã biên giới giao thông khó khăn; cơ sở buôn bán, kinh doanh phân tán, nhỏ lẻ rất khó kiểm soát chặt chẽ; trong khi đó nhận thức của người dân trên địa bàn không đồng đều, đời sống kinh tế còn khó khăn.

Đơn cử, tại huyện Mường Nhé, đa số cơ sở kinh doanh tập trung ở trung tâm huyện và một số xã: Mường Toong, Chung Chải, Quảng Lâm. Trên địa bàn 6 xã biên giới: Sín Thầu, Sen Thượng, Chung Chải, Leng Su Sìn, Mường Nhé và Nậm Kè tiềm ẩn nhiều nguy cơ các đối tượng xấu lợi dụng đưa hàng giả, hàng kém chất lượng xâm nhập thị trường với nhiều thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó lường.

Vì vậy, cùng với việc triển khai theo kế hoạch kiểm tra định kỳ đã được phê duyệt, Đội Quản lý thị trường số 4 thường xuyên thực hiện việc kiểm tra đột xuất và chuyên đề; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng và chính quyền địa phương đẩy mạnh tuyên truyền tới người dân, nhất là tại các thôn, bản vùng sâu, giáp biên giới về phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng buôn lậu hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng. Đồng thời, vận động các tổ chức, cá nhân không tiếp tay cho hành vi buôn lậu, gian lận thương mại.

Theo ông Ngô Xuân Chiến - Phó Đội trưởng phụ trách Đội Quản lý thị trường số 4, với tổng số 165 hộ kinh doanh, hầu hết thương nhân trên địa bàn huyện Mường Nhé đã có ý thức chấp hành pháp luật về đăng ký kinh doanh và các quy định trong hoạt động kinh doanh, dịch vụ thương mại.

Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng gian lận thương mại, vi phạm ghi nhãn hàng hóa và niêm yết giá, vi phạm về đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. "Trước thực trạng đó, Đội Quản lý thị trường số 4 đã phân công nhiệm vụ cụ thể, giao từng cán bộ phụ trách địa bàn các xã thường xuyên thống kê tình hình tăng, giảm thương nhân. Chủ động bám, nắm địa bàn thu thập thông tin, dự báo tình hình, xu hướng thị trường; kiểm tra và phát hiện kịp thời các hành vi gian lận thương mại" - ông Chiến thông tin.

Theo báo cáo, từ đầu năm đến nay Đội Quản lý thị trường số 4 đã kiểm tra 30 vụ; xử lý vi phạm hành chính 10 vụ, thu nộp ngân sách Nhà nước hơn 30 triệu đồng, chủ yếu là các vụ vi phạm về giá, an toàn thực phẩm… Hàng hóa vi phạm buộc tiêu hủy là 30 gói bánh dẻo bị hỏng, mốc.

Đồng thời, Đội này còn chủ động tham gia các đoàn kiểm tra liên ngành thực hiện kiểm tra 70 cơ sở trên địa bàn quản lý. Qua đó kịp thời phát hiện, xử lý những trường hợp vi phạm. Theo Phó đội trưởng phụ trách Đội Quản lý thị trường số 4, cuối tháng 3/2023, Đội đã phát hiện, xử phạt ông Bùi Văn Hùng (xã Mường Nhé) tổng số tiền 7,5 triệu đồng về hành vi không mở sổ theo dõi hoặc cơ sở dữ liệu điện tử ứng dụng công nghệ thông tin theo dõi chai LPG (khí hoá lỏng) tại cửa hàng bán lẻ LPG chai.

Cùng với tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, xử lý vi phạm, thời gian tới Đội Quản lý thị trường số 4 xác định chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành cho các tổ chức, cá nhân trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Vận động nhân dân tham gia tố giác các hành vi vi phạm pháp luật về sản xuất, kinh doanh hàng hoá đến các cơ quan chức năng. Đồng thời tăng cường tập huấn, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ kiểm tra kiểm soát cho cán bộ, công chức Quản lý thị trường; áp dụng hệ thống phần mềm INS trong thụ lý hồ sơ vụ việc xử lý vi phạm hành chính; đầu tư phương tiện phục vụ công tác kiểm tra, xử lý vi phạm.

Ngoài ra, có một thực tế hiện nay, tại vùng sâu, vùng xa, vùng nông thôn, các đối tượng thường tổ chức các chương trình lớn, hướng vào đối tượng là người già, người kém hiểu biết để buôn bán các mặt hàng kém chất lượng. Thậm chí, nhiều cửa hàng, đại lý còn đưa những mặt hàng không rõ nguồn gốc, hoặc chất lượng kém trộn lẫn cùng nhiều mặt hàng khác để bày bán, quảng bá… nhằm đánh lừa, gây thiệt thòi đến quyền lợi người tiêu dùng.

Đáng chú ý, ngay từ đầu năm 2021, Tổng cục Quản lý thị trường đã ban hành Quyết định số 888/QĐ-TCQLTT ngày 22/3/2021 về kế hoạch đấu tranh, phòng chống hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ giai đoạn 2021-2025. Theo báo cáo, trong năm 2022, toàn lực lượng kiểm tra 7.772 vụ theo nội dung Kế hoạch 888, tăng 93,5% so với cùng kỳ, phát hiện và xử lý 6.900 vụ việc vi phạm cao gấp 1,7 lần cùng kỳ năm trước. Tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính là trên 68,9 tỷ đồng, cao gấp 1,5 lần so với cùng kỳ, trị giá hàng hóa vi phạm trên 99,1 tỷ đồng, thấp hơn cùng kỳ do số vụ xảy ra chủ yếu ở quy mô nhỏ, giá trị mặt hàng không lớn.

Các hàng hóa vi phạm chủ yếu là các sản phẩm thời trang, may mặc, thực phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, hàng gia dụng, phụ kiện thời trang, chăn ga gối đệm..., có giá trị thấp, chất lượng kém, chủ yếu được nhập lậu qua các đường biên giới tập trung vào đối tượng mua sắm tại các chợ, trung tâm thương mại ở khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, dân trí thấp, tiêu chí mua sắm và tiêu dùng hạn chế. Tuy nhiên, đến nay thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đã có bước chuyển biến đáng kể, tốc độ tăng trưởng khá, đóng góp một phần cho cơ cấu GDP của từng địa phương.

Do đó, bên cạnh nỗ lực của lực lượng chức năng, các cá nhân, tổ chức và người dân cũng cần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong việc phòng, chống buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, không tiếp tay cho các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, nhất là qua thương mại điện tử. Trong trường hợp người dân, tổ chức phát hiện hành vi vi phạm liên quan đến hàng hóa có thể liên hệ các Đội Quản lý thị trường địa bàn để được hướng dẫn, giải quyết, bảo đảm quyền lợi của mình.