Kiểm toán nhà nước đồng hành hiện thực hóa các dự án, chương trình trọng điểm

Đóng góp ý kiến cho quyết định chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia

Các chương trình, dự án trọng điểm quốc gia đã được thực hiện đúng theo quy định về lập dự toán, chi tiêu ngân sách cũng như thực hiện kiểm toán sớm quá trình triển khai, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn lực đầu tư.

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 được Đại hội lần thứ XIII của Đảng thông qua là xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, với một số công trình hiện đại, tập trung vào hệ thống giao thông và hạ tầng đô thị lớn; mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu cả nước có khoảng 5.000 km đường bộ cao tốc.

Để hiện thực hóa mục tiêu trên, thế chế hóa chủ trương của Đảng, từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đến nay, hoạt động quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước nói chung và quyết định chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia nói riêng tiếp tục được tăng cường, ngày càng nâng cao hiệu lực, hiệu quả, đạt được nhiều kết quả quan trọng, được cử tri và nhân dân đánh giá cao. Điển hình như: Dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021- 2025; Dự án đường Vành đai 4 Vùng Thủ đô; Dự án Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh, Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1), Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1), Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1).

Quốc hội, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm thu hút mọi nguồn lực đầu tư cho các chương trình, dự án, đặc biệt là đầu tư theo phương thức đối tác công - tư. Đặc biệt, Quốc hội luôn đồng hành cùng Chính phủ trong theo dõi, giám sát việc triển khai các dự án; kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh nhằm bảo đảm tiến độ, chất lượng các dự án.

Hỗ trợ hiệu quả cho Quốc hội trong quyết định chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia, Kiểm toán nhà nước thời gian qua đã nghiêm túc thực hiện Luật Kiểm toán nhà nước để thực hiện chức trách, nhiệm vụ của mình. Đó là, “trình ý kiến của Kiểm toán nhà nước để Quốc hội xem xét, quyết định dự toán ngân sách nhà nước, quyết định phân bổ ngân sách trung ương, quyết định chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước”. Đồng thời, Luật Kiểm toán nhà nước cũng quy định báo cáo kiểm toán của Kiểm toán nhà nước là căn cứ để Quốc hội sử dụng trong quá trình xem xét, quyết định và giám sát việc thực hiện chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia.

Đây cũng là một trong những điểm nhấn quan trọng của Kiểm toán nhà nước trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Theo đó, trên cơ sở hồ sơ, Tờ trình của Chính phủ về báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, Kiểm toán nhà nước đã thực hiện phân tích, đánh giá, đưa ra ý kiến của mình về các khía cạnh như: Tổng mức đầu tư của dự án, việc đáp ứng tiêu chí là dự án quan trọng quốc gia; sự cần thiết đầu tư; sự phù hợp với chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội; phương án thiết kế sơ bộ; tiêu chuẩn kỹ thuật công nghệ; hình thức đầu tư…

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Minh Sơn đánh giá: Những dự án quan trọng quốc gia được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư trong thời gian qua đều phù hợp với chủ trương, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đã được Đại hội XIII của Đảng thông qua. Đồng thời, đây cũng là những công trình hạ tầng giao thông trọng điểm, góp phần thực hiện đột phá chiến lược về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại. Để đạt được kết quả đó, có sự đóng góp không nhỏ của Kiểm toán nhà nước. Công tác kiểm toán hoạt động của Kiểm toán nhà nước là một trong những công cụ hỗ trợ Quốc hội thực hiện có hiệu quả việc quyết định chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia.

“Với vai trò là cơ quan được giao chủ trì thẩm tra dự án quan trọng quốc gia, báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định, Ủy ban Kinh tế đã phối hợp chặt chẽ với Kiểm toán nhà nước. Các ý kiến góp ý, báo cáo kết quả kiểm toán của Kiểm toán nhà nước là căn cứ, dữ liệu đầu vào quan trọng hỗ trợ Ủy ban Kinh tế hoàn thành nhiệm vụ chủ trì thẩm tra mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội giao”, ông Nguyễn Minh Sơn nhấn mạnh.

