Tiếp tục lấy ý kiến hoàn thiện Quy hoạch điện VIII: Dự thảo mới đã giảm triệt để phát thải khí CO2, tiết kiệm đầu tư đường dây 13 tỷ USD

Thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương triển khai rà soát quy hoạch một cách toàn diện, công tâm, khoa học, khách quan.

Ngày 15/4, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành chủ trì hội nghị trực tuyến với các địa phương về hoàn thiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII).

Rà soát quy hoạch một cách toàn diện

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành cho biết: Quy hoạch điện VIII là quy hoạch ngành quốc gia rất quan trọng, cần phải sớm ban hành để làm cơ sở triển khai đầu tư xây dựng đồng bộ nguồn và lưới điện, bảo đảm vững chắc về an ninh cung ứng điện, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, góp phần giữ vững quốc phòng an ninh của đất nước. Vì vậy, Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện Quy hoạch điện VIII từ rất sớm, rất bài bản.

Trên cơ sở phê duyệt nhiệm vụ Quy hoạch, năm 2019, 2020 và đầu năm 2021 Bộ Công Thương đã thực hiện các quy trình xây dựng Quy hoạch điện VIII trên cơ sở tổng kết, đánh giá kết quả của Quy hoạch điện VII.

Đến tháng 3/2021, Bộ Công thương trình chính thức với Chính phủ bản dự thảo Quy hoạch điện VIII sau khi tổ chức các hội thảo và xin ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, địa phương. Tuy nhiên, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, yêu cầu phải rà soát kỹ càng Quy hoạch để đảm bảo tính khả thi hiệu quả, với tinh thần đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết, đặc biệt là chống tiêu cực trong xây dựng phát triển điện lực quốc gia.

Trong đó, cần phân tích thật kỹ để cân đối nguồn thực hiện chuyển đổi phù hợp xu thế, hạn chế khí thải, đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Cùng với đó, chú trọng phân bổ vùng, miền để tiết kiệm, tránh lãng phí, thất thoát, hao hụt điện trong quá trình truyền tải.

Tuy nhiên, bản dự thảo Quy hoạch vẫn còn một số tồn tại, bất cập cần tiếp tục được rà soát, hoàn thiện.

Thứ nhất, Dự thảo trình chưa đánh giá đầy đủ các tồn tại, vướng mắc, hạn chế của Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh, nhất là các vấn đề bất cập đang diễn ra trong thực tiễn. Đây là nội dung rất quan trọng để có biện pháp, giải pháp khắc phục cho được các tồn tại, yếu kém, nhằm phát triển bền vững và minh bạch ngành điện, đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên hết, trước hết.

Thứ hai, quy mô phát triển nguồn điện theo danh mục nguồn điện dự kiến phát triển đến năm 2030 là rất lớn (khoảng 181.000 MW), gấp khoảng 1,94 lần nhu cầu công suất cực đại (Pmax khoảng 93.300 MW); đặc biệt, không có sự thống nhất giữa quy mô danh mục nguồn điện dự kiến phát triển và dự kiến cơ cấu công suất nguồn theo phương án cao trong Tờ trình (167.000 MW).

Thứ ba, cơ cấu nguồn điện còn chưa hợp lý; nguồn nhiệt điện than dự kiến phát triển quá lớn (năm 2030 khoảng 47.000 MW, năm 2045 khoảng 54.000 MW); nguồn điện khí LNG dự kiến phát triển cũng rất lớn (năm 2030 khoảng 41.000 MW và đến năm 2045 khoảng 83.000 MW).

Thứ tư, cân đối vùng miền còn bất hợp lý dẫn đến yêu cầu về đầu tư lưới điện truyền tải liên vùng là rất lớn. Giai đoạn 2021-2030, đầu tư khoảng 14.000 km đường dây 500 kV, 73.000 MVA công suất trạm biến áp 500 kV, 17.500 km đường dây 220kV và khoảng 72.000 MVA công suất trạm biến áp 220 kV. Nhu cầu vốn đầu tư cho lưới điện giai đoạn 2021 - 2030 khoảng 33 tỷ USD.

Thứ năm, về các cơ chế chính sách và giải pháp quản lý tổ chức thực hiện Quy hoạch điện VIII còn chưa rõ, mối quan hệ với các quy hoạch liên quan trong hệ thống quy hoạch quốc gia cũng chưa được làm rõ.

Trong hơn 1 năm qua kể từ khi trình Thủ tướng, Quy hoạch tiếp tục được rà soát, chỉnh sửa, bổ sung, cập nhật và dự thảo hiện nay đã có nhiều thay đổi. Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã có gần 30 cuộc họp, làm việc với Bộ Công Thương, các Bộ, ngành, cơ quan liên quan, các chuyên gia, nhà khoa học để lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thiện Quy hoạch điện VIII theo đúng các nghị quyết, kết luận có liên quan của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và cam kết quốc tế của Việt Nam.

