Xét xử vụ Vinashin: Nỗi buồn… Hoa Sen!
- Titanic Việt Nam
Sáng 13/12/2007, tại Hòn Gai, Quảng Ninh, “siêu” tàu Hoa Sen có tổng trị giá 60 triệu EURO (khoảng 1.300 tỷ đồng) hú một hồi còi dài bắt đầu cho hành trình vận tải hành khách hàng hoá bằng đường biển Bắc – Nam. Với những ai đã từng đi tuyến tàu biển Bắc – Nam trên tàu Thống Nhất thì đây là hành trình nối lại sau 16 năm. Nhiều người tò mò muốn được trải nghiệm cái cảm giác trên con tàu “nghìn tỷ” hoành tráng này mà “người tiền nhiệm” của nó – tàu Thống Nhất trước đây vốn là nỗi kinh hoàng. Với những người trẻ tuổi thì đây là lần đầu tiên họ được nhìn thấy con tàu chở khách đồ sộ như vậy. Nhiều người liên tưởng đến 1 Titanic của Việt Nam.
Tàu Hoa Sen thực chất là phà biển. Được đóng năm 2001 tại Ý theo tiêu chuẩn tàu du lịch 3 sao. Trước khi thuộc về Vinashin, nó chạy trên tuyến du lịch từ đảo Sicily đến khu vực Trung Ý. Hành trình các tuyến du lịch này không dài, chỉ hơn 1.000 km nên mỗi chuyến tàu được khai thác gần như tối đa trọng tải là 1.000 hành khách và ô tô của khách đem theo. Theo thiết kế, tàu Hoa Sen có tổng chiều dài 186,5m, rộng 25,6m, chiều cao mớn nước 6,5m. Tàu có vận tốc 25 hải lý/giờ, trọng tải 7.500 DWT, gồm 7 tầng, trên nóc tàu có sân đỗ trực thăng trong các trường hợp khẩn cấp. Tầng 1 đến tầng 4 dùng để chở ô tô các loại, từ xe 4 chỗ đến xe container và các thiết bị siêu trường siêu trọng. Tầng 5 và 6 phục vụ hành khách với đầy đủ tiện nghi như hệ thống nhà hàng, bar, CLB giải trí gồm sân khấu biểu diễn, chiếu phim, ghế phơi nắng hóng gió biển... Khoang hành khách gồm các cabin giường nằm khép kín 2 giường, 4 giường và ghế ngồi có thể ngả ra như trên máy bay.
Đặc biệt, tàu Hoa Sen có hệ thống cánh cụp xòe chống lắc khiến tàu chạy êm và có thể đi biển trong điều kiện gió mùa Đông Bắc cấp 8. Trên tàu còn có hệ thống điện thoại, fax, email liên lạc qua vệ tinh. Đội ngũ phục vụ trên tàu Hoa Sen có 60 nhân viên gồm các bộ phận nhà hàng, buồng, lễ tân và thủy thủ đoàn hơn 20 người. Để phù hợp với đẳng cấp con tàu, đầu bếp và nhân sự tại các vị trí chủ chốt đều là những người đã từng làm việc tại khách sạn 3 sao. Riêng đội ngũ y tế phải là người đã tốt nghiệp chương trình học tại Viện Y học biển tại Hải Phòng.
Và những hành trình chết yểu
Giá của mỗi chuyến hành trình trên Hoa Sen cũng không hề rẻ. Giá vé cao nhất 5 triệu đồng/người cho 1 tuyến Bắc – Nam, gấp hơn 3 lần vé máy bay lúc đó và thời gian gấp… 12 lần. Ngay trong chuyến đầu tiên, nhiều hành khách vốn là khách hàng quan hệ của Vinashin đã phải bỏ dở hành trình khi tàu mới đến cảng Chân Mây (Huế) để bắt xe… về Bắc.
