Khai thông nguồn lực tại chỗ để phát triển kinh tế - xã hội Đồng bằng sông Cửu Long

Vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là một trong 6 vùng kinh tế - xã hội của Việt Nam và là vùng kinh tế quan trọng trong sự phát triển bền vững của cả nước. Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 20/1/2003 của Bộ Chính trị khóa IX về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2001-2010 đã nêu rõ mục tiêu “xây dựng vùng đồng bằng sông Cửu Long trở thành vùng trọng điểm phát triển kinh tế của cả nước với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, hiệu quả, bền vững; gắn phát triển lực lượng sản xuất với xây dựng quan hệ sản xuất mới, phù hợp; các mặt văn hóa, xã hội tiến kịp mặt bằng chung của cả nước".

Ông Trần Tuấn Anh - Trưởng Ban kinh tế Trung ương phát biểu

Ông Trần Tuấn Anh - Trưởng Ban kinh tế Trung ương đánh giá, Nghị quyết 21-NQ/TW đã triển khai được 18 năm và giúp vùng có những chuyển biển tích cực, đạt được nhiều thành tựu trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội có bước phát triển tích cực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh của cả vùng; Đã khẳng định vị trí trung tâm sản xuất, xuất khẩu lúa, gạo, thủy, hải sản và cây ăn trái hàng đầu của cả nước; Đã góp phần ổn định cuộc sống người dân, nhất là đồng bào dân tộc ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng ngập lũ. Y tế, giáo dục được quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị đã cơ bản giải quyết được bức xúc của nhân dân.

Cụ thể, các mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội được đề ra trong Nghị quyết số 21-NQ/TW và Kết luận số 28-KL/TW đã cơ bản hoàn thành như: Tăng trưởng kinh tế duy trì với tốc độ khá cao. Tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2001-2005 đạt 10,41%/năm, 2006-2010 đạt 13,01%; 2011 - 2015 đạt 6,5%; 2016-2020 là 5,8% . Quy mô GRDP của Vùng năm 2020 (giá so sánh) đạt 596 nghìn tỷ đồng, xếp thứ 4 so với các vùng trong cả nước, đóng góp 11,95% vào tổng GDP cả nước. Cơ cấu công nghiệp - xây dựng và thương mại dịch vụ ngày càng gần hơn với cơ cấu kinh tế của cả nước . So với năm 2004 thì thu nhập bình quân đầu người của vùng đã tăng 8 lần, năm 2020 là 46,47 triệu đồng/năm, xếp thứ 3/6 vùng của cả nước.

Đã hình thành vùng công nghiệp chế biến phục vụ sản xuất nông nghiệp, thủy sản với công nghệ cao đạt khá, từng bước khẳng định là trung tâm năng lượng của cả nước. Tiếp tục khẳng định là vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, hiện đại, gắn với công nghệ chế biến, tiêu thụ theo chuỗi giá trị, luôn xếp đầu cả nước về sản lượng lúa, tôm, cá tra và trái cây. Dịch vụ phát triển khá, thương mại nội địa tăng nhanh, hạ tầng thương mại tiếp tục được đầu tư nâng cấp, mở rộng, các loại hình du lịch sinh thái phát triển đa dạng.

Tại hội thảo, các đại biểu cũng đã trao đổi làm sâu sắc hơn về những kết quả trong triển khai chủ trương, cơ chế, chính sách phát triển vùng thời gian qua, chỉ rõ những hạn chế, bất cập, những điểm “nghẽn” về chính sách để thu hút nguồn lực nhằm khai thác các tiềm năng về công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp công nghệ cao, phân tích bối cảnh quốc tế và trong nước, từ đó chỉ ra các cơ hội và thách thức cho vùng đồng bằng sông Cửu Long. Trong đó làm rõ hơn về các tiềm năng, lợi thế của Vùng như: công nghiệp phần mềm, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo, phát triển kinh tế biển, chế biến nông sản, nông nghiệp công nghệ cao, du lịch, dịch vụ thương mại, logicstics,...

Theo đó, TS. Đinh Lâm Tấn - Viện Chiến lược phát triển - Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất, cần quy hoạch hình thành các Trung tâm đầu mối (TTĐM) nhằm định hướng hình thành mạng lưới các trung tâm có đủ các điều kiện về hạ tầng và mức độ tập trung về chức năng, hình thành mạng lưới liên kết, nhằm thúc đẩy hiệu quả về sử dụng nguồn lực và không gian phát triển của vùng.

Chỉ ra lý do cần hình thành TTĐM, TS. Tấn cho biết, việc hình thành các TTĐM của vùng ĐBSCL được coi là khâu đột phá để tạo ra giá trị cho phát triển vùng, thúc đẩy quá trình chuyển đổi ngành nông nghiệp theo hướng gia tăng giá trị, phát triển bền vững, thích ứng với BĐKH, phát triển công nghiệp, du lịch và các ngành dịch vụ khác, phát triển chuỗi giá trị. Đặc biệt, các tỉnh/thành phố cũng cần phối hợp trong lập quy hoạch và kế hoạch cấp tỉnh theo hướng liên kết vùng trong hỗ trợ nông dân phát triển các cây trồng, vật nuôi có giá trị cao hơn và cải tiến kỹ thuật canh tác, ít gây hại cho môi trường, hỗ trợ phát triển các chuỗi giá trị cho các sản phẩm chủ lực của vùng, hình thành các vùng sản xuất tập trung, kết nối với các TTĐM.

Liên quan đến vấn đề môi trường, theo các diễn giả, vùng ĐBSCL được đánh giá là một trong ba đồng bằng châu thổ lớn của thế giới bị đe dọa nghiêm trọng nhất bởi biến đổi khí hậu. Do đó, chuyên gia Viện Môi trường và Tài nguyên, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh đề xuất, trong giai đoạn tới vùng cần thay đổi dòng chảy lũ thượng lưu, gây khô hạn, xâm nhập mặn và ngập vùng ven biển do nước biển dâng.