Việc làm ngành du lịch bị ảnh hưởng bởi Covid-19 như thế nào?

Bằng chứng từ 5 quốc gia có sẵn dữ liệu là Brunei Darussalam, Mông Cổ, Philippines, Thái Lan và Việt Nam cho thấy, mức tổn thất việc làm trong các ngành liên quan đến du lịch trong năm 2020 cao hơn gấp 4 lần so với các ngành khác.

Gần 1/3 tổng số việc làm bị mất có liên quan đến ngành du lịch, trong đó ước tính chỉ riêng 5 quốc gia kể trên đã mất 1,6 triệu việc làm liên quan đến du lịch. Tính cả nhiều việc làm gián tiếp đến ngành này thì mức tổn thất việc làm thực tế liên quan đến ngành du lịch còn cao hơn nhiều.

Bà Chihoko Asada-Miyakawa - Giám đốc ILO khu vực châu Á và Thái Bình Dương - cho biết: “Tác động của đại dịch Covid-19 tới ngành du lịch tại châu Á và Thái Bình Dương không khác gì một thảm họa. Ngay cả với quốc gia trong khu vực đặc biệt chú trọng tới việc tiêm chủng và thiết kế những chiến lược dần mở cửa biên giới trở lại, việc làm và thời giờ làm việc trong những ngành liên quan đến du lịch ở các quốc gia châu Á - Thái Bình Dương năm tới có thể vẫn thấp hơn con số trước khủng hoảng”.

Ở những nơi mà số lượng việc làm liên quan đến du lịch giảm khá ít, chất lượng của những công việc hiện có vẫn giảm rõ rệt. Lao động nữ bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề, do phụ nữ tham gia với số lượng ngày càng lớn hơn vào các công việc phục vụ ăn uống, là những công việc được trả lương thấp nhất trong ngành du lịch.

Tổn thất thời giờ làm việc trong ngành du lịch cao hơn nhiều so với con số ước tính cho các ngành khác, theo đó số giờ làm việc bị giảm cao hơn 2 - 7 lần so với lao động trong các ngành không liên quan đến du lịch. Thêm vào đó, do việc làm chính thức trong ngành du lịch sụt giảm, tình trạng lao động chuyển dần sang khu vực phi chính thức ngày càng gia tăng.

Số liệu của ILO cho thấy, năm 2020, Philippines là nước ghi nhận mức tổn thất việc làm và sụt giảm thời giờ làm việc lớn nhất trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Việc làm trong ngành này giảm 28% (so với mức giảm 8% của các ngành không liên quan đến du lịch) và số giờ làm việc trung bình giảm 38%. Lao động trong ngành liên quan đến du lịch không làm việc giờ nào mỗi tuần tăng gấp 2.000 lần (tác động đến 775.000 lao động).

Ở Việt Nam, hậu quả nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tới ngành du lịch chủ yếu thể hiện ở khía cạnh giảm tiền lương và gia tăng tình trạng phi chính thức. Tiền lương trung bình trong ngành du lịch giảm gần 18%, trong đó tiền lương của lao động nữ còn giảm nhiều hơn, ở mức gần 23%. Trong khi số lao động phi chính thức trong ngành du lịch tăng 3% trong năm 2020, số lượng lao động chính thức giảm đến 11%.

Tác động của khủng hoảng tới việc làm trong ngành du lịch ở Thái Lan có phần nhẹ hơn, song tình trạng tiền lương và thời giờ làm việc bị giảm vẫn rõ rệt, số lượng việc làm trong ngành này giảm đi trong khi việc làm trong các ngành không thuộc du lịch lại tăng nhẹ. Mức lương trung bình trong ngành du lịch giảm 9,5% do lao động chuyển sang làm các công việc được trả lương thấp hơn như hoạt động phục vụ ăn uống. Số giờ làm việc trung bình giảm 10%. Trong quý đầu năm 2021, việc làm thấp hơn mức trước khủng hoảng trong tất cả các ngành nghề liên quan đến du lịch trừ dịch vụ ăn uống.

Ngành du lịch ở Brunei Darussalam bị ảnh hưởng nặng nề, cả ở khía cạnh giảm việc làm và giảm số giờ làm việc, với mức giảm lần lượt là hơn 40% và gần 21%. Đây cũng là nước ghi nhận sự chênh lệch lớn nhất giữa mức tổn thất việc làm trong ngành du lịch và các ngành khác không thuộc du lịch.

Tương tự ở Mông Cổ, việc làm và thời giờ làm việc của ngành du lịch cũng bị tác động đáng kể bởi đại dịch với mức giảm lần lượt là gần 17% và hơn 13%. Đại dịch tác động đặc biệt nặng nề tới lao động nam trong ngành du lịch, theo đó, số lượng việc làm của lao động nam giảm khoảng 29%.

Dự báo, cả khi mở cửa biên giới trở lại, lượng khách du lịch quốc tế trước mắt vẫn sẽ thấp. Vì vậy, chính phủ các nước có thế mạnh về du lịch có thể phải tìm cách đa dạng hóa kinh tế hơn nữa, nhằm mục tiêu tạo thêm cơ hội việc làm mới trong những ngành không liên quan đến du lịch.

Bà Sara Elder - Chuyên gia kinh tế cao cấp của ILO - cho biết: “Công cuộc phục hồi sẽ mất nhiều thời gian. Những lao động và doanh nghiệp trong ngành du lịch bị ảnh hưởng sẽ tiếp tục cần sự hỗ trợ để bù đắp những khoản thu nhập bị mất và bảo toàn tài sản của họ. Các chính phủ cần tiếp tục triển khai biện pháp hỗ trợ, đồng thời nỗ lực triển khai tiêm vắc xin cho mọi người dân và cả lao động di cư".