Đà Nẵng – Quảng Nam: Tìm giải pháp sử dụng hiệu quả nguồn nước trong mùa khô

Báo cáo về hoạt động của Ban điều phối trong năm 2019, bà Nguyễn Hoàng Yến - Sở Tài nguyên & Môi trường (TN&MT) Quảng Nam - cho biết, trong năm 2019, hợp tác quản lý lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn của 2 địa phương Quảng Nam - Đà Nẵng đã đạt được những kết quả tích cực như đã thiết lập được bộ máy tổ chức để phối hợp, triển khai các nhiệm vụ của ban điều phối; hoạt động của Ban điều phối nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo hai địa phương, sự phối hợp tích cực của một số Bộ, ngành, các tổ chức phi chính phủ… Tuy nhiên, sự phối hợp liên tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng cũng còn nhiều hạn chế như mới chỉ dừng ở phạm vi liên lạc, kết nối, hoạt động liên kết chưa đi vào chiều sâu; hoạt động đối thoại chưa đạt hiệu quả cao; công tác quản lý môi trường mới chỉ mang tính đột xuất, giải quyết theo sự vụ, sự việc…

Quảng Nam - Đà Nẵng đang tích cực phối hợp để sử dụng tài nguyên nước mùa khô hợp lý, hiệu quả

Tại buổi hội thảo, các chuyên gia, nhà nghiên cứu đều nhận định tình hình cấp nước của năm 2020, đặc biệt là mùa khô năm 2020 sẽ vô cùng khó khăn.

Theo đại diện Đài khí tượng thủy văn Trung Trung bộ, năm 2019, tình hình thủy văn trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn diễn biến rất phức tạp, mực nước trung bình hàng tháng hầu hết đều thấp hơn giá trị trung bình nhiều năm, cá biệt tại Giao Thủy, mực nước xuống thấp hơn giá trị thấp nhất lịch sử trong hơn 40 năm qua. Xâm nhập mặn sâu vào hạ lưu các sông với độ mặn rất cao. Đặc biệt, trong mùa mưa lũ gần như không xuất hiện lũ.

Hiện nay, lưu lượng dòng chảy trên sông Vu Gia - Thu Bồn đã xuống rất thấp, một số hồ chứa phải hạn chế phát điện để trữ nước phục vụ chống hạn khi có yêu cầu. Hiện tại, mực nước tại các hồ chứa chỉ đạt 68-89% so với dung tích ứng với mực nước dâng bình thường. Lượng nước từ thượng nguồn về thấp, mực nước vùng trung lưu xuống thấp kỷ lục so với trung bình nhiều năm cùng kỳ, làm tăng mức độ xâm nhập mặn ở vùng hạ du.

Ông Vũ Xuân Khu - Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia cho biết, tình hình cấp nước và cấp điện mùa khô năm 2020 sẽ rất khó khăn

Dự báo trong những tháng đầu năm 2020, hiện tượng Enso tiếp tục ở trạng thái trung bình nhưng nghiêng về pha nóng và có khả năng duy trì trạng thái này trong những tháng tiếp theo của nửa cuối năm 2020. Bên cạnh đó, lượng dòng chảy tại sông Vu Gia - Thu Bồn sẽ bị thiếu hụt từ 40 - 90% tùy nơi, mực nước trung bình sẽ xuống thấp hơn nhiều so với giá trị trung bình nhiều năm. Nhiều khả năng, nguy cơ xảy ra tình trạng hạn hán, thiếu hụt nguồn nước và xâm nhập mặn diễn ra phức tạp. Tình trạng xâm nhập mặn vùng cửa sông khả năng sớm hơn và ở mức cao tương đương hoặc cao hơn năm 2019.

Ông Vũ Xuân Khu - Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia - cho biết, các đơn vị thủy điện phải gánh 2 vai, vừa phải cấp nước cho hạ du, vừa phải phát điện lên lưới điện quốc gia.

Do lượng nước về hồ thiếu hụt rất nhiều, trong khi mùa khô đang đến gần, ông Vũ Xuân Khu kiến nghị UBND tỉnh Quảng Nam và UBND TP. Đà Nẵng sớm thống nhất nhu cầu sử dụng nước từ các hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn cho thời gian còn lại của mùa khô trên cơ sở phù hợp với tình hình thủy văn hiện tại và đặc điểm tiêu thụ điện; có tính đến các tình huống lũ về muộn hoặc không có lũ và về lâu dài cần có giải pháp về công trình, giảm phụ thuộc vào chế độ vận hành của các hồ chứa thủy điện. Đề nghị Bộ TN&MT, Bộ NN&PTNT cho phép điều chỉnh giảm lưu lượng chạy máy các hồ chứa phù hợp với lượng nước còn lại trong các hồ, đảm bảo đáp ứng thời gian còn lại của mùa khô 2020; đề nghị Bộ TN&MT cho phép vận hành các hồ chứa thủy điện dưới mực nước/khoảng mực nước quy định trong phụ lục III của Quy trình liên hồ. “Trung tâm điều độ điện Quốc gia luôn sát cánh cùng địa phương, cùng các hồ chứa để vận hành hiệu quả các hồ chứa, đảm bảo cấp nước an toàn cho mùa khô năm 2020”, ông Vũ Xuân Khu khẳng định.

Ông Huỳnh Khánh Toàn - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam - cho rằng, cần theo dõi và đánh giá quy trình điều tiết liên hồ chứa theo quyết định 1865 để đảm bảo vận hành hiệu quả

Ông Ngô Xuân Thế - Phó Tổng giám đốc Công ty Thủy điện A Vương - bày tỏ lo lắng khi lượng nước về hồ A Vương hiện tại chỉ bằng 1/3 so với trung bình nhiều năm. “Mặc dù lượng nước trong hồ tích tốt hơn mọi năm, nhưng nếu với lượng nước hiện tại mà chạy với công suất tối đa thì chỉ 24 ngày sẽ cạn hết nước”, ông Thế nói và cho rằng, vì hiện các hồ gần như đang nằm thấp hơn mực nước theo quy trình điều tiết đã đề ra, nên lưu lượng tăng trung bình không đảm bảo được quy trình liên hồ. Ông Thế đề xuất dù không vận hành đúng quy trình liên hồ nhưng đúng thực tế thì cần thiết phải có những văn bản của các cấp có thẩm quyền, để hồ thủy điện có cơ sở vận hành đảm bảo cung cấp nước an toàn đến cuối mùa khô.

Ông Huỳnh Khánh Toàn - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam - đại diện cho lãnh đạo 2 địa phương cho rằng, chính vì có sự chia sẻ lợi ích giữa tỉnh Quảng Nam và TP. Đà Nẵng trong vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung nên Ban điều phối về Quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng ra đời để 2 địa phương cùng chia sẻ lợi ích từ tài nguyên nước.