Những giải pháp để nông nghiệp, nông dân, nông thôn phát triển bền vững

Thu hút đầu tư vào ngành nông nghiệp tăng mạnh

Điều hành phiên chất vấn, trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chỉ rõ, nội dung chất vấn sẽ tập trung vào 04 nhóm vấn đề lớn, gồm: Chất lượng, hiệu quả thực hiện Chương trình Quốc gia về xây dựng nông thôn mới; công tác tổ chức sản xuất gắn với thị trường tiêu thụ; ứng dụng khoa học công nghệ cao trong nông nghiệp và công tác mở cửa, phát triển thị trường nông sản, thủy sản.

Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường

Đi vào nội dung chất vấn, các đại biểu Quốc hội Bùi Văn Xuyền (Đoàn Thái Bình), Phạm Thị Thu Trang (Đoàn Quảng Ngãi); Châu Chắc (Đoàn An Giang); Phạm Văn Tuân (Đoàn Thái Bình);... lần lượt nêu câu hỏi chất vấn về tình hình, giải pháp tăng cường thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông dân, nông thôn; giải pháp thúc đẩy sản xuất, tạo việc làm, giải quyết vấn đề môi trường trong xây dựng nông thôn mới; giải pháp nâng cao kỹ năng, kỹ thuật đánh bắt hải sản; nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã; giải pháp khắc phục tình trạng "giải cứu nông sản", khắc phục tình trạng được mùa mất giá;…

Trong phần trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đã lần lượt giải trình từng nội dung các đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân cả nước quan tâm. Cụ thể về công tác thu hút đầu tư vào ngành nông nghiệp, dẫn thực tế từ tình trạng khu vực Tây Nguyên, giá cà phê, hồ tiêu,… bấp bênh, đời sống bà con gặp nhiều khó khăn, do tổ chức sản xuất kém hiệu quả và khâu tiêu thụ gặp nhiều khó khăn, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT khẳng định, việc kêu gọi các nguồn vốn đầu tư, nhất là các doanh nghiệp đầu tư, liên kết với nông dân từ khâu sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành nông nghiệp với những cơ chế, chính sách thu hút đầu tư kịp thời, hiệu quả. Nhờ đó, trong 3 năm qua, số doanh nghiệp đầu tư trực tiếp vào lĩnh vực nông nghiệp đã tăng 3 lần, từ hơn 3.000 lên hơn 11.000 doanh nghiệp, trải đều khắp các vùng miền và các lĩnh vực từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ nông sản. Đặc biệt, đã có nhiều doanh nghiệp lớn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp giúp nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Khắc phục tình trạng "giải cứu" nông sản, được mùa mất giá

Về giải pháp khắc phục tình trạng được mùa mất giá, thậm chí mất cả mùa mất cả giá, mất giá kéo dài, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, đến nay tổng diện tích đất canh tác cả nước chỉ có 10 triệu ha, song Việt Nam đã tạo ra sản lượng lương thực rất cao, đạt 45 triệu tấn; 5,5 triệu tấn thịt; 8 triệu tấn cá. Và, trong những năm gần đây, Việt Nam đang tập trung tái cơ cấu ngành nông nghiệp và về tổng thể kinh tế nông nghiệp đang đi theo chiều hướng tích cực.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng bất cập lớn nhất của chúng ta là khâu chế biến và tổ chức thương mại, nếu không cải thiện được thì không thể khắc phục được tình trạng được mùa mất giá. Ông ví dụ, ở Tây Nguyên có 5 triệu ha đất, có 5 cây công nghiệp chủ lực, nhưng giai đoạn trước kia phát triển quá nóng. Riêng Việt Nam, sản lượng hồ tiêu đã là 350.000 tấn, chiếm đến 60% sản lượng của thế giới, như vậy là quá thừa.

nói về giải pháp để nâng cao giá trị và đẩy mạnh tiêu thụ nông sản, nhất là lúa gạo – mặt hàng xuất khẩu chủ lực - Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, trước hết với sản phẩm lúa gạo, giải pháp là cơ cấu lại sản xuất, trong đó tập trung vào sản xuất các giống lúa mới (hữu cơ, tinh túy) hơn...

Trong khi đó, với hoạt động khai thác hải sản, theo Bộ trưởng Cường, hiện nay chúng ta có khoảng 96.000 phương tiện đánh bắt cá, trong đó có hơn 12.000 tàu công suất lớn. Tất cả tàu có công suất lớn đã được trang bị các thiết bị đánh bắt, bảo quản hiện đại. Tuy nhiên, phương tiện vẫn còn lạc hậu, chưa đáp ứng nên hiệu quả chưa cao. Do đó, chúng ta cần có lộ trình trình để tường bước nâng cao hiệu quả đội tàu khai thác cá.

Và về tổng thể, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, trong thời gian tới Chính phủ, Bộ NN-PTNT sẽ tiếp tục tập trung các giải pháp để tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết; tổng rà soát lại, phát huy các ngành lợi thế của địa phương; đặc biệt việc tổ chức liên kết sản xuất phải tuân thủ theo quy luật thị trường; tập trung vào khâu chế biến, nhất là chế biến sâu và tổ chức thương mại; giảm diện tích các loại cây trồng kém hiệu quả hoặc mất cân đối dẫn đến thừa nguồn cung, chuyển sang các loại cây trồng khác đem lại hiệu quả cao hơn...

