Ứng dụng dữ liệu dân cư vào quy hoạch nông thôn mới

Dữ liệu dân cư trở thành “chìa khóa” cho quy hoạch nông thôn thông minh

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn quốc, việc ứng dụng cơ sở dữ liệu dân cư vào quy hoạch xây dựng nông thôn mới được xác định là giải pháp tất yếu, góp phần xây dựng nông thôn mới hiện đại, văn minh và phát triển bền vững. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Đề án 06 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Không dừng lại ở việc phục vụ các thủ tục hành chính công, dữ liệu dân cư đang từng bước trở thành nền tảng cho công tác quy hoạch tổng thể tại các địa phương, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn năm 2024 chính thức có hiệu lực từ 1/7/2025, cũng yêu cầu các địa phương phải xây dựng, vận hành và cập nhật thường xuyên cơ sở dữ liệu quy hoạch đô thị và nông thôn, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống dữ liệu quốc gia.

Ứng dụng dữ liệu dân cư vào công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới giúp nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển hạ tầng bền vững. Ảnh: Hữu Khoa

Tính đến quý 1/2025, nhiều tỉnh, thành đã thí điểm tích hợp dữ liệu dân cư vào công tác lập quy hoạch và xây dựng kế hoạch sử dụng đất tại các huyện ngoại thành và vùng nông thôn. Tại Bắc Ninh, nhờ áp dụng đồng bộ hệ thống dữ liệu dân cư, huyện Yên Phong đã xác định chính xác nhu cầu về trường học, trạm y tế và các công trình công cộng, hạn chế tình trạng đầu tư chồng chéo, không sát với thực tế dân số.

Đại diện phòng Kinh tế hạ tầng huyện Yên Phong, cho biết: “Dữ liệu dân cư giúp chúng tôi nắm rõ số lượng người dân theo từng độ tuổi, nghề nghiệp, nhu cầu dịch vụ xã hội, từ đó điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp. Nhờ đó, nhiều hạng mục công trình phục vụ dân sinh được triển khai đúng trọng tâm, đúng quy mô, tiết kiệm ngân sách và mang lại hiệu quả rõ rệt”.

Không chỉ ở miền Bắc, tại tỉnh Bến Tre, Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng đang tích cực triển khai tích hợp dữ liệu dân cư vào quy hoạch xây dựng nông thôn mới nâng cao. Theo báo cáo của UBND tỉnh, từ đầu năm 2024 đến nay, dữ liệu dân cư đã được sử dụng để rà soát, xác định nhu cầu hạ tầng thiết yếu tại các xã thuộc huyện Chợ Lách, góp phần điều chỉnh quy hoạch cho sát thực tiễn.

Người dân kỳ vọng, địa phương quyết liệt triển khai

Việc ứng dụng dữ liệu dân cư vào quy hoạch không chỉ giúp cơ quan chức năng quản lý hiệu quả hơn mà còn nhận được sự đồng thuận từ người dân – những người trực tiếp hưởng lợi từ các chính sách quy hoạch đồng bộ và chính xác.

Anh Lê Văn Hòa, người dân xã Mỹ Thạnh An, TP. Bến Tre (Bến Tre) chia sẻ: “Hồi trước, làm đường hay xây trạm y tế nhiều khi không tính hết được lượng dân cư nên có chỗ thừa, chỗ thiếu. Nay ứng dụng dữ liệu dân cư thì biết rõ nơi nào đông người, nơi nào ít, việc quy hoạch cũng bài bản, người dân chúng tôi rất ủng hộ”.

Chung nhận định, bà Nguyễn Thị Mai, người dân xã Phù Chẩn, huyện Từ Sơn (Bắc Ninh) cho biết: “Mấy năm trước xây trường mầm non mới xong đã quá tải vì dân cư tăng nhanh. Từ khi huyện sử dụng dữ liệu dân cư để tính toán, các công trình xây mới hợp lý hơn, không còn cảnh chen chúc nữa”.

Việc ứng dụng cơ sở dữ liệu dân cư vào quy hoạch xây dựng nông thôn được xác định là giải pháp tất yếu. Ảnh minh họa

Về phía cơ quan quản lý, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 14/3/2025, yêu cầu các bộ, ngành và địa phương đẩy mạnh triển khai Đề án 06 và tích hợp dữ liệu dân cư vào các lĩnh vực quản lý, trong đó có quy hoạch xây dựng nông thôn. Chỉ thị nhấn mạnh, việc khai thác dữ liệu dân cư phải đi đôi với đảm bảo an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu cá nhân và tuân thủ quy định pháp luật hiện hành.

Bên cạnh đó, các địa phương cũng đang tích cực xây dựng hệ thống phần mềm quản lý dữ liệu dân cư liên thông với hệ thống quy hoạch, nhằm phục vụ tốt hơn công tác dự báo, lập kế hoạch phát triển hạ tầng phù hợp với đặc điểm dân số từng khu vực.

Dù vậy, theo nhiều chuyên gia, để dữ liệu dân cư thực sự phát huy hiệu quả trong quy hoạch nông thôn mới, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ban ngành, chính quyền cấp xã, thôn và sự tham gia của người dân. Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ sở hạ tầng số, đảm bảo việc khai thác và sử dụng dữ liệu an toàn, hiệu quả.