Trung tâm giao dịch hàng hóa: Lời giải cho "bài toán" ùn tắc nông sản ở cửa khẩu

Điều kiện cần thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh cho nông sản

Dự án Trung tâm giao dịch hàng hóa nông lâm thủy sản châu Á- Thái Bình Dương được quy hoạch xây dựng tại Km3+4, phường Hải Yên (thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh) với quy mô tổng diện tích khoảng 98,02 ha, trong đó giai đoạn 1 là 47,18 ha và giai đoạn 2 là 50,84 ha. Tổng vốn đầu tư khoảng 2.760 tỷ (giai đoạn 1: 1.300 tỷ; giai đoạn 2: 1.460 tỷ).

Hiện Trung Quốc và Việt Nam chưa có thỏa thuận công nhận kết quả kiểm nghiệm lô hàng của nhau nên các lô hàng rau, củ, quả và thủy sản của Việt Nam nói chung và Quảng Ninh nói riêng vẫn phải thực hiện lấy mẫu hậu kiểm 100%. Việc này gây mất nhiều thời gian cho doanh nghiệp. Trung tâm giao dịch hàng hóa nông lâm thủy sản châu Á - Thái Bình Dương có tính chất như một chợ đầu mối để tập kết, giao dịch hoa quả, nông sản, lâm sản, hải sản trực tiếp sang thị trường Trung Quốc thông qua cửa khẩu Đông Hưng với lượng hàng hóa thông quan khoảng hơn 3.000.000 tấn/năm tương đương khoảng 8.220 tấn/ngày. Nhờ đó, các doanh nghiệp có thể chủ động việc xuất khẩu và đảm bảo giá cả nông sản cho nông dân.

Theo đó, khu tập kết, kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất nhập khấu và hệ thống kho ngoại quan, kho lạnh, kho khô gia công xuất nhập khẩu nhằm phụ trợ cho Lối mở biên giới tại Km3+4 và hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa khu vực tại phường Hải Yên, trung tâm sẽ kết hợp cùng Cảng Vạn Ninh và hạ tầng kinh tế cửa khẩu bổ trợ, thành Cụm logictics nông sản của vùng Đông Bắc, phát huy vai trò cực tăng trưởng kết nối nguồn lực, chuỗi giá trị nông sản bền vững liên kết vùng sản xuất trọng điểm trong nước tới thị trường Trung Quốc và khu vực Đông Bắc Á.

Khu vực Km3+4, phường Hải Yên, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, nơi xây dựng Trung tâm giao dịch hàng hóa nông lâm thủy sản châu Á - Thái Bình Dương

Bên cạnh đó, trung tâm sẽ giúp hạn chế rủi ro cho các doanh nghiệp nếu trong trường hợp hàng hóa nông lâm thủy sản đã vận chuyển, tập kết trên địa bàn Thành phố Móng Cái mà không xuất được sang Trung Quốc hoặc bị các thương gia Trung Quốc ép giá vẫn có thể lưu giữ, bảo quản tại đây. Đặc biệt là đối với hàng hóa nông sản, thủy sản yêu cầu điều kiện bảo quản bắt buộc trong kho lạnh.

Ngoài ra, đây cũng là địa điểm đảm bảo yêu cầu về thủ tục, hồ sơ pháp lý liên quan đối với hàng hóa nông lầm thủy sản của phía Trung Quốc khi phía bạn triển khai các biện pháp kiểm duyệt hàng hóa nhập khẩu như: Truy suất nguồn gốc; Quy chuẩn về bao gói, nhãn mác; truy suất và quản lý hồ sơ doanh nghiệp; Kiểm dịch, kiểm nghiệm chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu, đặc biệt là hàng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc…tránh hàng hóa bị trả về, bị hư hỏng phải tiêu hủy gây thiệt hại cho doanh nghiệp và các cơ sở, các hộ nuôi trồng nông lâm thủy sản. Đồng thời, góp phần tăng thu ngân sách nhà nước, tạo việc làm cho nhân dân, phát triển kinh tế, an sinh xã hội...

Đáng chú ý, trung tâm giao dịch hàng hóa nông lâm thủy sản châu Á Thái Bình Dương dự kiến sẽ trở thành trung tâm giao dịch lớn nhất phía Bắc, là kết nối quan trọng trong hệ thống cảng biển trên địa bàn Thành phố như: Cảng Vạn Ninh, cảng Vạn Gia mang tầm quốc tế.Ngoài ra, còn tạo sự kết nối, đồng bộ tương đương với cơ sở hạ tầng phía Tập đoàn Vịnh Bắc Bộ đang quản lý dự án hạ tầng dọc bờ sông Ka Long của thành phố Đông Hưng (Trung Quốc).