Ngay trong chuyến đầu tiên ấy, Hoa Sen đã đánh dấu 1 tương lai u ám. Để thực hiện 1 hành trình từ TP.HCM ra Quảng Ninh trong điều kiện “trời yên biển lặng”, Hoa Sen “đốt” hết khoảng 90-100 tấn dầu FO, chưa kể hao mòn tàu, tiền trả cho nhân viên... chi phí mỗi chuyến đi hơn 1 tỷ đồng trong khi chỉ có vài chục chiếc xe tải và khoảng vài chục khách. Thế nhưng, không chỉ lỗ vì vắng khách mà Hoa Sen còn liên tục… phát bệnh. Chiếc phà biển này trước đó được Công ty Caronte & Tourist khai thác ở miền Trung nước Ý. Sau sự cố 2 lần bị nứt đôi đáy tàu, họ đã ngừng khai thác và trả lại cho chủ tàu Lavartina Transporti Bari, với nguyên nhân xác định là do lỗi thiết kế sai. Theo các chuyên gia hàng hải, việc nứt đáy liên tục, có hệ thống thì không đủ tiêu chuẩn an toàn để đưa vào khai thác. Theo các chuyên gia hàng hải khuyến cáo thì tuổi đời của 1 tàu không nên vượt quá 10 năm. Trong khi Hoa Sen về nước đã có thâm niên 7 năm hoạt động.
“Phát bệnh”, Hoa Sen nằm ụ nhiều hơn hoạt động. Nhà máy Hyundai – Vinashin tại Cam Ranh, Khánh Hoà là nơi “dưỡng bệnh” dài kỳ của Hoa Sen. Đến tháng 12/2008, Hoa Sen chấm dứt sứ mệnh hoạt động vì lỗ nặng. Con phà đã hoàn thành tổng cộng khoảng 40 lượt khai thác.
Sự im lặng bí ẩn của Hoa Sen khiến nhiều người không biết nó có còn tồn tại trên đời. Tháng 7/2010, Hoa Sen được bàn giao từ Công ty Vận tải Viễn Dương Vinashin về Tổng công ty Hàng hải Việt Nam. Sau hơn 2 năm sửa chữa tại Hyundai – Vinashin, tháng 2/2011, Hoa Sen “hành quân” sang Trung Quốc theo 1 hợp đồng thuê tàu với đối tác Lianyungang CK Ferry Co.Ltd (gồm Tập đoàn Hueng-A - Hàn Quốc và cảng Lianyungang - Trung Quốc, gọi tắt là LYG CK Ferry chuyên khai thác tuyến vận tải hàng khách và container từ các cảng phía bắc Trung Quốc đi Hàn Quốc) với giá 16.500 USD/ngày theo hình thức thuê định hạn 6 tháng trước, sau đó chuyển sang hợp đồng thuê tàu trần (chỉ thuê tàu, không thuê thuyền viên và chi phí khai thác) thời gian 2 năm. Dẫu biết rằng gánh Hoa Sen là gánh cả đống nợ, Vinaline chỉ còn cách… cho thuê giá rẻ. Trong khi lãi suất ngân hàng mà Hoa Sen gánh chịu cao gấp 2 lần như vậy.
Số phận long đong của Hoa Sen vẫn chưa kết thúc, tàu cho thuê chưa được bao lâu thì đầu tháng 5/2011 đã bị bắt giữ tại Hàn Quốc. Nguyên nhân là do Vinashinlines đang bị Công ty GMS Marine (Singapore) kiện trong một vụ việc khác. Với việc tàu Hoa Sen bị bắt, Vinashinlines buộc phải đẩy nhanh tiến độ giải quyết các tranh chấp về tài chính với GMS Marine. Nhiều thông tin cho rằng sau vụ bị bắt đó, Hoa Sen về neo đậu tại cảng Trung Quốc và không hoạt động.
Sau hơn 4 năm được mua về, tổng số tiền thiệt hại trong việc mua tàu Hoa Sen của Vinashin được cơ quan điều tra xác định là 469.564.547.716 đồng. Hoa Sen là sai lầm lớn nhất trong việc đầu tư tại Vinashin. Ngày 27/3/2012, những người có trách nhiệm về những sai phạm trong nhiều các sai phạm khác đã phải ra Tòa chịu xử lý của pháp luật.
Dẫu muộn nhưng vẫn kịp để dừng chân bởi theo như tính toán, Vinashin dự định đầu tư thêm nhiều “siêu tàu” khác thuộc loại “đàn anh” của Hoa Sen. Nếu dự định đó thành hiện thực, hẳn ngày mai sẽ phải có những “siêu toà” xử án.
Trung Thành