Hiệp định EVFTA: Thu hút đầu tư, tạo sức bật cho doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu

EU đã đầu tư 28 tỷ Euro vào Việt Nam

Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) là một trong những Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới đầu tiên của Việt Nam. Đây cũng là Hiệp định thế hệ mới đầu tiên mà EU ký với một nước đang phát triển trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Theo Bộ Công Thương, sau 4 năm thực thi, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam sang EU tăng gần 50%. Ở chiều ngược lại, hàng hoá xuất khẩu từ EU vào Việt Nam tăng hơn 40%.

Ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, nếu như năm 2019 khi Hiệp định bắt đầu đưa vào thực thi, xuất khẩu của Việt Nam sang EU chỉ trên 35 tỷ USD, cho đến nay xuất khẩu sang EU đã đặt trên 51 tỷ USD năm 2023. Kết quả này cho thấy, thông qua giai đoạn thực thi Hiệp định, Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ 17 của EU và là đối tác thương mại lớn nhất của EU trong khu vực ASEAN.

Không chỉ thúc đẩy xuất khẩu, mở rộng thị trường xuất khẩu cho các mặt hàng thế mạnh của Việt Nam mà EVFTA còn tăng cường sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư EU. Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), hiện EU là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn thứ 6 tại Việt Nam, với 28 tỷ Euro vào 2.450 dự án trên cả nước. Năm 2023, bất chấp làn sóng sụt giảm FDI trên toàn cầu, chín tháng đầu năm, các “đại bàng” EU bổ sung 800 triệu Euro vào thị trường Việt Nam.

Ông Trịnh Minh Anh - Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế, Bộ Công Thương cũng đánh giá, Hiệp định EVFTA góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư thuận lợi và thúc đẩy đầu tư từ trực tiếp của EU và các nước khác vào Việt Nam. Đầu tư vào Việt Nam ngày càng tăng do tận dụng những lợi thế được tạo ra từ EVFTA, thu hút ngày càng nhiều vốn đầu tư vào các lĩnh vực sản xuất hàng công nghệ cao, thu hút dòng vốn lớn vào các lĩnh vực dịch vụ chất lượng cao như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, năng lượng, viễn thông, vận tải...

“Tính đến 20/5/2024, tổng FDI của EU tại Việt Nam đạt 29,88 tỷ USD (không tính đầu tư qua bên thứ 3). EU đứng thứ 5/140 quốc gia và vùng lãnh thổ có vốn đầu tư vào Việt Nam” - ông Trịnh Minh Anh thông tin và cho biết thêm, EU là một trong năm nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất vào Việt Nam (cùng với Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore và vùng lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc). Xu thế đầu tư của EU chủ yếu vẫn tập trung vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, gần đây có xu hướng phát triển tập trung hơn vào các ngành dịch vụ (bưu chính viễn thông, tài chính, văn phòng cho thuê, bán lẻ...).

Các nhà đầu tư châu Âu có ưu thế về công nghệ, vì vậy đã góp phần tích cực trong việc chuyển giao công nghệ, tạo ra một số ngành, nghề mới và sản phẩm mới có hàm lượng công nghệ cao, tạo thêm nhiều việc làm mới... Một số tập đoàn lớn của EU đang hoạt động có hiệu quả tại Việt Nam, như BP (Anh), Shell Group (Hà Lan), Total Elf Fina (Pháp, Bỉ), Daimler Chrysler (Đức), Siemen, Alcatel Comvik (Thụy Điển)…

Như vậy, EU đã mang lại nguồn thu ngoại tệ lớn góp phần thúc đẩy sự phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam, giúp Việt Nam tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, đa dạng hóa quan hệ kinh tế với các đối tác khác.

