Nhân ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10), phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Hoàng Quang Phòng – Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về những đóng góp của doanh nghiệp, doanh nhân vào tăng trưởng kinh tế đất nước.

Ông đánh giá như thế nào về vai trò của doanh nghiệp, doanh nhân trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước sau gần 40 năm đổi mới (1986-2024)?

Thực tiễn công cuộc đổi mới trong gần 40 năm qua đã giúp nước ta đạt được nhiều thành tựu quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội. Việt Nam có quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại và hợp tác doanh nghiệp với hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, Việt Nam đã vươn lên lọt vào Top 40 nền kinh tế hàng đầu, có quy mô thương mại trong Top 20 quốc gia trên thế giới, là mắt xích quan trọng trong 16 hiệp định thương mại tự do gắn kết với 60 nền kinh tế chủ chốt ở khu vực và toàn cầu.

Quy mô nền kinh tế Việt Nam từ 26,3 tỷ USD trong những năm đầu đổi mới đã tăng lên hơn 430 tỷ USD vào năm 2023, kim ngạch xuất nhập khẩu 8 tháng năm 2024 đạt xấp xỉ 577 tỷ USD, tăng 16,2% so với cùng kỳ năm trước, xuất siêu 21,5 tỷ USD. Việt Nam được Liên Hợp Quốc và bạn bè quốc tế xem như một điểm sáng về xóa đói giảm nghèo, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Cố Tổng bí Thư Nguyễn Phú Trọng đã từng nói: "đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế như hiện nay".

Có được thành tựu này là nhờ sự nỗ lực của toàn đảng, toàn dân, toàn quân của cả hệ thống chính trị, trong đó có vai trò quan trọng của đội ngũ doanh nhân, cộng đồng doanh nghiệp. Chúng ta vui mừng chứng kiến sau gần 40 năm Đổi mới, đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp đã có sự lớn mạnh vượt bậc với gần 1 triệu doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, cùng với trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, gần 30 nghìn hợp tác xã. Chính sự lớn mạnh cùng nỗ lực chung của cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ doanh nhân thời gian qua đã góp phần tạo ra tăng trưởng kinh tế cao hàng đầu thế giới và liên tục nhiều năm của Việt Nam. Khu vực doanh nghiệp đã đóng góp khoảng 60% GDP, tạo ra khoảng 30% việc làm cho xã hội.

Đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế, kết nối doanh nghiệp, chính phủ và cộng đồng, thời gian tới, VCCI có kế hoạch gì để góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết 41-NQ/TW, phát huy vai trò của doanh nghiệp, doanh nhân?

Trải qua hơn 60 năm thành lập và phát triển, VCCI đã luôn khẳng định vai trò là tổ chức quốc gia, đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân và người sử dụng lao động ở Việt Nam. Như trên đã đề cập, để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 41-NQ/TW, VCCI đã ban Chương trình số 08 để triển khai chương trình hành động thưc hiện nghị quyết.

Chương trình đã các nhóm nhiệm vụ giải pháp để thực hiện nghị quyết số 41 gồm: Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của đội ngũ doanh nhân trong thực hiện các mục tiêu phát triển của đất nước: Tiếp tục tổ chức hoạt động tôn vinh, biểu dương các tấm gương doanh nhân, doanh nghiệp tiêu biểu trong hoạt động sản xuất kinh doanh và đạo đức doanh nhân…

Chủ động, tích cực tham gia xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật và tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, an toàn, bình đẳng cho doanh nhân, doanh nghiệp phát triển và cống hiến.

Phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh ngang tầm mục tiêu, nhiệm vụ phát triển đất nước trong thời kỳ mới như chủ động xây dựng và triển khai chương trình đào tạo cấp cao của VCCI liên kết với các đối tác quốc tế để bồi dưỡng đội ngũ lãnh đạo cấp cao của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn; Hỗ trợ doanh nghiệp khai thác tốt các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, phát triển bền vững…

Xây dựng đạo đức, văn hóa kinh doanh, phát huy tinh thần dân tộc, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc: Nghiên cứu xây dựng hệ giá trị văn hoá kinh doanh Việt Nam; Xây dựng và thúc đẩy thực hiện các quy ước, chuẩn mực chung về đạo đức kinh doanh, văn hóa doanh nhân, doanh nghiệp; Phối hợp với các cơ quan báo chí đẩy mạnh tuyên truyền các tấm gương doanh nhân, doanh nghiệp điển hình trong thực hiện chuẩn mực đạo đức, văn hóa kinh doanh, trách nhiệm xã hội...

