Tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công để kích thích tăng trưởng

Nhiều đơn vị tỷ lệ giải ngân dưới 25%

Theo Bộ Tài chính, tỷ lệ ước giải ngân vốn đầu tư công 8 tháng năm 2023 đạt 39,6% kế hoạch. Nếu so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao 42,35% thì tỷ lệ ước giải ngân 8 tháng kế hoạch năm 2023 tăng khá nhiều so với cùng kỳ năm 2022.

Lũy kế thanh toán từ đầu năm đến ngày 31/7/2023 là 253.354,9 tỷ đồng, đạt 33,46% kế hoạch và đạt 35,83% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Ước thanh toán từ đầu năm đến ngày 31/8/2023 là 299.447,4 tỷ đồng, đạt 39,6% kế hoạch (đạt 42,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).

Trong đó có 11 bộ, cơ quan trung ương và 33 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ 40%. Một số bộ, địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt cao, gồm: Ban quản lý lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (65,38%), Ngân hàng Nhà nước (62,75%), Ngân hàng phát triển (100%), Tiền Giang (62,12%), Long An (66,18%), Đồng Tháp (66,94%).

Tuy nhiên, vẫn còn 41/52 bộ, cơ quan trung ương và 30/63 địa phương chỉ giải ngân đạt dưới 40% kế hoạch vốn; trong đó có 33 bộ, cơ quan trung ương và 8 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 25% kế hoạch vốn. Nếu không có giải pháp tích cực, nhiều khả năng những đơn vị này không giải ngân được hết số vốn được giao từ đầu năm.

Nhận định về một số khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân các dự án, Bộ Tài chính cho biết: Một số dự án đang hoàn thiện đủ thủ tục đầu tư để phân bổ vốn, vì vậy chưa thể giải ngân kế hoạch năm 2023; một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương đang đề nghị điều chỉnh giảm kế hoạch năm 2023 nên không phân bổ vốn năm 2023; một số địa phương chưa tổ chức đấu giá đất nên chưa có số thu để giải ngân cho dự án.

Bên cạnh đó, do vướng mắc liên quan đến biến động giá nguyên vật liệu, khó khăn trong nguồn cung, khan hiếm nguyên vật liệu, các chủ đầu tư phải thực hiện các thủ tục về điều chỉnh dự toán giá hợp đồng; chậm phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án…

Hệ lụy từ vốn giải ngân chậm

Đầu tư giải ngân chậm, tỷ lệ giải ngân thấp, thực hiện kế hoạch vốn hàng năm thấp dẫn tới phải chuyển nguồn vốn là thực trạng kéo dài nhiều năm gần đây. Tình trạng chậm giải ngân đầu tư công ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả của các dự án đầu tư, cũng như mục tiêu kinh tế - xã hội quốc gia.

Giới chuyên gia kinh tế đánh giá, hệ quả của việc giải ngân chậm sẽ khiến lãng phí 3 lần: Một là lãng phí từ công trình chậm đưa vào sử dụng; hai là tiền để đấy, Nhà nước phải trả lãi; ba là nhà thầu phải đi vay ngân hàng.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, ông Vũ Ngọc Tuấn - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Kiểm toán Nhà nước - cho hay: Chi tiêu công và đầu tư công là một trong ba yếu tố cấu thành GDP. Trong bối cảnh hiện nay, do tác động của dịch bệnh Covid-19 cũng như xung đột giữa Nga và Ukraine, sự cạnh tranh các nước lớn, kể cả trong nước cũng có vấn đề. Bình thường đầu tư công đã có vai trò quan trọng thì trong giai đoạn hiện nay càng quan trọng hơn. "Nếu một dự án đầu tư xác định ra phương án, chủ trương đầu tư thì phải được đầu tư một cách kịp thời, đúng theo mục tiêu đặt ra ban đầu, nhưng nếu dự án đầu tư công mà chậm thì có nhiều hệ lụy: Dẫn đến chuyển nguồn, hủy kế hoạch vốn, đặc biệt liên quan đến vấn đề về vốn, kế hoạch vốn. Đối với trường hợp vốn ngoài nước, ngoài việc lãng phí, thiếu tính kinh tế còn ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam" - ông Tuấn nói.

Ông Vũ Ngọc Tuấn cũng nhấn mạnh đến vấn đề chỉ còn 3 tháng là hết năm. Thời điểm 3 tháng này, một mặt chúng ta giải ngân, chủ động để điều chỉnh, điều hòa vốn nhưng cũng phải rà soát, đánh giá lại thực tế xem có khả năng thực hiện được mục tiêu 95% kế hoạch vốn hay không? Vấn đề này liên quan đến việc sắp tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội sẽ xem xét kế hoạch, dự toán năm 2024. Bởi vì kết quả thực hiện trong năm 2023 thế nào sẽ tương ứng với năm 2024.

Theo kế hoạch năm 2024, Kiểm toán Nhà nước sẽ kiểm toán các dự án quan trọng quốc gia, dự án cao tốc Bắc Nam phía Đông. Phương án tổ chức kiểm toán một mặt vừa tổ chức kiểm toán đảm bảo, vừa đảm bảo cung cấp thông tin phục vụ cho Quốc hội sẽ tiến hành giám sát tối cao về việc thực hiện chương trình, các dự án quan trọng quốc gia và 3 chương trình mục tiêu quốc gia trong năm tới. Qua đó sẽ cung cấp thông tin kịp thời để Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương có phương án điều chuyển, nâng cao hơn nữa chất lượng công tác đầu tư cũng như giải ngân.