Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất 5 giải pháp gỡ khó cho cộng đồng doanh nghiệp

Điểm sáng trong bức tranh kinh tế thế giới

Nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10), tại buổi gặp mặt đại diện giới doanh nhân Việt Nam, chiều 11/10, thay mặt Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã gửi lời chúc mừng nồng nhiệt nhất đến đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân.

Báo cáo tổng quan về tình hình doanh nghiệp 9 tháng đầu năm 2023, Bộ trưởng cho biết, dù tình hình thế giới và trong nước có nhiều khó khăn, thách thức, phức tạp, nhưng kinh tế Việt Nam tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh chung kinh tế thế giới với kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định; lạm phát, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài, bội chi ngân sách Nhà nước được kiểm soát; các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm.

Số doanh nghiệp gia nhập và quay trở lại thị trường có xu hướng tăng trở lại, niềm tin đầu tư kinh doanh tiếp tục được củng cố.

Tính riêng trong quý III/2023, cả nước có gần 60.000 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2022. Tính chung 9 tháng đầu năm Việt Nam có 165.000 doanh nghiệp, gấp 1,2 lần mức bình quân giai đoạn 2018 - 2022.

Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ở cả khu vực Nhà nước và ngoài Nhà nước đạt mức tăng trưởng tích cực so với cùng kỳ và duy trì đóng góp tốt cho ngân sách.

Trong 9 tháng đầu năm, các khoản nộp ngân sách qua thuế giá trị gia tăng đạt hơn 97.000 tỷ đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp đạt gần 248.000 tỷ đồng, tăng lần lượt 6% và 17% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, doanh nghiệp trong một số ngành trọng điểm có tín hiệu phục hồi khả quan, đóng góp tích cực cho xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Xuất hiện nhiều tấm gương, doanh nghiệp tiêu biểu chủ động thích ứng với bối cảnh mới, đổi mới sáng tạo, đón bắt xu hướng, tham gia các ngành kinh tế mới tạo giá trị mới, động lực mới cho tăng trưởng kinh tế.

Một số tập đoàn, doanh nghiệp lớn đã chủ động chuyển đổi, đầu tư mạnh mẽ vào các ngành công nghiệp mới AI, chip bán dẫn, hydrogen như FPT, Viettel, PVN, hay Tập đoàn Green Solutions với dự án sản xuất hydro xanh từ nguồn năng lượng tái tạo đầu tiên tại Việt Nam. Công ty VinFast đã niêm yết thành công trên sàn giao dịch chứng khoán Mỹ Nasdaq Global Select Market.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp khu vực tư nhân đã tiên phong đổi mới mô hình kinh doanh theo hướng xanh, tuần hoàn, tiêu biểu như: Vinamilk, Vĩnh Hoàn, Việt Nam Food…. Qua đó, đóng góp tích cực vào quá trình hiện thực hoá mục tiêu Net Zero của Chính phủ vào năm 2050.

Cũng theo Bộ trưởng đánh giá, mặc dù đạt được một số kết quả đáng khích lệ nhưng cộng đồng doanh nghiệp vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức không chỉ từ nay đến cuối năm mà dự kiến còn kéo dài sang cả năm 2024, tập trung vào 4 nhóm vấn đề nổi cộm: Một là, sức mua của thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu suy yếu, doanh thu sụt giảm, đơn hàng có dấu hiệu phục hồi nhưng rất chậm.

Hai là, áp lực chi phí cao và khó khăn trong việc tiếp cận vốn để duy trì và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Ba là, vướng mắc về rào cản pháp lý và thực thi pháp luật, tâm lý "sợ sai", không dám làm, không dám chịu trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức. Bốn là, xu hướng áp dụng các tiêu chuẩn xanh, bền vững, việc gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại của các nước tạo áp lực lớn về chi phí tuân thủ; gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu.

Theo phản ánh của các hiệp hội, việc EU áp dụng Cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới (CBAM), thực hiện Thoả thuận xanh châu Âu (EGD) và Chính sách từ nông trại đến bàn ăn (F2F) sẽ là thách thức lớn trong khi hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam chưa có đầy đủ thông tin, kiến thức và nguồn lực để tuân thủ các quy định này.

