Khủng hoảng năng lượng toàn cầu và vai trò của vùng Vịnh

Nửa thế kỷ trước, cuộc chiến tranh Yom Kippur giữa Israel và các quốc gia Ả Rập đã đặt một nhóm các nhà sản xuất dầu mới vào trung tâm của chính trị toàn cầu. Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ Ả Rập, bao gồm Ả Rập Xêút và các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, đã ngừng cung cấp dầu cho các nước phương Tây đã hỗ trợ Israel. Đó là cú sốc dầu toàn cầu đầu tiên.

Mới đây, vào đầu tháng 10, Ả Rập Xêút và các đồng minh dầu mỏ - hiện bao gồm Nga trong nhóm OPEC+ - đã làm thay đổi trật tự năng lượng của thế giới một lần nữa. Quyết định cắt giảm 2 triệu thùng/ngày so với mục tiêu sản xuất, tương đương 2% nguồn cung toàn cầu, nghe có vẻ khiêm tốn. Nhưng làm như vậy trong khi dầu thô Brent được giao dịch ở mức cao ngất ngưởng 90 USD/thùng - gần gấp đôi mức giá lịch sử dài hạn - là mối đe dọa đối với nền kinh tế toàn cầu đang bị lạm phát đeo bám và khiến người tiêu dùng lo lắng về giá năng lượng và tình trạng thiếu hụt. Và nó đánh dấu một sự vi phạm mới và có lẽ nguy hiểm giữa các quốc gia sản xuất và tiêu dùng, đặc biệt là giữa Mỹ và Ả Rập Xêút.

Thời điểm cắt giảm cho Mỹ đặc biệt đáng chú ý, diễn ra chỉ hai tháng rưỡi sau khi Tổng thống Joe Biden trao đổi với Thái tử Ả Rập Xêút Mohammed bin Salman ở Jeddah và năm tuần trước cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11.

Chuyên gia Roger Diwan, một nhà quan sát kỳ cựu của OPEC tại S&P Global cho biết trong một lưu ý rằng, việc cắt giảm đánh dấu sự “vũ khí hóa dầu” và cho rằng thời gian và địa điểm của cuộc họp là một tín hiệu có chủ ý từ nhóm. Sự hiện diện của đại diện lãnh đạo Nga dưới các lệnh trừng phạt của Mỹ, để thảo luận về việc thắt chặt nguồn cung dầu khi bước vào mùa đông mà Nga đã vũ khí hóa xuất khẩu khí đốt sang châu Âu sẽ gửi đi một thông điệp rõ ràng.

Con đường đối đầu của Ả Rập Xêút sẽ khiến rủi ro giá dầu tăng cao hơn. Đối với Ả Rập Xêút, vốn từ lâu phụ thuộc vào Mỹ để được hỗ trợ quân sự như một phần của liên minh năng lượng vì an ninh đã trải qua hai cuộc chiến tranh ở vùng Vịnh và vụ tấn công 11/9, điều này nhấn mạnh một niềm tin mới rằng nước này có thể tránh khỏi áp lực của Mỹ và hành động vì lợi ích thương mại và ngoại giao của họ.

Trong khi chính quyền Biden đang chuẩn bị cho quyết định cắt giảm, phản ứng ở Washington vẫn gây sốc trước sự vi phạm trong liên minh. Tổng thống Biden cho biết, ông “thất vọng” và sẽ xem xét các “lựa chọn thay thế” để tăng cường nguồn cung. Nhà Trắng tuyên bố OPEC đã "liên kết với Nga", ngay cả khi Moscow đang leo thang cuộc tấn công chống lại Ukraine, và cho biết họ sẽ xem xét giải phóng thêm dầu từ kho dự trữ dầu chiến lược của mình.

Trên thực tế, OPEC và các nhà nhập khẩu dầu phương Tây đã phải đối mặt với một cuộc va chạm trong nhiều năm, vì những lo lắng về sự nóng lên toàn cầu và an ninh năng lượng đã khiến các chính phủ trên toàn thế giới hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch - một điều cần thiết về môi trường mà nhiều nhà sản xuất dầu đã coi như một cuộc tấn công đối với sinh kế của họ.

Cuộc chiến Ukraine của Nga, đồng minh của Ả Rập Xêút trong OPEC+ kể từ năm 2016, đã xóa bỏ mọi chuẩn mực trong thế giới năng lượng. Một cuộc chiến giành quyền kiểm soát thị trường dầu mỏ - và thậm chí cả tương lai của chính ngành năng lượng - hiện đang trong tầm nhìn rõ ràng. Các quan chức OPEC lập luận rằng, chính quyền Biden đã nổ súng mở màn, với cam kết “chuyển đổi từ dầu mỏ” và mở ra kỷ nguyên năng lượng sạch mới, đồng thời dựa vào nhóm để giữ giá dầu ở mức thấp.

