Kiểm toán chỉ ra nhiều bất cập trong đầu tư xây dựng các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp

Còn nhiều sai sót

Kết quả kiểm toán chuyên đề đánh giá tính hiệu quả các chính sách ưu đãi đầu tư và việc đầu tư xây dựng dự án đối với Khu kinh tế Vân Phong (tỉnh Khánh Hòa) và các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, Lâm Đồng, Phú Yên, Ninh Thuận giai đoạn 2020-2022, cho thấy: Nhìn chung, các địa phương đã thực hiện quản lý nhà nước đối với Khu kinh tế Vân Phong, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn đảm bảo theo Nghị định số 82/2018/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế và Nghị định số 68/2017/NĐ-CP, Nghị định số 66/2020/NĐ-CP về quản lý, phát triển cụm công nghiệp.

Việc đầu tư thành lập, phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp tại 4 tỉnh nói trên đã góp phần giải quyết việc làm, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế cho địa phương. Việc áp dụng chính sách ưu đãi tiền thuê đất, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế thu nhập doanh nghiệp cơ bản đảm bảo theo quy định.

Tuy nhiên, qua kiểm toán, Kiểm toán nhà nước đã phát hiện nhiều sai sót, bất cập; yêu cầu phải xử lý tài chính và xử lý khác hơn 7 tỷ đồng. Cùng với đó, kiểm toán đưa ra nhiều đánh giá liên quan đến việc chấp hành pháp luật, chính sách ưu đãi đầu tư và việc đầu tư xây dựng dự án tại 4 tỉnh.

Cụ thể, tại Khánh Hòa, Kiểm toán nhà nước phát hiện tình trạng cấp giấy chứng nhận đầu tư chưa phù hợp với quy hoạch tại 2 dự án; 28 dự án đầu tư chậm tiến độ nhiều năm và 3 dự án chậm tiến độ sử dụng đất so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư. Đáng chú ý, có tới 55 trường hợp vị trí đất trong khu kinh tế chưa ra thông báo tiền thuê đất dẫn đến chậm huy động vào ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, UBND tỉnh Khánh Hòa chưa thực hiện hỗ trợ giá thuê mặt bằng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn 2021-2025 theo Nghị quyết số 16/2020/NQ-HĐND.

Cùng với đó, 2 doanh nghiệp kê khai ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp và 1 trường hợp ưu đãi tiền thuê đất chưa đúng quy định; 5 dự án tại Khu kinh tế Vân Phong, khu công nghiệp và 2 dự án tại cụm công nghiệp chậm quyết toán dự án hoàn thành nhiều năm. Có 4 dự án khu tái định cư chưa phát huy hiệu quả theo mục tiêu đầu tư dự án, ảnh hưởng đến hiệu quả của nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước.

Còn tại Lâm Đồng, Kiểm toán nhà nước chỉ ra là tỉnh đã thành lập 2 cụm công nghiệp khi chưa có doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật hoặc đơn vị được giao nhiệm vụ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật - điều này vi phạm quy định tại điểm b khoản 1 Điều 10 và khoản 2 Điều 15 Nghị định số 68/2017/NĐ-CP.

Cùng với đó, 1 cụm công nghiệp được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư thực hiện đầu tư hạ tầng kỹ thuật trước khi thành lập cụm công nghiệp là không đúng theo quy định tại khoản 1 Điều 9 Quyết định số 105/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và khoản 1 Điều 15 Nghị định số 68/2017/NĐ-CP. 1 doanh nghiệp kê khai ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp và 1 trường hợp ưu đãi tiền thuê đất chưa đúng quy định; 9 dự án chậm tiến độ so với quyết định phê duyệt dự án; 3 dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cụm công nghiệp đã bàn giao đưa vào sử dụng nhưng chưa hoàn thành công tác quyết toán dự án, hạng mục công trình hoàn thành...

Bất cập nữa được Kiểm toán nhà nước chỉ ra là tỉnh Lâm Đồng sử dụng ngân sách nhà nước để đầu tư hạ tầng kỹ thuật Khu công nghiệp Lộc Sơn, Khu công nghiệp Phú Hội, trong khi vấn đề này chưa được quy định tại Nghị định số 29/2008/NĐCP và Nghị định số 82/2018/NĐ-CP về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế.

