Độc, lạ thi kéo co trong tư thế ngồi và nằm tại đền Trấn Vũ

Bên cạnh kéo co ngồiđược diễn ra trong Lễ hội đền Trấn Vũ, phường Thạch Bàn, quận Long Biên, thành phố Hà Nội, năm nay còn có sự tham gia trình diễn, thi đấu của cộng đồng kéo co nằm của thôn Phú Hào, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định và kéo co nữ đấu với nam của đồng bào Tày đến từ huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai.

Là du khách từ tỉnh Bắc Ninh đến xem kéo co ngồi nhiều năm nay, anh Chiến Thắng chia sẻ: "Trước đây, tôi chỉ xem thi đấu kéo co ngồi và kéo co đứng. Hôm nay, tôi thực sự bất ngờ trước màn thi đấu của cộng đồng kéo co nằm đến từ huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định thi đấu với đội kéo co ngồi tại phường Thạch bàn, quận Long Biên, thành phố Hà Nội. Đây là lần đầu tiên người dân và du khách chúng tôi được chứng kiến màn trình diễn kéo co nằm đấu với kéo co ngồi có một không hai này".

Được biết, trò chơi kéo co ngồi ở đền Trấn Vũ, phường Thạch Bàn, quận Long Biên, thành phố Hà Nội là một trò diễn mang tính nghi lễ, thể hiện ý chí quyết tâm và sức mạnh đoàn kết của người dân. Phát biểu tại nghi lễ kéo co ngồi, ông Vũ Hồng Phi, Phó trưởng Ban quản lý di tích đền Trấn Vũ cho biết, kéo co ngồi là một tập quán xã hội, tín ngưỡng có từ lâu đời trong hội làng Cự Linh - xã Thạch Bàn, huyện Gia Lâm xưa - nay là cụm Ngọc Trì, phường Thạch Bàn, quận Long Biên, thành phố Hà Nội. Theo phần ghi chép lại từ tư liệu khi khôi phục lại Hội đền được lưu trong đền thì trò kéo co ngồi đã có từ năm 1938.

Nghi lễ kéo co ngồi được tổ chức trong Lễ hội đền Trấn Vũ vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm. Điểm độc đáo của nghi lễ này là các đội tham gia ngồi trên nền đất để kéo, người kéo co ngồi chân co chân duỗi và ngồi xen kẽ, người quay mặt bên này, người bên kia của dây. Thông qua trò chơi và nghi lễ kéo co, người dân cầu cho mưa thuận, gió hòa và mùa vụ bội thu. Nghi lễ kéo co ngồi đền Trấn Vũ đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là văn hóa phi vật thể quốc gia vào ngày 19/12/2014.

Năm nay, ba mạn tham gia kéo co ngồi là mạn Chợ, mạn Đường và mạn Đìa, mỗi đội có 17 vận động viên và một Tổng cờ. Các mạn nghe thể lệ thi đấu, bốc thăm và đại diện ba đội lên nâng dây song (một loại cây dẻo dai và chắc chắn dùng để kéo co) ba lần theo nghi lễ cũng như mang lại hào khí khi bước ra sới kéo. Trước khi thực hành kéo co ngồi, các mạn chuẩn bị lễ vật tập trung trước sân đền lễ Thánh. Lễ vật nhiều ít tùy tâm nhưng không thể thiếu thủ lợn phủ mỡ chài đặt trên mâm xôi nếp.

Nét đặc sắc của nghi lễ kéo co ngồi là mỗi người đều dùng tay để ghì chặt dây song, chân đạp thành hố sâu dưới đất để tạo lực. Cột mốc là một cột trụ, làm bằng gỗ lim, sơn đỏ. Thân cột đục một lỗ tròn để luồn dây song. Cột chôn chắc dưới đất, lỗ luồn dây ở ngang đầu gối người lớn.

Cuộc thi đấu kéo co ngồi giữa ba mạn diễn ra sôi nổi, hấp dẫn. Chung cuộc năm nay, đội mạn Đường giành chiến thắng thuyết phục sau 4 chiến thắng tuyệt đối. Tuy vậy, những thành viên hai đội còn lại vẫn rất vui vẻ chụp hình cùng khán giả, ghi lại kỷ niệm đáng nhớ về mùa lễ hội Trấn Vũ năm nay.

Có thể thấy, việc thực hành nghi lễ kéo co ngồi góp phần nâng cao hơn nữa ý thức, trách nhiệm trong gìn giữ di sản để trao truyền cho các thế hệ sau và lan tỏa giá trị di sản ra cộng đồng, cũng như ra toàn thế giới.