Đẩy mạnh thu hút đầu tư, tạo sức bật cho doanh nghiệp Việt

Cũng theo Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, trên thực tế, EU luôn là thị trường quan trọng hàng đầu của Việt Nam. Hiện Việt Nam xuất khẩu sang EU chiếm khoảng 12-15% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Quan trọng hơn, đây là thị trường với quy mô, dung lượng rất lớn và với tiềm lực về khoa học công nghệ, tiềm lực quản lý cũng rất lớn. Dù vậy, trong thời gian qua, bối cảnh thế giới có nhiều diễn biến không thuận lợi đối với quá trình thực thi Hiệp định.

Khảo sát Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) của EuroCham cũng chỉ rõ một số trở ngại mà các doanh nghiệp châu Âu phải đối mặt khi tận dụng tối đa EVFTA, như các vấn đề liên quan yêu cầu pháp lý, công nhận các tiêu chuẩn quốc tế, nhận thức về thỏa thuận, thủ tục thông quan, các rào cản kỹ thuật đặc biệt là trong lĩnh vực chứng nhận và thử nghiệm sản phẩm...

“Bất chấp thách thức, chúng tôi vẫn lạc quan về tiềm năng của EVFTA. Thời gian tới, EuroCham cam kết hợp tác với Chính phủ Việt Nam để giải quyết những thách thức này và bảo đảm EVFTA phát huy hết tiềm năng cho cả hai bên” - Chủ tịch EuroCham Việt Nam Dominik Meichle cam kết và kiến nghị, cần đầu tư vào các chương trình đào tạo về EVFTA sẽ giúp các doanh nghiệp hiểu rõ các điều khoản của Hiệp định. Ngoài ra, các doanh nghiệp hai bên nên ưu tiên đổi mới và thích ứng để đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng phát triển của cả hai thị trường.

Trong khi đó, đưa ra các giải pháp để giúp doanh nghiệp trong nước tận dụng ưu đãi từ EVFTA cũng như thu hút đầu tư từ EU vào Việt Nam, Vụ trưởng Lương Hoàng Thái cho rằng, nếu Việt Nam có thể thu hút được vốn đầu tư từ EU một cách mạnh mẽ hơn trong thời gian tới thì đây là cơ sở rất tốt để thiết lập chuỗi cung ứng mới, tham gia vào mạng lưới toàn cầu với tiêu chuẩn cao.

Vụ trưởng Lương Hoàng Thái phân tích, trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy mạnh những xu hướng trên thế giới, như chuyển đổi xanh, chuyển đối số và tích cực tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và đã manh nha trở thành một nơi được các nhà đầu tư quốc tế coi là công xưởng của thế giới, Việt Nam đang cố gắng ở một vị thế là làm sao chúng ta tham gia được vào chuỗi cung ứng mới này.

Do vậy, EVFTA là một cơ chế rất tốt để Việt Nam và EU cùng thúc đẩy tham gia xây dựng những khuôn khổ mới vừa nêu và đây cũng là động lực để Việt Nam phát triển xuất khẩu theo hướng bền vững ở những lĩnh vực có tiêu chuẩn cao hơn chứ không phải ở những ngành đơn giản chỉ làm lắp ráp như trước đây.

“Với góc độ đó, Việt Nam không những cần thúc đẩy xuất khẩu sang EU mà đồng thời cần thúc đẩy nhập khẩu từ EU, thúc đẩy thu hút đầu tư từ EU để có thể đan xen được lợi ích hài hòa giữa hai bên” - Vụ trưởng Lương Hoàng Thái nhận định và cho biết, hiện Việt Nam đang xuất siêu rất lớn sang EU, nhưng EU là nơi có công nghệ nguồn mà Việt Nam rất cần nhập khẩu, do đó, nếu Việt Nam có thể thu hút được vốn đầu tư từ EU một cách mạnh mẽ hơn trong thời gian tới thì đây cũng là cơ sở rất tốt để Việt Nam thiết lập chuỗi cung ứng mới và tham gia vào mạng lưới cung ứng toàn cầu với tiêu chuẩn cao, với những xu hướng mới mà Việt Nam đang theo đuổi.