Hành trình đi tới các FTA thế hệ mới gắn với quá trình hội nhập

Vai trò của các FTA thế hệ mới đã được các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước chia sẻ tại hội thảo “Hội nhập kinh tế quốc tế: Hành trình đi tới các FTA thế hệ mới” (CIECI 2022) tổ chức tại Hà Nội ngày 25/11/2022.

Đây là hội thảo thường niên lần thứ 10 trong chuỗi hội thảo thường niên về hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế (CIECI) được khởi xướng từ năm 2013. Hội thảo là kết quả phối hợp tổ chức giữa Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội; Viện Friedrich Naumann Foundation for Freedom tại Việt Nam (FNF Việt Nam); Trường Đại học Adelaide, Úc; Trường Đại học Rangsit, Thái Lan; Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh; Trường Đại học Ngoại Thương; Trường Đại học Sofia, Bulgaria và Trường Đại học Chengchi, Đài Loan.

Hội thảo năm nay thu hút sự tham gia của hơn 200 nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, học giả quốc tế, nghiên cứu sinh và được tổ chức nhằm tăng cường trao đổi học thuật và thực tiễn, cung cấp diễn đàn cho các học giả, các chuyên gia, doanh nghiệp trong nước và quốc tế thảo luận về hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới nói riêng.

Hội thảo được chia thành hai phiên thảo luận chính. Trong phiên buổi sáng, bài tham luận của GS. Peter Draper tập trung phân tích những nhân tố chủ chốt dẫn đến sự thay đổi mô hình thương mại quốc tế. Từ những đánh giá về thách thức và hạn chế mà Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) phải đối mặt trước những thay đổi nói trên; sự tham gia của các quốc gia vào các FTA; phạm vi và nội dung bao trùm trong các FTA, GS. Peter Draper khẳng định các FTA thế hệ mới là lựa chọn thay thế phù hợp cho các quốc gia theo đuổi chiến lược mở cửa kinh tế.

Trong khi đó tham luận của PGS. TS. Nguyễn Anh Thu, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế đã nhấn mạnh sự tích cực và năng động của Việt Nam trong đàm phán, tham gia và thực hiện các FTA cũng như sự hội nhập mạnh mẽ của Việt Nam vào thương mại toàn cầu. Trước những cơ hội và thách thức đặt ra cho các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế thông qua các FTA, bài tham luận làm nổi bật vai trò quan trọng của tạo thuận lợi cho thương mại nhằm giảm các chi phí và rủi ro. đồng thời tận dụng cơ hội gia tăng tiếp cận thị trường.

Các biện pháp tạo thuận lợi hóa cho thương mại được Việt Nam thực hiện trong thời gian qua bao gồm đơn giản hóa thủ tục, quy định, chứng từ hải quan liên quan đến xuất khẩu, nhập khẩu và quá cảnh hàng hóa; tăng cường đối thoại, phối hợp, hội nhập của các cơ quan quản lý thương mại qua biên giới; tăng cường năng lực cơ quan quản lý thương mại qua biên giới; và hiện đại hóa các biện pháp quản lý thương mại xuyên biên giới để thúc đẩy dòng chảy thương mại tự do là trọng tâm của bài tham luận.

Tại hội thảo năm nay, thảo luận bàn tròn về (i) Sự hình thành và triển vọng của các FTA thế hệ mới và (ii) Việt Nam thực thi các FTA thế hệ mới đã thu hút các cơ quan như Bộ Công Thương, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội Điện tử Việt Nam cùng các chuyên gia của các trường đại học trong nước và quốc tế.

Các diễn giả tập trung đánh giá những biến động của nền kinh tế thế giới như đại dịch Covid-19, khủng hoảng năng lượng, căng thẳng chính trị và những xu thế mới như cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, bùng nổ của thương mại điện tử sẽ có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành và phát triển của FTA thế hệ mới; những điểm mới của các FTA trong tương lai so với hiện tại.

Bên cạnh đó, các nội dung liên quan đến tiến trình tham gia vào các FTA thế hệ mới của các nước phát triển và đang phát triển, những khó khăn và thách thức nhìn từ góc độ của các nhóm nước khác nhau; tác động của các FTA đến dòng thương mại, đầu tư, dịch chuyển lao động, hoàn thiện pháp luật thế chế; mức độ doanh nghiệp tận dụng các FTA; những vướng mắc của doanh nghiệp cũng như các cơ quan quản lý trong quá trình thực hiện các FTA thế hệ mới của Việt Nam đã thu hút sự quan tâm của các diễn giả.

Tại các phiên thảo luận song song diễn ra tại hội thảo, do FTA thế hệ mới có những đặc điểm nổi bật là mang tính toàn diện, có tính đột phá, vượt ra ngoài khuôn khổ tự do thương mại hàng hóa nên nội dung trình bày của các diễn giả không chỉ tập trung vào tác động của FTA đến dòng thương mại mà sẽ mở rộng sang mối liên hệ của các FTA thế hệ mới với phát triển bền vững, phát triển đa dạng các lĩnh vực đầu tư, tài chính, logistics, thương mại điện tử.

Những hàm ý chính sách sẽ được các tác giả đưa ra nhằm giúp các chính phủ và doanh nghiệp vượt qua những thách thức này sinh trong quá trình thực hiện các FTA. Sự góp mặt của đông đảo các diễn giả đến từ các trường đại học trong và ngoài nước như Australia, Thái Lan, Bulgaria, Anh, Singapore, Ấn Độ sẽ giúp cho các vấn đề trong phiên buổi sáng được phân tích sâu sắc hơn, đồng thời giúp tăng cường liên kết học thuật đa quốc gia.

Những kết quả thảo luận tại hội thảo được kỳ vọng để các nhà nghiên cứu, các nhà hoạch định chính sách và quản lý Nhà nước các nhà khoa học và quản trị doanh nghiệp sẽ bổ sung thêm được những luận cứ khoa học và thực tiễn toàn diện và xác đáng hơn, góp phần phát huy những tác động tích cực của hội nhập kinh tế quốc tế đến mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.

Theo tiến trình phát triển thương mại thế giới, nội dung thỏa thuận trong các FTA đã từng bước được phát triển từ truyền thống sang thế hệ mới, với nội dung mở rộng từ tự do hóa thương mại hàng hóa, dịch vụ, đầu tư đến thuận lợi hoá thương mại và đầu tư, xóa bỏ các biện pháp phi thuế quan, tăng cường quyền sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường, thậm chí còn gắn với những vấn đề dân chủ, nhân quyền hay chống khủng bố...

Bởi vậy, FTA thế hệ mới không chỉ mở ra các cơ hội thương mại và đầu tư tiềm tàng cho các quốc gia mà còn góp phần quan trọng thúc đẩy sự tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, cải cách hành chính và hoàn thiện môi trường kinh doanh.