EU chính thức triển khai bảo vệ các tàu thương mại ở Biển Đỏ

Nhiệm vụ 'Aspides' - tiếng Hy Lạp có nghĩa là lá chắn - sẽ nhằm mục đích bảo vệ quyền tự do hàng hải ở Biển Đỏ và Vịnh Aden, một khu vực gặp bất ổn kể từ tháng 10 năm ngoái khi phiến quân Houthi bắt đầu nhắm mục tiêu vào các tàu đang di chuyển trên đường thủy bằng một loạt các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa. Houthi, một nhóm nổi dậy được Iran hậu thuẫn kiểm soát một phần của Yemen, nói rằng các cuộc tấn công của họ là để trả đũa cuộc chiến của Israel ở Gaza vốn đã cướp đi sinh mạng của khoảng 29.000 người Palestine.

Với 12% thương mại toàn cầu và tới 30% lưu lượng container toàn cầu đi qua tuyến đường thủy quan trọng, các cuộc tấn công ở Biển Đỏ đã đe dọa làm gián đoạn nghiêm trọng dòng chảy thương mại vào châu Âu. Pháp, Đức, Ý và Bỉ cho đến nay đã xác nhận họ có kế hoạch đóng góp tàu cho phái đoàn EU. Hy Lạp sẽ cung cấp chỉ huy cho sở chỉ huy tác chiến, Ý sẽ cung cấp chỉ huy lực lượng và Pháp sẽ cung cấp phó chỉ huy lực lượng.

Nhà ngoại giao hàng đầu của khối EU Josep Borrell mô tả sứ mệnh này là “hành động táo bạo để bảo vệ lợi ích thương mại và an ninh của EU và cộng đồng quốc tế”. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết ngoài việc ứng phó với khủng hoảng, đây là một bước hướng tới sự hiện diện mạnh mẽ hơn của châu Âu trên biển để bảo vệ lợi ích châu Âu. Các nhà ngoại giao cấp cao của EU cho biết Apsides sẽ có ít nhất 4 tàu khu trục và sẽ hoạt động đầy đủ trong "vài tuần nữa".

Trụ sở hoạt động sẽ được đặt tại Larissa, Hy Lạp và sẽ hợp tác chặt chẽ với "các đối tác cùng chí hướng" đã có mặt trong khu vực. Các quốc gia EU đã miễn cưỡng ủng hộ Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (OPG), sứ mệnh hải quân do Mỹ dẫn đầu được triển khai vào tháng 12 năm ngoái, vì lo ngại khối này sẽ góp phần làm leo thang cuộc xung đột đang lan rộng ở Trung Đông. OPG ban đầu tranh thủ sự ủng hộ của 6 quốc gia thành viên EU, 3 trong số đó sau đó đã rút lui khỏi sứ mệnh.

Kể từ đó, Mỹ và Anh đã tiến hành các cuộc tấn công trả đũa nhằm vào các mục tiêu của Houthi trên lãnh thổ Yemen, nhưng khối châu Âu đã tránh xa hành động quân sự như vậy. Một số quốc gia thành viên EU, như Đan Mạch và Hà Lan, đã góp phần vào hành động quân sự do Mỹ và Anh dẫn đầu trên đất liền ở Yemen, ủng hộ sự tham gia lớn hơn của EU trong khu vực để bảo vệ an ninh và lợi ích của châu Âu. Các quốc gia thành viên khác, đặc biệt là Tây Ban Nha, đã ủng hộ một thế trận phòng thủ hơn và phủ quyết các kế hoạch tái sử dụng sứ mệnh chống cướp biển Atalanta của EU cho khu vực.

Việc khởi động sứ mệnh của EU diễn ra sau thời gian tạm dừng các cuộc tấn công của Houthi, lên đến đỉnh điểm vào tháng 1 năm nay và chứng kiến Tehran di chuyển tàu khu trục nhỏ của mình vào vùng biển Biển Đỏ trong dấu hiệu căng thẳng leo thang. Đã có dấu hiệu cho thấy hoạt động của Houthi gia tăng trong những ngày gần đây, với việc một con tàu treo cờ Belize bị tấn công hôm 19/2, vài giờ sau khi quân đội Mỹ cho biết họ đã tấn công một tàu dưới nước không người lái do Houthis triển khai.

Trong khi người Houthi ban đầu tuyên bố các cuộc tấn công của họ nhắm vào các tàu do Israel sở hữu, nhiều tàu do châu Âu điều hành đã bị bắn trong 4 tháng qua. Nó khiến nhiều công ty vận tải biển lớn tránh khu vực này, thay vào đó chọn đường vòng thay thế quanh Mũi Hảo Vọng và tăng thêm thời gian hành trình thêm một tháng.

Điều này làm dấy lên lo ngại về sự chậm trễ và chi phí gia tăng có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế châu Âu, với việc Cao ủy Kinh tế châu Âu Paolo Gentiloni cảnh báo vào tháng 1 về khả năng giá năng lượng tăng đột biến ở châu Âu, trừ khi các công ty vận tải biển không được cung cấp các đảm bảo quốc phòng.

Các nhà ngoại giao cấp cao của EU tuyên bố khối đã có thể đồng ý và nhanh chóng triển khai sứ mệnh nhằm giải quyết mối đe dọa đối với dòng chảy thương mại, bất chấp những rạn nứt liên tục giữa lập trường của các quốc gia thành viên EU về cuộc xung đột ở Trung Đông.