Theo quan điểm của OPEC, Washington cũng đã bắt đầu can thiệp vào thị trường của họ. Quyết định của chính quyền Biden về việc bắt đầu giải phóng dầu thô khỏi kho dự trữ dầu khẩn cấp vào năm ngoái để giảm giá đã gây khó khăn cho các thành viên OPEC. Họ nghĩ rằng họ đang tôn vinh một kế hoạch được đo lường nhằm khôi phục dần nguồn cung dầu bị cắt giảm khi nền kinh tế thế giới phục hồi sau đại dịch. Nhưng liên minh dầu mỏ của Ả Rập Xêút với Nga luôn tạo ra căng thẳng sau cuộc chiến Ukraine.

Kế hoạch của Washington áp đặt giới hạn giá đối với xuất khẩu dầu thô của Nga - một nỗ lực nhằm cắt giảm thu nhập của Điện Kremlin từ dầu mà không ngăn dòng chảy khi các lệnh trừng phạt chặt chẽ hơn của EU bắt đầu vào tháng 12 - đã gây ra cảnh báo đối với các nhà sản xuất OPEC.

Các nguồn tin từ OPEC cho rằng, biện pháp này cũng có thể được sử dụng để chống lại họ trong tương lai, khiến quyền kiểm soát thị trường dầu trở lại tay những người tiêu dùng giàu có. Mỹ cho biết giới hạn sẽ không được sử dụng rộng rãi hơn và chính quyền đã có các cuộc đàm phán "mang tính xây dựng" với các nước OPEC.

Các nhà phân tích tại JPMorgan cho biết, quyết định cắt giảm sản lượng của OPEC+ đưa ra thông báo rằng, liên minh các nhà sản xuất sẽ phản đối bất kỳ nỗ lực nào của một nhóm 'người mua' nhằm giảm giá dầu ". Cho dù do giá trần hay không, sự thôi thúc để duy trì giá dầu cao là rất quan trọng đối với quyết định.

Suhail Al Mazrouei, Bộ trưởng Năng lượng của UAE, cho biết, OPEC đã hành động để đảm bảo các nhà sản xuất sẽ tiếp tục đầu tư vào nguồn cung dầu mới. Lập luận đó dường như không tìm được thiện cảm ở các nước phương Tây, những người mà các nhà lãnh đạo cáo buộc các đồng minh cũ ở vùng Vịnh vui vẻ thu lợi từ cuộc chiến Ukraine trong khi cản trở các nỗ lực giảm nguồn thu của Moscow. Các chính phủ phương Tây cũng đã xác định chính xác chi phí năng lượng kể từ cuộc chiến Ukraine như một lực lượng chính gây ra lạm phát tăng vọt. Các bộ trưởng vùng Vịnh liên tục từ chối thừa nhận rằng suy thoái mà họ lo ngại sẽ làm sụp đổ giá dầu là do đối tác Nga của họ gây ra, sau khi nước này tấn công Ukraine và cắt giảm nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên cho châu Âu.

Tổng thư ký Kuwait của OPEC, Haitham Al Ghais, liên hệ quyết định cắt giảm mối lo về nguồn cung cấp năng lượng mà người tiêu dùng toàn cầu phải đối mặt, mặc dù ông không đề cập đến cuộc chiến năng lượng của Moscow với châu Âu. “Mọi thứ đều có giá, an ninh năng lượng cũng có giá”.

Trở lại Washington, Amos Hochstein, Cố vấn năng lượng toàn cầu của Biden và là một trong những đặc phái viên đã tham gia nhiều tháng ngoại giao con thoi với Ả Rập Xêút, đề xuất một phản ứng từ chính quyền là tìm kiếm thêm sản lượng dầu trong nước. Nhưng điều này cũng có thể khó khăn cho chính quyền Biden. Những lo lắng cơ bản của Mỹ về nguồn cung dầu ngắn hạn không đầy đủ là dấu chấm hết cho kỷ nguyên tăng trưởng nguồn cung giá rẻ và nhanh chóng từ mảnh đất đá phiến của chính quốc gia này. Các nhà đầu tư đã từ chối trừng phạt kiểu khoan nhồi nợ nần mà trong những năm trước, nguồn cung của Mỹ đã cắt giảm thị phần của OPEC.

Chính quyền Biden ban đầu cũng tìm cách hạn chế việc khai thác và khoan nhiều hơn trên các vùng đất của liên bang. Trong khi đó, các đợt phát hành dầu từ Cục Dự trữ dầu mỏ chiến lược đã khiến kho dự trữ ở mức thấp nhất kể từ năm 1984.

Chuyên gia Amrita Sen tại Energy Aspects, một công ty tư vấn năng lượng, cho biết: “Đã qua rồi cái thời tăng trưởng sản lượng hàng triệu thùng mỗi ngày ở Mỹ”. Đối với một số nhà bình luận ở vùng Vịnh, cuộc khủng hoảng năng lượng đã củng cố tầm quan trọng của khu vực đối với thị trường toàn cầu.