Nước giải khát có đường chịu thuế tiêu thụ đặc biệt: Cần xem xét thận trọng, khách quan

Sức ép lên doanh nghiệp ngành nước giải khát và nền kinh tế

Bộ Tài chính đang chủ trì xây dựng Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) với việc điều chỉnh một số nội dung quan trọng. Một trong những nội dung chính sách được bổ sung mới tại Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) là “Mở rộng cơ sở tính thuế”, trong đó có quy định: “Bổ sung nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5g/100ml vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB)”. Đồng thời, Dự thảo đề xuất áp dụng mức thuế suất 10% do đây là mặt hàng mới.

Lý do để Bộ Tài chính đưa nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB là để ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhằm giảm thiểu rủi ro bệnh tật và gánh nặng y tế đối với bệnh không lây nhiễm.

Tại Hội thảo công bố báo cáo: Đánh giá tác động kinh tế của dự thảo thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với nước giải khát có đường do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức vào ngày 17/10, các chuyên gia kinh tế cho rằng, cơ quan soạn thảo chưa đánh giá toàn diện các tác động của nước giải khát có đường đối với sức khỏe người tiêu dùng.

Báo của CIEM lại cho rằng, khi áp thuế TTĐB 10% đối với nước giải khát có đường sẽ khiến quy mô sản xuất của các doanh nghiệp nước giải khát bị co hẹp; giá trị tăng thêm và giá trị sản xuất của nhóm ngành nước giải khát đều giảm. Trong đó, giá trị tăng thêm giảm 0,772%, tương đương giảm 5.650 tỷ đồng. Cũng theo CIEM, việc áp thuế TTĐB không chỉ tác động tới ngành nước giải khát mà còn tác động tới 24 ngành khác trong quan hệ liên ngành. Tổng giá trị tăng thêm của nền kinh tế giảm khoảng 0,6%, tương đương 55.077 tỷ đồng. Điều này kéo theo sự sụt giảm về GDP ở mức gần 0,45%, tương đương giảm 42.570 tỷ đồng.

Cùng với việc sửa đổi Luật Thuế TTĐB, dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) (sửa đổi) đang đề xuất chuyển nhóm mặt hàng đường; phụ phẩm trong sản xuất đường từ nhóm đang áp dụng mức thuế suất GTGT 5% sang nhóm áp dụng thuế suất GTGT 10%. Dự thảo Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN) (sửa đổi) cũng đang đề xuất loại bỏ các ưu đãi thuế đối với nhóm mặt hàng chịu thuế TTĐB.

Nếu các luật này được thông qua theo lộ trình như Bộ Tài chính đề xuất, các doanh nghiệp nước giải khát sẽ cùng lúc chịu thêm nhiều sức ép từ việc tăng chi phí nguyên liệu sản xuất do giá đường tăng; tăng giá bán do tăng chi phí, do áp thuế TTĐB. Doanh nghiệp ngành nước giải khát sẽ không được hưởng các ưu đãi thuế khi mặt hàng nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế TTĐB.

Cân nhắc để đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng

Theo bà Chu Thị Vân Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký, Đại diện Hiệp hội Bia - Rượu và Nước giải khát (VBA): Dự thảo Luật Thuế TTĐB là một chính sách có ảnh hưởng lớn tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp ngành đồ uống nói chung và ngành nước giải khát nói riêng. Tuy nhiên, VBA nhận thấy, Báo cáo đánh giá tác động của Ban soạn thảo Dự thảo Luật Thuế TTĐB còn thiên về định tính nhiều hơn, chưa đề cập đến những tác động đầy đủ và toàn diện như vị trí và những đóng góp của ngành đồ uống cho xã hội và nền kinh tế nói chung. Đặc biệt là đánh giá định lượng tác động tăng thuế đối với đối tượng chịu tác động trực tiếp, tác động gián tiếp, đến người tiêu dùng, môi trường đầu tư, lao động, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, bên cạnh mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng...

“Khi chưa có đầy đủ các đánh giá tác động, VBA kiến nghị xem xét cân nhắc chưa nên bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB tại lần sửa đổi này” – bà Chu Thị Vân Anh nêu quan điểm.

Bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam thì cho rằng: Nếu đưa ra được chính sách thuế hợp lý thì đảm bảo được mục tiêu của Luật Thuế TTĐB, đó là điều chỉnh hành vì tiêu dùng và đảm bảo sức khỏe cộng đồng, nhưng nếu đưa ra chính sách không phù hợp thì dẫn đến trường hợp, những sản phẩm đủ tiêu chuẩn thì lại tăng giá và người tiêu dùng lại chuyển đổi sang dùng sản phẩm kém chất lượng trên thị trường.

“Do đó, việc đưa đồ uống có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt lần này cần được cân nhắc rất kỹ càng” – bà Nguyễn Thị Cúc kiến nghị.

Tại hội thảo, bà Trần Thị Nhị Hà – Phó Trưởng Ban Dân nguyện - Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng: “Ban Dân nguyện cũng nhận được nhiều ý kiến trái chiều, tuy nhiên ý kiến đánh thuế TTĐB với nước giải khát có đường cũng có nhiều ý kiến đồng thuận”.

Cũng theo bà Trần Thị Nhị Hà, áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt lên đồ uống có đường sẽ tác động rất lớn đến người tiêu dùng và doanh nghiệp, đây cũng là lĩnh vực rất quan trọng đến đời sống kinh tế - xã hội. Theo đó, cần có thêm bằng chứng khoa học chứng minh sự liên quan giữa nước giải khát có đường và tình trạng thừa cân, béo phì, xem nước giải khát có đường có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe như thế nào? Từ đó "đưa ra quyết định đúng nhất, phù hợp với điều kiện thực tiễn, tình hình kinh tế Việt Nam và phù hợp với sức khỏe cộng đồng” – bà Trần Thị Nhị Hà khẳng định.

Để có thêm cơ sở khoa học cho việc đánh thuế với nước giải khát, bà Trần Thị Nhị Hà cho rằng, ban soạn thảo cần nghiên cứu kỹ, tiêu chuẩn Việt Nam 5g/100ml và trả lời tại sao Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt lại đưa ra quy định như vậy?.