Còn theo đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Đoàn TP. Hà Nội), Kiểm toán nhà nước là cơ quan có nghiệp vụ chuyên môn sâu về những vấn đề liên quan đến dự toán, vấn đề kỹ thuật, thiết kế... Vì vậy, việc Kiểm toán nhà nước đưa ra ý kiến của mình không chỉ đơn thuần là ý kiến khách quan, độc lập mà nó còn là căn cứ, cơ sở chắc chắn hơn cho các đại biểu Quốc hội trong quá trình thảo luận, đóng góp ý kiến hay đưa ra ý kiến phản biện của mình. Bởi bản thân từng đại biểu Quốc hội không thể nào đánh giá được tính hợp lý của những con số dự toán cũng như các phương án thiết kế…Do đó, việc phát huy vai trò của Kiểm toán nhà nước khi đưa ra ý kiến về chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia sẽ giúp cho Quốc hội, Chính phủ có tiếng nói chung, đi đến một phương án để quyết định đầu tư các dự án có hiệu quả nhất.

Phát hiện, kiến nghị kịp thời các bất cập, vướng mắc

Cùng với việc đưa ra ý kiến về chủ trương đầu tư các chương trình, dự án quan trọng quốc gia, trong các Nghị quyết của Quốc hội cũng giao nhiệm vụ cho Kiểm toán nhà nước căn cứ chức năng, nhiệm vụ thực hiện kiểm toán việc triển khai thực hiện các chương trình, dự án.

Theo các đại biểu Quốc hội, trong quá trình triển khai các chương trình, dự án, Kiểm toán nhà nước luôn luôn đóng vai trò là cơ quan hậu kiểm và có vai trò độc lập. Mặc dù là hậu kiểm nhưng Kiểm toán nhà nước phải phát hiện, cảnh báo kịp thời để có thể điều chỉnh những bất cập, thiếu sót phát sinh trong quá trình thực hiện.

Vì vậy, theo đại biểu Hoàng Văn Cường, khi mỗi khâu, mỗi công đoạn hoàn thành thì lập tức Kiểm toán nhà nước phải vào cuộc để hậu kiểm lại. Nếu làm được như vậy thì sau khi công trình hoàn thành, có thể bảo đảm được rằng tất cả các công đoạn đều đã được nhìn nhận, đánh giá một cách độc lập. Trong quá trình đó, nếu có vấn đề cần phải chấn chỉnh, điều chỉnh cũng sẽ được xử lý nhanh, kịp thời, nhằm đảm bảo những công trình quan trọng của quốc gia được triển khai sớm nhất, hiệu quả nhất và tiết kiệm nhất.

Đại diện một số ban quản lý dự án cũng đề nghị và mong muốn Kiểm toán nhà nước vào kiểm toán sớm, để giúp cho ban quản lý dự án và nhà thầu thấy được những vấn đề còn thiếu sót nhằm rút kinh nghiệm trong triển khai các công đoạn tiếp theo; đồng thời, qua kiểm toán, Kiểm toán nhà nước cũng ghi nhận và kiến nghị với cơ quan chức năng tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai.

Đáp ứng kỳ vọng đó, những năm qua, việc kiểm toán các dự án quan trọng quốc gia được Kiểm toán nhà nước xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Kiểm toán nhà nước đã thực hiện kiểm toán một số dự án thành phần thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn I (2017 - 2020). Qua kiểm toán, Kiểm toán nhà nước đã phát hiện một số bất cập và đưa ra kiến nghị đối với Bộ giao thông vận tải, các Ban quản lý dự án để rút kinh nghiệm trong triển khai dự án ở giai đoạn II… Trong năm 2024, một loạt dự án trọng điểm quốc gia cũng đã được đưa vào Kế hoạch kiểm toán của Kiểm toán nhà nước. Kết quả kiểm toán không chỉ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, đầu tư các dự án mà còn phục vụ đắc lực cho công tác giám sát chuyên đề của Quốc hội trong năm 2024.