Hồi chuông cảnh báo thương mại toàn cầu

Theo S&P Global, các chỉ số đo lường (PMI) về sản xuất ở châu Âu và châu Á đã giảm trong bối cảnh gia tăng ảnh hưởng từ cuộc chiến ở Ukraine và suy thoái kinh tế ở Trung Quốc. Chỉ số PMI của 19 quốc gia khu vực đồng euro cũng đã giảm xuống 49,6 trong tháng 8 từ mức 49,8 của tháng 7, phản ánh nhu cầu giảm dần do người tiêu dùng phải đối mặt với chi phí giá năng lượng tăng cao...

Chỉ số sản xuất toàn cầu ở mức thấp nhất trong 26 tháng

Chỉ số PMI toàn cầu đã giảm từ 51,1 vào tháng 7 xuống 50,3 vào tháng 8, mức thấp nhất kể từ tháng 6/2020. Sản lượng chỉ tăng ở mười trong số 30 nền kinh tế có sẵn dữ liệu, và năm trong số đó (bao gồm cả Trung Quốc đại lục) chỉ tăng ở mức thấp. Trong khi đó, thiệt hại sản xuất được ghi nhận ở Mỹ, Khu vực đồng tiền chung châu Âu, Anh và Nhật Bản. Các chỉ số phụ chỉ ra xu hướng sản xuất xấu đi trong những tháng tới. Đáng chú ý nhất, các đơn đặt hàng mới tiếp tục giảm với tốc độ tăng trong tháng 8 và lượng hàng tồn kho tiếp tục tăng trong bối cảnh doanh số bán hàng yếu hơn dự đoán. Tuy nhiên, có những tin tức đáng khích lệ về mặt lạm phát khi nhu cầu suy yếu và nguồn cung cải thiện dẫn đến áp lực giá trong khu vực sản xuất hạ nhiệt rõ rệt, với sức ép định giá chuyển từ người bán sang người mua.

Trong khi sản lượng sụt giảm khiêm tốn trong tháng 4 và 5 chủ yếu do các biện pháp đóng cửa ở Trung Quốc đại lục, thì sự sụt giảm của tháng 8 lại có cơ sở rộng rãi hơn. Trong số 30 nền kinh tế có dữ liệu PMI toàn cầu của S&P, chỉ có mười nền kinh tế báo cáo sản lượng tăng. Hơn nữa, trong số 10 quốc gia này, chỉ có 5 quốc gia đạt được mức tăng nhẹ. Trên thực tế, sản lượng tăng ở mức đáng chú ý chỉ ở Thái Lan và Ấn Độ, mặc dù mức tăng khiêm tốn nhưng đáng kể hơn được thấy ở Colombia, Indonesia và Nga (những quốc gia sau này có nhu cầu trong nước phục hồi). Trong khi đó, sản lượng giảm đặc biệt mạnh ở Anh, nơi mức lỗ chỉ vượt quá mức sụt giảm được ghi nhận ở Đài Loan và Ba Lan, cũng như ở khu vực đồng euro. Mỹ và Nhật Bản sụt giảm vừa phải, trong khi tăng trưởng ở Trung Quốc đại lục chậm lại, gần như chững lại sau hai tháng phục hồi sau đóng cửa.

Đơn đặt hàng giảm nhanh

Dữ liệu của các công ty Đài Loan cho thấy sự sụt giảm đơn đặt hàng xuất khẩu trong tháng 7 đang tiếp tục. Một loạt nhà sản xuất chip gần đây đã cảnh báo về nhu cầu chậm lại đối với chất bán dẫn, vốn là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của cả Đài Loan và Hàn Quốc. Dữ liệu thêm vào một môi trường toàn cầu không chắc chắn cao khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới di chuyển theo các hướng khác nhau và hầu hết các ngân hàng trung ương đẩy lãi suất cao hơn để chống lại giá tăng vọt. Tác động đến sản lượng nhà máy từ một số trung tâm thương mại lớn nhất thế giới là lời cảnh báo chính cho nhu cầu khi lạm phát đè nặng lên các hộ gia đình. Đối với khu vực đồng euro, khả năng suy thoái đang tăng lên từng ngày khi Nga đóng cửa các lô hàng năng lượng, khiến giá khí đốt tự nhiên và năng lượng tăng mạnh. Bất chấp triển vọng ảm đạm, Ngân hàng Trung ương châu Âu dự kiến sẽ tiếp tục tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát nóng nhất kể từ khi đồng tiền chung được thành lập.

