Ngành dịch vụ logistics thích hợp với ''dòng chảy'' hàng hóa xuất nhập khẩu

Ông Nguyễn Xuân Hùng - Trưởng ban Logistics cho thương mại điện tử - Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) - đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương xung quanh vấn đề này.

Ông đánh giá như thế nào về vai trò “mạch máu” của nền kinh tế - ngành dịch vụ logistics - đối với hoạt động xuất nhập khẩu cũng như lưu thông hàng hóa trong nước?

Hiện, có rất nhiều doanh nghiệp tham gia cung cấp dịch vụ logistics cho hoạt động lưu thông hàng hóa, bao gồm cả xuất nhập khẩu, vận chuyển hàng hóa lưu thông trong nước.

Về phía các doanh nghiệp trong Hiệp hội, chúng tôi nhận thấy rằng, các doanh nghiệp đang có sự chuyển mình mạnh mẽ trong việc gắn kết, kết nối, chia sẻ. Đây là một điều mới mẻ trong khoảng 3 năm trở lại đây.

Trước đây, chúng ta cũng có nghe những thách thức về logistics của Việt Nam, các phương tiện vận tải biển quốc tế nằm trong tay các hãng vận tải lớn của nước ngoài. Hạ tầng logistics nội địa gặp khó khăn trong việc kết hợp giữa các phương thức vận tải đường bộ, đường biển, đường thủy, đường sắt, đường hàng không. Sự kết nối trước đây không có sự liên thông và tích cực. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sự kết nối, hội nhập và chia sẻ này đã có sự cải thiện.

Minh chứng cho việc này đó là ngành dịch vụ logistics Việt Nam đã thích hợp với dòng chảy hàng hóa xuất nhập khẩu, ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng hàng hóa xuất nhập khẩu này. Và cũng ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam chứng minh được năng lực của mình trong việc cung cấp dịch vụ logistics tại thị trường nội địa.

Đây là một trong những kết quả của sự nỗ lực từ cấp độ Chính phủ trong việc tạo ra hành lang pháp lý cũng như tạo ra các điều kiện cho doanh nghiệp; sự nỗ lực, quyết tâm của chính các doanh nghiệp trong nước khi đầu tư và tham gia vào lĩnh vực này.

Đồng thời, đó là sự hỗ trợ, chia sẻ của các doanh nghiệp sản xuất trong nước. Khi chúng ta có được sự ủng hộ, đồng lòng của cả 3 khối này, tôi tin rằng, ngành dịch vụ logistics Việt Nam ngày càng chứng minh được vai trò của mình trong hoạt động lưu thông hàng hóa xuất nhập khẩu cũng như lưu thông hàng hóa tiêu dùng trong nước.

Dù vậy, theo tính toán của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, chi phí logistics của Việt Nam trung bình ở mức 16,8 - 17% GDP, cao hơn nhiều so với bình quân chung 10,6% của thế giới. Đâu là lý do, thưa ông?

Chi phí logistics của Việt Nam chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu GDP, câu chuyện này chúng ta cũng đã được nghe từ rất nhiều các chuyên gia, chính khách, tổ chức nước ngoài nghiên cứu, phân tích, đánh giá và chỉ ra cho chúng ta 3 nguyên nhân chính.

Thứ nhất, cơ sở hạ tầng. Mặc dù đã có cải thiện trong những năm vừa qua, tuy nhiên, hạ tầng để giúp cho các doanh nghiệp triển khai cung cấp dịch vụ logistics, lưu thông hàng hóa vẫn còn đâu đó những thách thức rất lớn. Hạ tầng ở đây chúng ta nói nhiều về đồng bộ và sự kết nối. Đây là điểm yếu, điểm nghẽn không phải vấn đề của riêng Việt Nam. Các nước đều gặp tình trạng tương tự.

Đặc biệt, khi chúng ta đóng vai trò rất quan trọng trong chuỗi cung ứng, thì cùng với đó đón nhận rất nhiều dòng đầu tư, sự chuyển dịch về sản xuất. Cùng với đó là thách thức về sự thích ứng trong việc phải xây dựng kịp hạ tầng để đón được dòng đầu tư và luồng sản xuất.