Tăng cường đoàn kết, hợp tác, liên kết giữa doanh nhân với công nhân, nông dân, trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Chủ động, tích cực tham gia quá trình thực hiện và theo dõi, đôn đốc việc thực hiện Nghị quyết 41-NQ/TW của các ban cán sự đảng, đảng đoàn, các tỉnh ủy, thành ủy; kịp thời đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, giải quyết những vấn đề mới phát sinh trong quá trình thực hiện Nghị quyết.

Phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương và các cơ quan liên quan thường xuyên theo dõi, đôn đốc, giám sát, kiểm tra, định kỳ sơ kết, tổng kết, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư kết quả thực hiện Nghị quyết.

Mặc dù có sự lớn mạnh, nhưng theo ông, Việt Nam cần có những chính sách gì để đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân tiếp tục phát triển, tạo nên giá trị, tạo nên tăng trưởng?

Để tiếp sức cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn, phục hồi sau đại dịch Covid-19, đứt gãy chuỗi cung ứng… nhiều cơ chế, chính sách đúng đắn hỗ trợ doanh nghiệp đã được ban hành kịp thời như: Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước, hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, quản trị công ty, hoạt động cung ứng dịch vụ thông tin tín dụng...

Đặc biệt, để hỗ trợ doanh nghiệp chịu thiệt hại do cơn bão số 3 (bão Yagi diễn ra vào tháng 9/2024), ngày 17/9, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 143/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để khẩn trương khắc phục hậu quả cơn bão số 3, nhanh chóng ổn định tình hình nhân dân, đẩy mạnh khôi phục sản xuất kinh doanh, tích cực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát…

Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục phải đối mặt với nhiều thách thức như căng thẳng địa chính trị leo thang, lạm phát cao kéo dài, chính sách tiền tệ thắt chặt, nhiều yếu tố rủi ro, bất định… gây nên tác động tiêu cực đến tâm lý, hoạt động kinh doanh và tiêu dùng, làm gia tăng lo ngại rủi ro, ảnh hưởng đến nhu cầu và gián tiếp cản trở tăng trưởng kinh tế toàn.

Trong nước, khảo sát doanh nghiệp của VCCI trên quy mô toàn quốc tính tới tháng 9/2024 cho thấy, chỉ 32% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng sản xuất kinh doanh trong 2 năm tiếp theo. Con số này có nhích nhẹ hơn so với mức 27% của năm 2023, song vẫn ở mức thấp thứ 2 trong 18 năm VCCI khảo sát doanh nghiệp. Khảo sát của VCCI cũng cho thấy một số dấu hiệu tích cực, đó là các doanh nghiệp vừa và lớn vẫn còn tỷ lệ đáng kể cho biết sẽ mở rộng sản xuất kinh doanh; nhiều doanh nghiệp trong một số ngành quan trọng của nền kinh tế như công nghiệp chế tạo, nông lâm nghiệp thủy sản… tiếp tục có kế hoạch mở rộng hoạt động.

Theo đó, để tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp hoạt động, Chính phủ cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách thể chế kinh tế tạo thuận lợi hơn cho môi trường kinh doanh, theo tiêu chuẩn và quy luật thị trường và hạn chế sự can thiệp của Nhà nước vào hoạt động sản xuất kinh doanh, từ đó tạo ra được không gian rộng mở hơn cho doanh nghiệp, người dân trong lĩnh vực này. Các bộ ban ngành cần có cơ chế, chính sách để thúc đẩy những động lực tăng trưởng mới như: kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế chia sẻ...

Xin cảm ơn ông!