Tại tỉnh Phú Yên, một số chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư vào các khu công nghiệp do Ban Quản lý Khu kinh tế Phú Yên tham mưu UBND tỉnh ban hành tại Quyết định số 2159/2008/QĐ-UBND không có trong quy định của pháp luật. UBND tỉnh cũng cho phép Công ty TNHH CCIPY Việt Nam được ổn định mức giá thuê lại đất hàng năm và tiền sử dụng hạ tầng trong suốt thời gian thuê đất, không có trong quy định của pháp luật.

Tỉnh Phú Yên cũng sử dụng ngân sách nhà nước để đầu tư hạ tầng kỹ thuật Khu công nghiệp Hòa Hiệp, Khu công nghiệp An Phú, Khu công nghiệp Đông Bắc Sông Cầu cũng chưa được quy định tại Nghị định số 29/2008/NĐ-CP và Nghị định số 82/2018/NĐ-CP. Đồng thời có 1 dự án đã cho thuê đất khi chưa thực hiện xong việc bồi thường, giải phóng mặt bằng và 1 dự án đã cho thuê đất khi chưa đủ điều kiện để thành lập khu công nghiệp; 1 dự án chưa được cho thuê lại đất, chưa được cấp giấy phép xây dựng đã triển khai xây dựng và đi vào hoạt động; 29 dự án trong các khu công nghiệp được chấp thuận vị trí thực hiện dự án và cho thuê lại đất không phù hợp giữa ngành nghề sản xuất, kinh doanh với quy hoạch chi tiết xây dựng được duyệt. Ngoài ra, Phú Yên còn có tình trạng ban hành đơn giá xử lý nước thải tại các khu công nghiệp chưa đúng thẩm quyền...

Tại tỉnh Ninh Thuận, Ban Quản lý các khu công nghiệp chưa trình UBND tỉnh ban hành quy định về mức giá cho thuê cơ sở hạ tầng tại Khu công nghiệp Thành Hải khi đến thời hạn phải điều chỉnh giá, chưa thực hiện nội dung kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện mục tiêu đầu tư quy định tại quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư; kiểm tra chưa đầy đủ các điều khoản cam kết đối với các dự án được hưởng ưu đãi đầu tư…

Sớm khắc phục những tồn tại trong công tác quản lý nhà nước

Trước những sai phạm được chỉ ra, Kiểm toán nhà nước cũng kiến nghị 4 tỉnh phải chấn chỉnh, rút kinh nghiệm và khắc phục nhiều hạn chế, tồn tại trong công tác quản lý nhà nước đối với khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp.

Do đó, ngoài kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục những bất cập nêu trên, Kiểm toán nhà nước yêu cầu UBND 4 tỉnh chỉ đạo đơn vị liên quan tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân và xử lý theo quy định của pháp luật; đồng thời kiến nghị xử lý tài chính thông qua tăng thu ngân sách nhà nước 2.222 triệu đồng, thu hồi nộp ngân sách nhà nước các khoản chi sai quy định 617,6 triệu đồng, giảm giá trị thanh toán 1.088 triệu đồng, thu hồi kinh phí thừa 1.090,5 triệu đồng; xử lý số liệu khác 2.080 triệu đồng.

Kiểm toán nhà nước kiến nghị Bộ Tài chính phải có hướng dẫn đối với bất cập trong việc tính và thông báo nghĩa vụ tài chính về đất đai phát sinh của các đơn vị không có dự án đầu tư trong khu kinh tế do Thông tư số 80/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính chưa điều chỉnh nội dung này.

Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, hướng dẫn địa phương thực hiện thủ tục cho thuê đất đối với dự án đầu tư trong cụm công nghiệp, trong trường hợp cụm công nghiệp được ngân sách nhà nước đầu tư cơ sở ha tầng, đơn vị được giao nhiệm vụ chủ đầu tư không thuộc trường hợp được cho thuê đất để cho thuê lại theo quy định. Trường hợp vượt thẩm quyền, cần báo cáo Thủ tướng Chính phủ có chỉ đạo nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho địa phương.