80% quảng cáo thực phẩm chức năng vi phạm đạo đức kinh doanh, gây bức xúc

Chế tài xử phạt chưa nghiêm

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Trần Đáng - Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam (VAFF) cho biết, ngành thực phẩm chức năng đã phát triển nhanh chóng hơn 20 năm qua do đây là lĩnh vực góp phần vào bảo vệ sức khỏe của nhân dân, thực sự là có hiệu quả cho xã hội. Tuy nhiên, kéo theo đó là thực trạng hiện nay, quảng cáo gây khó chịu cho người tiêu dùng.

Theo thống kê của VAFF, có tới 80% quảng cáo thực phẩm chức năng trên môi trường internet, mạng xã hội, nền tảng thương mại điện tử... gây bức xúc là "trá hình", vi phạm các quy định về quảng cáo.

Hiện có 4 hiện tượng vi phạm đạo đức gồm: Quảng cáo sai sự thật, lừa gạt, giả mạo; Quảng cáo phóng đại, thổi phồng sản phẩm; Quảng cáo mơ hồ gây hiểu nhầm; Quảng cáo nhắm vào các đối tượng nhạy cảm (người bệnh ung thư, hiểm nghèo).

"Thông điệp như những quả bom dội vào nhận thức công chúng: "Cam kết điều trị dứt điểm không hết không lấy tiền; Đánh bay tiểu đường type 1 type 2, dứt điểm hoàn toàn huyết áp cao, gia truyền", Chủ tịch VAFF nêu dẫn chứng và nhấn mạnh "không sản phẩm khoa học nào có tác dụng như thế".

Hiện tượng sai phạm trong quảng cáo thực phẩm chức năng không chỉ gây ra hậu quả "tiền mất, tật mang" cho người tiêu dùng mà còn làm giảm giảm uy tín của ngành thực phẩm chức năng, làm lẫn lộn giữa các doanh nghiệp làm ăn chân chính với doanh nghiệp làm ăn gian dối, đánh đồng sản phẩm thật và sản phẩm giả.

Phân tích về nguyên nhân của thực trạng, PGS.TS Trần Đáng cho hay, chủ yếu hiện nay chế tài xử phạt chưa nghiêm và có những quy định pháp luật không còn phù hợp với thực tế.

Cũng theo ông Trần Đáng, 225 hội viên tập thể của VAFF rất ít vi phạm quảng cáo thực phẩm chức năng, nhưng còn nhiều doanh nghiệp khác chưa thực hiện đúng đạo đức trong quảng cáo thực phẩm chức năng.

"Dẹp loạn" quảng cáo

Để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, Hiệp hội thực phẩm chức năng Việt Nam đã ban hành Quy chế đạo đức quảng cáo thực phẩm chức năng. Quy chế gồm 5 chương, 16 điều chỉ ra cụ thể những hành vi được coi là vi phạm, nêu rõ những chuẩn mực đạo đức trong quảng cáo và biện pháp hạn chế vi phạm…

Quy chế nhằm sát cánh cùng các cơ quan quản lý nhà nước lập lại trật tự kỷ cương trên thị trường thực phẩm chức năng, đưa ngành thực phẩm chức năng phát triển bền vững, góp phần vào sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Đây là bước triển khai tiếp theo phương châm "3 đúng" mà Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam đã đề ra và kiên trì thực hiện ngay từ khi thành lập với mục đích để người dân và doanh nghiệp "Hiểu đúng - Làm đúng - Dùng đúng" thực phẩm chức năng.

"Quy chế đạo đức trong quảng cáo thực phẩm chức năng không chỉ là "kim chỉ nam", là định hướng cho các hội viên của Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam thực hiện quảng cáo có đạo đức - vì lợi ích của người tiêu dùng, vì mục tiêu chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân trước hết và trên hết mà còn "gợi mở" để xã hội, cơ quan quản lý, doanh nghiệp thực phẩm chức năng, nhà phát hành quảng cáo và người tiêu dùng nhận biết những quảng cáo thực phẩm chức năng chưa đáp ứng chuẩn mực đạo đức để từ đó đấu tranh với những hành vi vi phạm và có biện pháp hạn chế kịp thời", PGS.TS Trần Đáng nhấn mạnh.

Theo PGS.TS Nguyễn Thanh Phong - Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), nguy hại về quảng cáo gian dối trong lĩnh vực y tế không chỉ về tài chính. Người bệnh nan y phát hiện điều trị sớm có thể khỏi, chí ít kéo dài sự sống. Nhưng những quảng cáo "cam kết chữa khỏi" là vi phạm với quy định về thực phẩm chức năng (không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh).

"Mua những sản phẩm này về dùng không khỏi, gây lỡ thời gian vàng điều trị, ảnh hưởng tới hiệu quả xạ trị, phẫu thuật. Thậm chí, có các sản phẩm chứa chất cấm (theo quy định Bộ Y tế đã ban hành) trong thực phẩm giảm cân, xương khớp, tăng cường sinh lý nam", ông Phong nói.

Lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm hoan nghênh Hiệp hội ra quy chế đạo đức trong quảng cáo. Ông Phong cũng lưu ý, các cơ quan truyền thông cần lưu ý khi truyền thông, quảng cáo về thực phẩm chức năng, cần phải kiểm tra kỹ về thông tin xem các đơn vị này có được lưu hành công khai trên web theo Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ hay không.