Phối hợp xử lý tình trạng tàu 67 nằm bờ

Trả lời các đại biểu về các vấn đề liên quan đến giải pháp để giải quyết những vướng mắc liên quan trong quá trình thực hiện Nghị định 67/2014/NĐ-CP của Chính phủ về một số chính sách phát triển thủy sản, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, Nghị định 67 ban hành năm 2014 với mục tiêu hỗ trợ, đầu tư, khuyến khích ngư dân vươn xa vừa phát triển kinh tế vừa duy trì an ninh biển.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Cần tiếp tục có sự chỉ đạo thống nhất từ Chính phủ đến các Bộ, ngành, địa phương với nhiều giải pháp và sự phối hợp đồng bộ để thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn (Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội)

Đến nay, đã phát triển được 1.030 phương tiện công suất lớn trên 80 mã lực, trong đó có 358 tàu sắt được đóng mới và.hiện còn 55 tàu thuộc nhóm được hỗ trợ vốn theo Nghị định 67 đang phải nằm bờ do đánh bắt không hiệu quả và có một số chủ tàu muốn chuyển đổi tàu.

Bộ trưởng Cường cũng cho biết, qua đánh giá, cơ quan chức năng xác định tiềm năng ngư trường không đủ, đồng thời việc duy trì lãi suất ngân hàng trong 11 năm cũng không phù hợp, nên phải thay đổi. Do đó, từ 2018, chúng ta đã chuyển đổi sang loại hình hỗ trợ người dân đủ điều kiện khai thác để đóng tàu. Thủ tướng cũng chỉ đạo 28 tỉnh thực hiện tổng kết chương trình 67, từ đó đưa ra các chính sách, phương pháp mới thay thế những gì không phù hợp.

Bổ sung cho phần trả lời của bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Lê Minh Hưng cho biết, hiện nay tổng dư nợ cho vay theo Nghị định 67 khoảng 10.500 tỷ đồng, nợ xấu hiện khoảng 33%. Trước diễn biến tình hình cuối năm 2018, NHNN đã theo dõi các hoạt động tín dụng và chủ động báo cáo Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo các Bộ, ngành, các địa phương liên quan triển khai các biện pháp. Gần đây nhất, ngày 30/10 sau khi làm việc với các địa phương và Bộ, ngành liên quan, NHNN tiếp tục có báo cáo Thủ tướng để có các giải pháp căn cơ để triển khai.

Về phía ngành Ngân hàng, Thống đốc Hưng cho biết, NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiến hành các giải pháp cơ cấu lại thời hạn trả nợ và trên thực tế đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho rất nhiều khách hàng nông dân và ngư dân vay vốn. Đồng thời, có giải pháp tập trung thu nợ gốc trước, nợ lãi sau và thực hiện hiện cơ chế hỗ trợ để chuyển đổi chủ tàu.

Tuy nhiên, trước diễn biến tình hình nợ xấu còn tiếp tục phát sinh, cuối tháng 10 NHNN đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo các bộ ngành tham gia xử lý. Theo đó, Bộ NN-PTNT tới đây sẽ phải tham mưu cho Chính phủ và phối hợp với các địa phương rà soát lại quy hoạch phát triển tàu cá gắn với nguồn lợi thủy hải sản và các nhóm nghề, ngư trường khai thác, hướng dẫn ngư dân và các địa phương tổ chức lại sản xuất, hoạt động khai thác hiệu quả và bền vững hơn.

NHNN cũng kiến nghị Chính phủ yêu cầu các địa phương triển khai nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ từ cuối năm 2018, trong đó tập trung phối hợp với ngành Ngân hàng rà soát các trường hợp cụ thể. Trong trường hợp bất khả kháng thì tiếp tục hỗ trợ cùng với ngành ngân hàng để cơ cấu lại nợ cho ngư dân, còn trong trường hợp khác có biểu hiện ỷ lại, chây ỳ thì cũng phối hợp với ngành Ngân hàng để thu hồi nợ.

NHNN cũng đã chủ động phối hợp với Bộ NN-PTNT và các Bộ, ngành liên quan hoàn thiện cơ chế chuyển đổi chủ tàu, có giải pháp xử lý chênh lệch giữa giá trị thực tế của tàu được định giá lại và dư nợ của chủ tàu cũ ở thời điểm được bàn giao, đồng thời hướng dẫn bổ sung các giải pháp để bổ sung hỗ trợ lãi suất đối với chủ tàu mới khi nhận lại toàn bộ khoản vay, bao gồm cả nợ quá hạn và nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ.

Cũng liên quan đến ngư dân và hoạt động khai thác hải sản trên biển, song là vấn đề "thẻ vàng EU", Bộ trưởng Nguyên Xuân Cương chỉ rõ, đây là luật cấm hành vi khai thác trái phép, khai thác không khai báo và khai báo không chính xác. Hiện nay, Việt Nam bị rút thẻ vàng, theo đó thủy hải sản xuất khẩu sang EU sẽ bị kiểm soát 100% thay vì kiểm tra xác xuất.

Trước đây, Việt Nam đã có những sai phạm về đánh bắt và khai báo sai, do đó ngày 23/10/2017, EU rút thẻ vàng IUU. Từ đó đến nay, chúng ta đã có nhiều động thái tích cực để khắc phục như đưa ra các văn bản, quy định theo khuyến nghị của EU. Đây là vấn đề không chỉ phù hợp với EU mà còn có lợi cho Việt Nam khi đưa từ khai thác tự phát sang khai thác bền vững.

Sau 2 năm, EU công nhận khuôn khổ pháp lý của Việt Nam đã tiệm cận và không có vi phạm ở các quốc đảo trên Thái Bình Dương, tuy nhiên vẫn còn một số vi phạm ở vùng biển phía Nam.

Bộ trưởng bày tỏ mong muốn các địa phương phải quyết liệt, các doanh nghiệp cũng phải quan tâm hơn và cả bà con ngư dân cũng phải thực hiện đúng quy định vì danh dự của Việt Nam, để có thể thu hồi được thẻ vàng của EU, hãy chung tay tái cơ cấu ngành hải sản theo hướng bền vững.