Ghi nhận biến thể JN.1, vaccine vẫn là "lá chắn" hiệu quả nhất

JN.1 là một biến thể phụ từ biến thể BA.2.86 của Omicron, được WHO xếp vào nhóm "biến thể đáng quan tâm".

Tại TP. Hồ Chí Minh, qua hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm đã phát hiện biến thể JN.1 ở các bệnh nhân nhập viện trong tháng 12/2023. Điều này đã gây ra nhiều lo ngại trong bối cảnh dịp Tết Nguyên đán đã cận kề.

Để hiểu rõ hơn về biến thể này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Nguyễn Vũ Thượng, Phó Viện trưởng Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh.

Phóng viên: Vừa qua, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm ở TP. Hồ Chí Minh đã ghi nhận sự xuất hiện biến thể JN.1 mới của Covid-19. Biến thể này có nguy hiểm như thế nào so với các chủng khác, thưa ông?

Tiến sĩ Nguyễn Vũ Thượng: Như chúng ta đã biết, bệnh Covid-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra với nhiều biến thể khác nhau (Alpha, Beta, Delta, Omicron,…) và tại mỗi thời điểm sẽ có sự lưu hành ưu thế của một hoặc một số biến thể nổi trội. Điều này là xu hướng tự nhiên của một tác nhân gây bệnh, biến đổi để thích nghi tồn tại và phát triển.

Để có thể theo dõi chặt chẽ, kịp thời cảnh báo đáp ứng với sự thay đổi của tác nhân SARS-CoV-2, Tổ chức Y tế Thế giới phân loại các biến thể theo ba mức độ gồm: Biến thể cần theo dõi - VUMs, biến thể cần quan tâm - VOIs và biến thể đáng quan ngại - VOC.

Biến thể JN.1 được báo cáo lần đầu vào tháng 8/2023 và là nhánh trực tiếp của BA.2.86. Kể từ tháng 12/2023, JN.1 nhanh chóng vượt qua hàng loạt biến thể khác để chiếm ưu thế, với 65,5% tổng số biến thể được báo cáo trên thế giới và đã xuất hiện ở 71 quốc gia/vùng lãnh thổ. Dự báo biến thể này sẽ tiếp tục chiếm ưu thế trong thời gian tới.

Nghiên cứu gần đây trên thế giới cho thấy, biến thể JN.1 vẫn tiếp tục kế thừa các đặc điểm của BA.2.86, có thể ái lực hơn với tế bào đường hô hấp dưới.

Tuy nhiên, khi đánh giá xem xét toàn diện trên tình hình diễn tiến bệnh dịch thực tế trong thời gian qua, các nhà khoa học nhận thấy biến thể JN.1 chưa có khác biệt lớn về lâm sàng, miễn dịch, chẩn đoán phát hiện so với các biến thể trước đây và tiếp tục được theo dõi. Vaccine hiện nay vẫn là công cụ hiệu quả giúp kiểm soát bệnh Covid-19 và vẫn bảo vệ người được tiêm trước tình trạng chuyển nặng.

Phóng viên: Vậy với những người dân chưa tiêm vaccine ngừa Covid-19 thì cần phải làm gì nếu dịch bệnh quay trở lại?

Tiến sĩ Nguyễn Vũ Thượng: Theo số liệu của Bộ Y tế, Việt Nam đã hoàn thành tiêm chủng liều cơ bản cho người từ 12 tuổi trở lên với hơn 266 triệu liều /chu-de/vac-xin-covid-19.topic đã được tiêm trên toàn quốc, các độ tuổi >= 18, 12-17 tuổi, 5-11 tuổi. Tuy nhiên, vẫn còn một số người chưa tiêm hoặc chưa tiêm đủ mũi.

Vaccine ngừa Covid-19 vẫn là giải pháp quan trọng và cần thiết để phòng chống dịch bệnh và phát triển kinh tế, xã hội. Các nghiên cứu cũng như thực tế tiêm chủng trên thế giới đã chứng minh hiệu quả của vaccine trong việc làm giảm mức độ nặng của bệnh, giảm nguy cơ nhập viện và tử vong, góp phần đáng kể trong việc kiểm soát và đẩy lùi dịch bệnh.

Các đối tượng chưa tiêm hay tiêm chưa đủ mũi, đặc biệt là nhóm nguy cơ cao (bệnh nền, người lớn tuổi, phu nữ mang thai…) nên đến các cơ sở y tế để tiêm vaccine càng sớm càng tốt nhằm bảo vệ sức khoẻ bản thân và cộng đồng.

Phóng viên: Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh có những sự chuẩn bị thế nào trong công tác phòng chống dịch bệnh trước biến chủng mới của Covid-19, đặc biệt là dịp Tết này, thưa ông?

Tiến sĩ Nguyễn Vũ Thượng: Tháng 10/2023 sau khi chuyển thành bệnh nhóm B, Bộ Y tế đã có Kế hoạch kiểm soát, quản lý bền vững bệnh Covid-19 giai đoạn 2023-2025 và các hướng dẫn chuyên môn về Dự phòng, Điều trị và Kiểm soát nhiễm khuẩn.

Ngay trong đầu năm 2024, Bộ Y tế đã có những chỉ đạo sát sao về công tác phòng chống dịch bệnh, Chỉ thị 01 ngày 5/1/2024, Văn bản 38/DP-DT và 40/DP-DT của Cục Y tế dự phòng trong đó nhấn mạnh việc giám sát, phát hiện sớm, đáp ứng kịp thời, kiểm soát ngay các dịch bệnh có thể phát sinh trong dịp Tết Nguyên đán, mùa lễ hội năm 2024.

Là đơn vị được Bộ Y tế giao nhiệm vụ phụ trách công tác Y tế dự phòng, phòng chống dịch bệnh tại 20 tỉnh/tp của khu vực phía Nam, Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh phối hợp chặt chẽ với các bệnh viện tuyến cuối của TP. Hồ Chí Minh trong chỉ đạo tuyến, đánh giá, dự báo tình hình dịch và đồng thời luôn kết hợp các đơn vị trong hoạt động giám sát, đáp ứng hỗ trợ địa phương.

Trong dịp Tết Nguyên đán các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP và Viện đều bố trí các đội đáp ứng nhanh thường trực giám sát chặt tình hình dịch bệnh, sẵn sàng phối hợp đáp ứng trong trường hợp cần thiết.

Để toàn dân được đón xuân vui tươi, mạnh khỏe, an toàn, mỗi cá nhân cần tuân thủ hướng dẫn phòng chống dịch theo khuyến cáo của ngành y tế về việc tiêm vaccine đúng, đủ liều.

Khi có dấu hiệu hội chứng cúm (sốt, ho đau họng, đau nhức cơ khớp….), cần đến cơ sở y tế khám bệnh để được thầy thuốc chẩn đoán, hướng dẫn, chăm sóc, điều trị hiệu quả. Hạn chế tiếp xúc nếu nghi nhiễm Covid-19, tránh tiếp xúc với người bị bệnh.

Cần đảm bảo thông khí nhà ở, đeo khẩu trang ở nơi đông người, rửa tay thường xuyên với xà phòng (hoặc dung dịch sát khuẩn khi cần). Các hành động này không chỉ phòng chống Covid-19 mà còn giúp phòng ngừa nhiều bệnh hô hấp khác.

Xin cảm ơn ông!