Ngành dệt may: Đổi mới để tăng trưởng

Trình độ công nghệ thấp

Khảo sát của Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) cho thấy, trình độ công nghệ trong lĩnh vực may có khởi sắc: Tỷ lệ sử dụng thiết bị công nghệ có trình độ cao, nhất là sử dụng phần mềm trong thiết kế sản phẩm, quản lý sản xuất chiếm khoảng 20%; 70% thiết bị có công nghệ trung bình; 10% công nghệ thấp.

Ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất

Với lĩnh vực dệt, hầu hết thiết bị dệt thoi có trình độ trung bình khá nhưng công nghệ sử dụng trong dệt kim chỉ ở mức thấp và trung bình. Hiện, hơn một nửa số máy dệt kim tại các doanh nghiệp thành viên của Tập đoàn Dệt may Việt Nam đã được sản xuất trên 15 năm, chất lượng xuống cấp, tiêu thụ điện năng lớn và hiệu suất sử dụng thấp. Hơn nữa, thiết bị dệt kim của doanh nghiệp trong nước tuy chiếm trên 55% tổng số máy dệt kim tại Việt Nam, nhưng lại chủ yếu là máy dệt kim phẳng dùng dệt len, màn tuyn, tất. Số máy dệt kim tròn dùng cho dệt vải rất ít, chỉ chiếm khoảng 6% và hầu hết là máy cũ, chỉ để dệt vải cung cấp cho thị trường nội địa.

Dệt may vốn được nhận định là một trong những ngành hưởng nhiều lợi ích khi các hiệp định thương mại tự do được thực thi. Thực tế, trong 10 năm qua, ngành đã đón được xu hướng dịch chuyển sản xuất từ các nước xung quanh về Việt Nam, XK của ngành theo đó cũng tăng hàng chục lần.

Tuy nhiên, tăng trưởng XK dệt may vẫn dựa vào sản xuất gia công và nhân công giá rẻ. Các chuyên gia cho rằng, 2 yếu tố này không bền vững. Bởi theo quy luật chung, sản xuất gia công sẽ chuyển dịch về các quốc gia có nguồn nhân công giá rẻ hơn, trong khi chi phí cho lao động của Việt Nam ngày một tăng. Hơn nữa, Cách mạng công nghiệp 4.0 với trình độ công nghệ tự động hóa cao, sử dụng robot trong sản xuất đang được ứng dụng ngày một rộng rãi. Các khâu trong sản xuất, lưu thông cũng được liên kết với nhau nhờ internet nên chi phí quản lý, thiết kế giảm đáng kể. Như vậy, nhân công giá rẻ không còn là lợi thế.

Thay đổi phù hợp

Ông Lê Tiến Trường - Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam - cho rằng, để bảo đảm tăng trưởng lâu dài, đặc biệt khi nhân công giá rẻ không còn là ưu thế, ngành dệt may buộc phải tăng năng suất lao động, tạo lợi thế cạnh tranh bằng cách tiếp cận, ứng dụng công nghệ sản xuất tiên tiến trên thế giới.

Đầu tư vào công nghệ hiện đại cũng giúp doanh nghiệp không cần mở nhà máy mới, tuyển thêm lao động mà vẫn tăng trưởng nhờ tăng năng suất. Hơn thế, khi áp dụng công nghệ, kết nối tất cả các khâu trong quá trình sản xuất còn giảm được chi phí tồn kho, tối ưu hóa thời gian di chuyển hàng hóa.

Có thể thấy, ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất là xu hướng tất yếu nhưng thực hiện không dễ. Đặc thù sản xuất hàng may mặc có rất nhiều công đoạn và không phải công đoạn nào cũng có thể tự động hóa. Bên cạnh đó, nguồn vốn đầu tư cho thiết bị công nghệ mới rất đắt. Do vậy, các chuyên gia khuyến cáo, doanh nghiệp có thể tự động hóa từng phần phù hợp với dây chuyền sản xuất và nguồn lực sẵn có. Xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực, chú trọng nhân lực chất lượng cao, có khả năng nắm vững công nghệ thông tin, công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, robot.