Đầu tư công: Nhìn từ phương pháp định lượng

CôngThương - Đó là một phần kết luận Báo cáo “Đánh giá hiệu quả đầu tư công: Ứng dụng kinh nghiệm của Ailen vào Việt Nam”, do bà Phó Thị Kim Chi- Phó Trưởng ban Phân tích và dự báo vĩ mô, Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế xã hội quốc gia (NCSEIF)- trình bày tại Hội thảo khoa học “Đánh giá hiệu quả đầu tư công: Kinh nghiệm của Ailen và ứng dụng Việt Nam”, tổ chức chiều 25/4.

Báo cáo trình bày những kết quả ban đầu về đánh giá hiệu quả đầu tư công trên cơ sở vận dụng các phương pháp do chuyên gia Ailen hướng dẫn cũng như một số phương pháp khác hay dùng ở Việt Nam, như: Phương pháp hàm sản xuất - chỉ sổ MP, mô hình VECM và hệ số ICOR.

Đầu tư công có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế, đây cũng là bộ phận quyết định hiệu quả đầu tư chung của cả nền kinh tế. Tuy nhiên việc đánh giá hiệu quả đầu tư công qua các chỉ tiêu vĩ mô mới chỉ được thực hiện trong những nghiên cứu riêng rẽ. Các phương pháp đánh giá hiệu quả đầu tư công được thực hiện khác nhiều trên thế giới cũng như ở nghiên cứu trong nước.

Báo cáo chỉ rõ, đầu tư công ở Việt Nam có một số khác biệt. Chẳng hạn, trongphân biệt đầu tư công và các loại hình khác,quốc tế dựa trên tính chất của chương trình dự án công cộng nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội, còn Việt Nam dựa trên nguồn vốn sử dụng vốn của nhà nước. Mục tiêu của quốc tế là phi lợi nhuận còn Việt Nam là phi lợi nhuận cộng mục tiêu của doanh nghiệp nhà nước...

Báo cáo cho rằng, chưa có phương pháp đánh giá hiệu quả nào được phổ biến một cách chính thống trong phân tích và đánh giá hiệu quả đầu tư công ở Việt Nam. Một số phương pháp được sử dụng nhưng mới chỉ tập trung vào một số phương pháp trong các nghiên cứu riêng rẽ của các nghiên cứu. Ở nhiều địa phương, phương pháp đánh giá hiệu quả đầu tư công chưa được ứng dụng.

Chuỗi số liệu được sử dụng hiện nay của Việt Nam chỉ thống nhất từ năm 1990, nhiều số liệu phân tách cụ thể chỉ bắt đầu từ năm 1995 (khoảng 20 - 25 quan sát theo năm, trong lúc số liệu đầu tư theo tháng/quý về đầu tư còn nhiều hạn chế).

Số liệu sử dụng để đánh giá đầu tư công trong mô hình của các nước tiên tiến sử dụng số liệu đầu tư vào hệ thống cơ sở hạ tầng, (phần chính của đầu tư công). Tuy nhiên, ở Việt Nam, số liệu sử dụng đầu tư công phân bổ theo các đối tượng sử dụng nguồn vốn.

Sự khác biệt giữa chỉ tiêu vốn đầu tư và vốn tích lũy của Việt Nam và quốc tế. Số liệu về vốc tích lũy ở Việt Nam không có thống kê mà phải tự ước tính từ số liệu vốn đầu tư .

Để tiến hành các tính toán thực nghiệm về hiệu quả đầu tư công, nhóm nghiên cứu lựa chọn hệ số ICOR, mô hình VECM (hai phương pháp thông dụng trong các nghiên cứu trong nước) và phương pháp hàm sản xuất (phương pháp được khá nhiều nước trên thế giới sử dụng).

Đánh giá hiệu quả đầu tư thông qua phương pháp sử dụng hệ số ICOR là khá thông dụng ở Việt Nam nhưng có hạn chế trong điều kiện nền kinh tế chịu tác động của những biến động nhất thời của nền kinh tế cũng như khó phản ánh hiện trạng hiệu quả đầu tư trong ngắn hạn.

Hải Vân - Thanh Huyền