Đại diện Công ty Cổ phần Thành Đạt, đơn vị đang quản lý Cảng cạn ICD Thành Đạt nêu quan điểm: “Hiện tại khu vực cửa khẩu Móng Cái chưa có một trung tâm cung ứng nông sản nào đặt tại các vị trí đường biên đủ quy mô và năng lực để thúc đẩy thương mại biên giới và tiến hành các dịch vụ giá trị gia tăng cũng như đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm của nông sản xuất nhập khẩu tại đây. Vì vậy, việc đưa vào hoạt động Trung tâm giao dịch nông lâm thủy sản Châu Á Thái Bình Dương là rất cần thiết”.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án

Ngày 23/3/2022, Văn phòng Chính phủ có văn bản số 1791/VPCP-NN “V/v Dự án Trung tâm giao dịch hàng hóa, nông, lâm, thủy sản châu Á – Thái Bình Dương tại Móng Cái, Quảng Ninh”; trong đó, giao Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các cơ quan liên quan xây dựng, thẩm định, phê duyệt Dự án theo đúng nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ đã giao tại Quyết định số 194/QĐ-TTg ngày 09/02/2021 và các quy định của pháp luật liên quan.

Đến ngày 09/3/2022, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh có văn bản số 1421/UBND-QH2 “V/v triển khai thực hiện việc rà soát, lập điều chỉnh quy hoạch chi tiết dự án Trung tâm giao dịch hàng hóa, nông, lâm, thủy sản châu Á – Thái Bình Dương tại Km3-4, thành phố Móng Cái”; trong đó, giao Ủy ban nhân dân thành phố Móng Cái chủ trì, phối hợp với Ban quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Xây dựng, Sở Công Thương và các đơn vị liên quan, cập nhật điều chỉnh hoặc thu hồi, hủy bỏ các quy hoạch liên quan; lập, thẩm định nhiệm vụ quy hoạch và quy hoạch chi tiết Dự án Trung tâm giao dịch hàng hóa, nông, lâm, thủy sản châu Á – Thái Bình Dương phù hợp với quy hoạch cấp trên, đảm bảo kết nối, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, các dự án liên quan, xung quanh khu vực tuân thủ quy định pháp luật hiện hành.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh – ông Bùi Văn Khắng khẳng định: Đây sẽ là địa điểm để các dự án hỗ trợ kỹ thuật có thể triển khai chuyển giao công nghệ và kỹ thuật nhằm nâng cao chất lượng hàng hóa, kiểm soát các sự cố về nhiễm độc thực phẩm, giảm thiểu thất thoát sau thu hoạch, kiểm soát chất thải và ô nhiễm môi trường... Đồng thời, Trung tâm giao dịch nông sản cũng là hình thức kinh doanh thu hút được vốn đầu tư của các doanh nghiệp tư nhân theo hình thức hợp tác công tư.

Cầu phao tại Cảng cạn ICD Thành Đạt, TP. Móng Cái, nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa nông sản

Được biết, tính đến thời điểm hiện tại, căn theo 2 Quyết định đã phê duyệt quy hoạch (Quyết định số 118/QĐ-BQLKKT ngày 20/5/2016 của BQL Khu kinh tế Tỉnh Quảng Ninh và Quyết định số 438/QĐ-UBND ngày 01/02/2019 của UBND thành phố Móng Cái) và các Văn bản chỉ đạo có liên quan của cấp Trung ương và cấp tỉnh, UBND thành phố Móng Cái đã chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn phối hợp với đơn vị tư vấn rà soát, lập điều chỉnh quy hoạch chi tiết dự án Trung tâm giao dịch hàng hóa Nông – Lâm – Thủy sản châu Á Thái Bình Dương tại Km3+4, thành phố Móng Cái phù hợp với quy hoạch, đảm bảo kết nối, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, các dự án liên quan, xung quanh khu vực, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật hiện hành

Theo lãnh đạo TP Móng Cái, nhằm đẩy nhanh tiến độ Dự án, UBND Thành phố Móng Cái cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành có liên quan sớm hướng dẫn chi tiết việc triển khai thực hiện Dự án Trung tâm giao dịch hàng hóa nông lâm thủy sản châu Á Thái Bình Dương là Dự án độc lập, riêng biệt nhưng vẫn đảm bảo theo tinh thần chỉ đạo tại Quyết định số 194/QĐ-TTg ngày 09/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ và các quy định của pháp luật có liên quan. Trong đó, cho phép địa phương được lựa chọn các hạng mục đầu tư, xây dựng trong tổng số 10 hạng mục đầu tư, xây dựng được Chính phủ giao cho UBND tỉnh Quảng Ninh chủ trì phù hợp với mục tiêu và khả năng huy động vốn xã hội hóa theo từng thời kỳ.