Thứ hai, đó là sự kết nối. Chúng ta có nhiều tỉnh, thành phố và kết nối qua nhiều phương thức vận tải. Tuy nhiên, tính kết nối giữa các phương thức này đang thấp. Đây cũng là một trong những nguyên nhân tạo ra chi phí logistics cao. Về dịch vụ, việc vận chuyển 1 container hàng, chúng ta mất tới 7 ngày. Công đoạn trong nước, doanh nghiệp đã tối ưu được, tuy nhiên, vấn đề ở đây là công đoạn dịch vụ ở hai đầu biên giới. Chúng tôi vẫn chia sẻ và động viên các doanh nghiệp logistics, đó là sự xuất hiện của các doanh nghiệp logistics, phản ánh rõ nét nhất tất cả những thuận lợi, vướng mắc, qua đó, kéo dài thời gian vận chuyển, tăng chi phí.

Thứ ba, khi có 1 thị trường sôi động về sản xuất, xuất nhập khẩu, điều này đồng nghĩa với việc chúng ta có một thị trường sôi động về hoạt động logistics. Sự sôi động này, các doanh nghiệp logistics trong nước cũng chịu thách thức lớn khi các doanh nghiệp logistics nước ngoài sẵn sàng có mặt ở Việt Nam. Họ đầu tư và sẽ khai thác các điểm yếu của doanh nghiệp trong nước, từ đó, tạo lợi thế cạnh tranh.

Giải pháp nào được đặt ra để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp logistics trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, thưa ông?

Có thể thấy, hoạt động cung ứng trong chuyển đổi số, các doanh nghiệp logistics Việt Nam cũng đã có sự chuyển mình mạnh mẽ. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tự xây dựng và tự phát triển công nghệ thông tin để thích ứng và kết nối với các doanh nghiệp nước ngoài.

Rõ nét nhất chúng ta nhìn thấy đó là logistics trong thương mại điện tử. Nếu không ứng dụng được công nghệ vào hoạt động logistics trong thương mại điện tử, gần như chúng ta không có được lợi thế cạnh tranh nào tại cả thị trường trong nước và quốc tế.

Bởi lẽ, bản thân thương mại điện tử đã là một phương thức kinh doanh có sử dụng và khai thác rất nhiều nền tảng công nghệ. Do đó, các công ty logistics cũng vậy. Cần thích ứng 2 yếu tố quan trọng, đó là tính tức thời của đơn hàng và tính phản hồi trạng thái đơn hàng của người tiêu dùng. Việc này sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Theo chia sẻ của các doanh nghiệp hội viên cho thấy, rất nhiều doanh nghiệp logistics truyền thống hiện nay cũng đã có sự dịch chuyển cũng như tiếp cận phương thức chuyển đổi công nghệ theo hướng thương mại điện tử để có thể thích ứng nhanh, chia sẻ dữ liệu nhanh hơn giữa các công ty cung cấp nền tảng cũng như giữa các doanh nghiệp logistics với nhau.

Lý do chi phí logistics Việt Nam cao đã có nhiều nghiên cứu, đánh giá, nhưng ở khía cạnh Hiệp hội, chúng tôi cũng đã đưa ra mấu chốt và trở thành tôn chỉ, đó là ngoài vấn đề phát huy vai trò đóng góp về cơ chế chính sách với nhà nước, tính kết nối đang được Hiệp hội đặt ra trong suốt các nhiệm kỳ vừa qua và trong nhiệm kỳ này.

Vai trò kết nối của VLA không chỉ ở trong không gian các doanh nghiệp trong nước và khu vực nữa mà chúng ta đang có vai trò rất quan trọng trong khu vực và trên thế giới.

Kết quả mà chúng ta nhìn thấy, đó là chương trình Đại hội thế giới Liên đoàn các Hiệp hội giao nhận vận tải quốc tế (FIATA World Congress - FWC) 2025 sẽ được tổ chức tại Việt Nam. Đây là cú hích, và chúng tôi cũng hy vọng khi chúng ta tổ chức một sự kiện “World Cup thế giới trong ngành giao nhận vận tải” tại Việt Nam sẽ tạo ra cho các doanh nghiệp Việt tiếp cận sân chơi mới. Sân chơi này phải là sự hội nhập, phải là sự gắn kết, qua đó, có thể kết nối, hợp tác được với các đối tác, với phương thức kinh doanh mới, từ đó, giảm chi phí logistics.

Hi vọng, trong một vài năm tới, chúng ta sẽ nói nhiều đến cơ hội kinh doanh logistics, vai trò của logistics trong phát triển kinh tế, cho cộng đồng và phát triển bền vững thay cho việc nhìn nhận về các thách thức trong giảm chi phí logistics.

Xin cảm ơn ông!