Vừa qua, Thường trực Chính phủ đã nghe Bộ Công Thương báo cáo về các nội dung hoàn thiện Quy hoạch điện VIII và đã có Kết luận tại Thông báo số 92/TB-VPCP ngày 31/3/2022 của Văn phòng Chính phủ. Bộ Công Thương đã có văn bản số 69/BC-BCT ngày 08/4/2022 báo cáo Thủ tướng Chính phủ về hoàn thiện Quy hoạch điện VIII theo kết luận của Thường trực Chính phủ.

Bộ Công Thương quan tâm tới đề xuất của địa phương

Trên cơ sở chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trong thời gian gần 1 năm, Chính phủ đã tổ chức nhiều cuộc họp với Bộ Công Thương, các bộ, ngành liên quan, các địa phương, các đơn vị có chuyên môn, kinh nghiệm trong xây dựng phát triển điện... để lấy ý kiến góp ý vào Quy hoạch.

Phân tích về những hạn chế, tồn tại trong dự thảo Quy hoạch điện VIII, Bộ Công Thương đã trình vào tháng 3/2021, theo Phó Thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu đặt ra phải tính được tổng công suất nguồn điện bao nhiêu cho phù hợp để tránh lãng phí và phát huy hiệu suất của các nhà máy điện; lựa chọn đặt các nhà máy điện ở đâu trên địa bàn địa phương cho phù hợp...

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho biết: Nhiều dự án trong Quy hoạch điện VII cần phải điều chỉnh, loại ra ngoài; một số dự án đã đưa vào Quy hoạch điện VIII trình Chính phủ vào tháng 3/2021 nếu chưa hợp lý cũng cần phải đưa ra.

Phát biểu tại điểm cầu Nghệ An, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Ngọc Hoa cho biết, về năng lượng tái tạo, tỉnh Nghệ An được xác định có tiềm năng để phát triển năng lượng tái tạo điện gió và điện mặt trời và điện sinh khối. Đặc biệt việc hình thành của Khu Kinh tế Đông Nam hiện nay đang phát triển mạnh các khu công nghiệp VSIP, WHA, khu công nghiệp Hoàng Mai 1, Hoàng Mai 2. Hiện có 4 tập đoàn điện tử đã vào đầu tư tại Nghệ An, vì vậy nhu cầu phụ tải thời gian sắp tới của tỉnh Nghệ An tương đối lớn, đấu nối tuyến của các vị trí này, ví dụ như ở Hoàng Mai rất thuận tiện.

Về điện gió, Nghệ An có tiềm năng tương đối lớn như cụm điện gió Hoàng Mai, Nam Đàn. Do đó, đề nghị Bộ Công Thương đánh giá lại sự phù hợp với tiềm năng thực tế; xem xét, đưa vào danh mục tiềm năng 7 dự án điện mặt trời và 2 dự án điện gió để có cơ sở triển khai trong giai đoạn tới. Đề nghị đưa vào quy hoạch tiềm năng sinh khối Nghệ An là 250MW; tiềm năng kỹ thuật điện rác đề nghị là 30MW để có cơ sở triển khai trong giai đoạn tới.

Bên cạnh đó, các địa phương có một số góp ý về việc cân đối nguồn điện giữa các vùng miền, cơ cấu nguồn điện giữa năng lượng hóa thạch và tái tạo.

Ông Nguyễn Phi Long - Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định cho rằng, cần quy hoạch chi tiết, phân bổ nguồn điện đến cấp tỉnh. Đồng thời vị lãnh đạo tỉnh này nhất trí với quan điểm hạn chế phát triển thủy điện ở miền Trung. Đối với Bình Định, có tiềm năng điện gió, ông bày tỏ mong muốn thu hút các nhà đầu tư tầm cỡ để xây dựng các trang trại điện gió quy mô lớn ngoài khơi.

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho biết, so với các phương án đã trình trước đây, dự thảo lần này đã giảm triệt để phát thải khí CO2 do không phát triển các nhà máy nhiệt điện than trong thời kỳ quy hoạch. Thực hiện chuyển đổi nhiên liệu từ than sang biomass và amoniac, từ khí tự nhiên, LNG sang hydrogen.

Đặc biệt, cơ cấu nguồn điện và phân bổ không gian phát triển có nhiều thay đổi so với trước đây. Hệ số dự phòng trước đây là 1,93 thì bây giờ là 1,54, qua đó, sẽ tiết giảm vốn đầu tư xã hội. Trên cơ sở phân bổ vùng hợp lý hơn, tiết kiệm đầu tư đường dây khoảng 13 tỷ USD.

Tổng quy mô công suất nguồn điện dự kiến phát triển đến năm 2030 dự kiến khoảng 146.000 MW, giảm khoảng 35.000 MW so với phương án đã trình ngày 26/3/2021.