Nhà kinh tế Chris Williamson của S&P Global phân tích rằng: Các chỉ số hướng tới tương lai cho thấy suy thoái có khả năng gia tăng rõ rệt trong những tháng tới, có nghĩa là rủi ro suy thoái đã tăng lên. Nhà kinh tế Usamah Bhatti của S&P Global cho biết, tại châu Á, các công ty ở Hàn Quốc - một quốc gia đóng vai trò quan trọng đối với thương mại toàn cầu - thường nhận xét về những lo ngại rằng, nền kinh tế sẽ tiếp tục hoạt động kém trong bối cảnh nhu cầu yếu và điều kiện kinh tế toàn cầu đầy thách thức. Các lô hàng chất bán dẫn của Hàn Quốc đã giảm lần đầu tiên trong hơn hai năm vào tháng trước, giảm 7,8% so với một năm trước, theo dữ liệu chính thức được công bố ngày 1/9.

Cũng có nhiều bằng chứng về sự yếu kém trong sản xuất của Trung Quốc. Một cuộc khảo sát tư nhân cho thấy, hoạt động của nhà máy đã giảm vào tháng 8, hậu quả do thiếu điện và bùng phát dịch Covid đang ảnh hưởng đến các công ty nhỏ hơn cùng với các công ty lớn và thuộc sở hữu nhà nước. Chỉ số PMI sản xuất Caixin đã giảm xuống 49,5 trong tháng trước từ 50,4 trong tháng 7, theo một tuyên bố ngày 1/9 từ Caixin và S&P Global. Việc chỉ số đó khớp với dữ liệu chính thức được công bố cho thấy, hoạt động đã giảm tháng thứ hai trong tháng 8. Theo Alex Holmes, một nhà kinh tế cấp cao của Oxford Economics Ltd, điều này làm tăng thêm sức nặng cho quan điểm rằng, tăng trưởng xuất khẩu châu Á sẽ trở lại xu hướng giảm tốc rộng trong nửa cuối năm, khi khu vực bên ngoài nguội đi do nhu cầu toàn cầu giảm.

Dư thừa công suất

Đi sâu hơn vào dữ liệu khảo sát và các tín hiệu đáng lo ngại bắt đầu nhân lên. Đặc biệt, có hai chỉ số chính cho thấy dư thừa công suất đang phát triển trong lĩnh vực sản xuất, phản ánh sự suy yếu của nhu cầu trong những tháng gần đây. Thứ nhất, lượng đơn đặt hàng tồn đọng đã giảm trong tháng thứ hai liên tiếp. Trong những tháng gần đây, năng lực sản xuất đang chạy trước nhu cầu, có nghĩa là các công ty đã có thể giảm bớt lượng công việc tồn đọng. Thứ hai, tồn kho thành phẩm tăng trong tháng 8 với tốc độ chưa từng có kể từ khi có dữ liệu so sánh vào năm 2009, dựa trên mức tăng kỷ lục trước đó vào tháng 7. Sự tích lũy này chủ yếu phản ánh doanh số bán hàng và giao hàng cho khách hàng thấp hơn dự kiến, chứ không phải là một sự tích lũy có chủ ý. Việc tích trữ tồn kho như vậy, cùng với lượng công việc tồn đọng ngày càng giảm, cho thấy rằng, các công ty sẽ điều chỉnh giảm sản lượng trong những tháng tới.