Bên cạnh đó, các thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ, EU tiếp tục gia tăng áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, xây dựng hàng rào kỹ thuật, ưu tiên sử dụng nguyên vật liệu, sản phẩm đầu vào của các doanh nghiệp nội khối và các nước láng giềng gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.

Giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó

Mặc dù cộng đồng doanh nghiệp đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, song theo đánh giá của các tổ chức uy tín quốc tế và chuyên gia, Việt Nam đang có một số lợi thế như kinh tế vĩ mô ổn định, môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, niềm tin của các nhà đầu tư trong và ngoài nước được củng cố.

Các ngành kinh tế mới như: Kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn tạo cơ hội các doanh nghiệp Việt Nam hình thành các chuỗi giá trị, liên kết mới. 16 hiệp định thương mại tự do đã ký kết tạo lợi thế cho các doanh nghiệp của Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, đổi mới trang thiết bị, công nghệ nhằm nâng cao năng lực và sức cạnh tranh…

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi trên, tình hình trong nước và quốc tế còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ và thách thức. Do đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất một số định hướng, giải pháp như sau:

Thứ nhất, nhanh chóng tháo gỡ những điểm nghẽn, rào cản pháp lý đang cản trở hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp.

Cần xác định rõ việc cải cách thể chế, tháo gỡ ngay các rào cản pháp lý, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi là giải pháp đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay.

Cần vận dụng cơ chế "một luật sửa nhiều luật" đối với những vướng mắc, điểm nghẽn đã được làm rõ, đi kèm với quy trình thực hiện rút gọn để có thể thực thi ngay.

Tiếp tục rà soát, cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh, kiên quyết không ban hành thêm các điều kiện không cần thiết, không ban hành điều kiện kinh doanh dưới hình thức các tiêu chuẩn kỹ thuật.

Thứ hai, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí, tăng cường khả năng tiếp cận vốn và các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước. Rà soát tổng thể các chính sách về thuế hiện hành, nghiên cứu phương án ưu đãi thuế và lộ trình áp dụng cho các doanh nghiệp, dự án xanh, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thực hiện chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; nghiên cứu phương án ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp chuyển đổi số. Tập trung vốn tín dụng phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là các lĩnh vực ưu tiên. Tích cực giải ngân các gói tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp đã được ban hành.

Thứ ba, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới, đẩy mạnh xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng trong nước. Các bộ ngành, địa phương tiếp tục theo sát diễn biến tình hình kinh tế và các điều chỉnh chính sách của các thị trường; phổ biến thông tin, đưa ra cảnh báo sớm cho ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp.

Thiết lập các đầu mối thông tin thị trường đối với các sản phẩm xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam. Tích cực hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp tận dụng các cam kết tại các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới.

Xem xét mở rộng diện áp dụng của chính sách miễn thị thực đơn phương trong thời gian tới. Triển khai giải pháp thúc đẩy khai thác mở rộng các đường bay quốc tế đến Việt Nam…

Thứ tư, hỗ trợ người lao động, giải quyết việc làm và bảo đảm an sinh xã hội. Triển khai nhanh và hiệu quả chính sách hỗ trợ đoàn viên công đoàn, người lao động bị giảm thời gian làm việc, chấm dứt hợp đồng lao động do doanh nghiệp bị cắt, giảm đơn hàng.

Thứ năm, đẩy mạnh triển khai các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, hoàn thiện thể chế khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng các mô hình kinh doanh bền vững, các ngành công nghiệp mới và phát triển các ngành kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, cộng đồng doanh nghiệp cũng cần nỗ lực cùng với Chính phủ tìm các giải pháp, hướng đi đột phá, sáng tạo. Chủ động đổi mới mô hình sản xuất kinh doanh, tái cấu trúc doanh nghiệp; chú trọng đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đồng thời ứng dụng khoa học công nghệ để mở rộng thị trường, tiến tới tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Về phía các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu, đánh giá thách thức và thời cơ của ngành, kịp thời chia sẻ, hướng dẫn, hỗ trợ tư vấn cho doanh nghiệp hội viên và ngành hàng. Đồng thời, đề xuất với Chính phủ các giải pháp, sáng kiến để phát triển doanh nghiệp, phục hồi nền kinh tế.