Phân tích cụ thể hơn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho biết, chỉ đạo của Phó Thủ tướng về cân đối vùng miền là rất quan trọng. "Đường dây 500 kV lẽ ra chỉ đóng vai trò liên kết hệ thống, nhưng bây giờ mang vai trò như đoàn tàu chở hàng, nếu cứ tiếp tục dồn tải lên thì sẽ không thể tải được vì bị giới hạn bởi kích cỡ đường dây, ngoài ra còn có vấn đề ổn định hệ thống, việc việc truyền tải điện đi xa là "chuyện cực chẳng đã", hạn chế được thì tốt hơn” - Thứ trưởng nêu rõ.

Về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nêu cụ thể, cần tính đến bài toán kinh tế trên phạm vi cả nước chứ không chỉ vùng, địa phương. Khi đề xuất quy hoạch, các địa phương chủ yếu căn cứ vào điều kiện tự nhiên, thuận lợi của địa phương mình mà chưa tính toán được các ràng buộc tổng thể về liên kết vùng, hiệu quả kinh tế tổng thể quốc gia.

Trong khi đó, cách tiếp cận của Bộ Công Thương theo phương pháp tổng thể, vừa từ dưới lên nghĩa là quan tâm tới đề xuất của địa phương để khai thác tiềm năng, lợi thế của địa phương và vừa từ trên xuống nghĩa là cân đối để tối thiểu hóa chi phí toàn hệ thống, cân đối vùng miền, hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người dân, nhà đầu tư.

"Có thể nói Quy hoạch Điện VIII giống như chúng ta đang vẽ một bức tranh trên nền các bức tranh có sẵn sao cho hài hòa, hợp lý, Bộ trưởng mong muốn các địa phương chia sẻ cái khó với Bộ, với Chính phủ vì phải vẽ bức tranh trên nền cũ. Chỉ có phương án tối ưu chứ không có phương án hoàn hảo"- Bộ trưởng nói.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cũng nhấn mạnh, tạo điều kiện cho các địa phương phát triển nhưng cũng tính đến tổng thể cả nước để bảo đảm hiệu quả, an ninh năng lượng, hạn chế truyền tải điện đi xa để giảm giá thành chung, vừa phát huy tiềm năng lợi thế của địa phương. Trong quy hoạch, dự phòng nguồn điện cho khu vực miền Trung vẫn để ở mức lớn nhất với các lý do: lợi thế phát triển điện trong khu vực rất tốt (gồm điện gió, điện mặt trời) và các địa phương trong khu vực còn khó khăn nên cần ưu tiên.

Quy hoạch điện VIII phải đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đánh giá cao các ý kiến tại hội nghị và cho rằng, các ý kiến thể hiện tâm huyết, trách nhiệm, bám sát nội dung Hội nghị, đóng góp nhiều ý kiến sâu sắc, giá trị về dự thảo Quy hoạch điện VIII.

Đây là Quy hoạch ngành quốc gia được triển khai đầu tiên theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, một quy hoạch ngành rất khó, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi năng lượng xanh, sạch diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, đặc biệt là sau Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26) và Việt Nam có cam kết đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050.

Vì vậy, Quy hoạch điện VIII được cộng đồng quốc tế và các địa phương, doanh nghiệp, nhà đầu tư rất chờ đợi để định hướng quá trình đầu tư phát triển ngành năng lượng nói chung, điện lực nói riêng trong giai đoạn tới. Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nêu rõ “Đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết” là quan điểm xuyên suốt trong chỉ đạo hoàn thiện Quy hoạch điện VIII của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Nêu rõ giữ điện mặt trời ở tỉ lệ phù hợp so với các nguồn điện khác, Phó Thủ tướng cho biết, nhu cầu điện của nền kinh tế cao nhất không phải vào lúc có mặt trời mà vào khoảng 6h-10h tối, nên nếu không có các nguồn điện khác như thủy điện, nhiệt điện thì không thể đáp ứng được nhu cầu điện cho sản xuất và sinh hoạt. Trong khi ban ngày, phát điện mặt trời thì các nguồn điện khác phải giảm công suất. Nếu tích điện mặt trời để phát vào ban đêm thì giá thành tăng gấp 3-4 lần.

Phó Thủ tướng cho biết, thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương triển khai rà soát quy hoạch một cách toàn diện, công tâm, khoa học, khách quan. Đến nay, cơ bản các phương án tính toán đã tối ưu. Giảm quy mô đầu tư theo quy hoạch gần 2 triệu tỷ đồng, trong đó giảm đầu tư công suất nguồn khoảng 35.000 MW, giảm đầu tư hệ thống truyền tải gần 300.000 tỷ đồng.

“1km đường cao thế 500KV bằng nửa km đường cao tốc. Vốn đầu tư lên tới 33 tỷ USD, chúng ta phải hài hoà, tính toán. Vẫn phải có ưu tiên cho các địa bàn rất khó khăn, chúng ta vẫn để dự phòng cao hơn. Ví dụ như miền Trung. Nếu chúng ta không tính toán kỹ thì đường dây truyền tải lớn sẽ hại cho nền kinh tế và cuối cùng nhân dân là người chịu” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.