Thực thi quyền sở hữu trí tuệ: Cần sớm có tòa án chuyên trách

Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực về sở hữu trí tuệ

Tồn đọng 3.000 đơn đăng ký

Theo Cục SHTT, năm 2014, cục tiếp nhận 83.436 đơn các loại, trong đó số lượng đơn đăng ký xác lập quyền tăng đáng kể với tỷ lệ 7,8%. Việc xử lý đơn, cục xử lý 74.817 đơn các loại, tăng so với năm 2013 là 17%. Số lượng đơn đăng ký sáng chế luôn tăng khoảng 10%/năm trong vài năm gần đây. Riêng năm 2014, trong 4.400 đơn đăng ký sáng chế có khoảng 10% đơn của người Việt Nam và 1.500 bằng sáng chế độc quyền được cấp, người Việt Nam có khoảng 3%. Một trong những nguyên nhân là do chất lượng đơn đăng ký của người Việt Nam chưa tốt.

Ông Nguyễn Văn Bảy - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và đào tạo (Cục SHTT) - cho biết, trong năm 2014, tính riêng số lượng đơn đăng ký nhãn hiệu nộp vào cục là 33.000 đơn và đã xử lý được 30.000 đơn, còn lại là tồn đọng… Cái khó nguồn nhân lực còn thiếu, trong khi những năm qua lượng đơn đăng ký ngày càng tăng và tăng đột biến, dẫn đến quá tải. Để có được 1 cán bộ có thể xử lý “tròn vai” đối với 1 đơn đăng ký phải mất 5 năm đào tạo và trải nghiệm nhiều qua thực tế. Cái khó nữa là hiện nay, công tác đào tạo chuyên viên về SHTT ở Việt Nam chưa có. Trong trường luật có môn học về SHTT và một số trường kinh tế có đào tạo lồng ghép. Chính vì thế, để có được nhân lực thực hiện công việc chuyên môn đặc thù, Cục SHTT vẫn phải tự đào tạo hoặc tìm thêm sự hỗ trợ từ nguồn lực quốc tế.

Thực tế, đầu tư của nhà nước cho lĩnh vực này chưa tương xứng với sự phát triển nhanh của nền kinh tế, cũng như nhận thức của xã hội về SHTT. Số lượng đơn đăng ký tăng nhanh, trong khi biên chế nhà nước có hạn. Cục SHTT có kế hoạch tuyển dụng khoảng 70 chuyên viên, hy vọng sẽ góp phần giảm tải lượng đơn còn tồn đọng qua nhiều năm.

Cần có tòa chuyên trách

Theo ông Lê Ngọc Lâm - Phó Cục trưởng Cục SHTT: Cán bộ của cục thường xuyên được mời tư vấn về chuyên môn tại các phiên tòa có tranh chấp liên quan. Qua đó mới thấy một thực tế ở các tòa án Việt Nam, các thẩm phán có chuyên môn, chuyên ngành quá ít. Đặc thù của SHTT không phải cứ đọc, nhìn qua hồ sơ là hiểu, mà khi xử lý tranh chấp, cần phải hiểu rất rõ và chuyên sâu về lĩnh vực này mới biết sự xâm phạm nằm ở đâu để xử lý. Thực tế, nhiều khi thẩm phán thiếu kiến thức nghiệp vụ khiến vụ việc kéo dài, việc tranh luận, tranh tụng tại tòa gặp nhiều khó khăn, thậm chí là không giải quyết được.

Việc cần phải có một tòa án chuyên trách về SHTT là nên có. Hiện ở các nước tiên tiến đã có mô hình này. Tòa án chuyên trách có thể nằm độc lập bên ngoài hoặc ngay trong hệ thống SHTT. Tòa án không chỉ xử lý tranh chấp giữa nguyên đơn và bị đơn trong các vụ tranh chấp liên quan, mà còn xử lý cả tranh chấp giữa người nộp đơn đăng ký với cơ quan SHTT. Cách thiết kế, xây dựng tòa án chuyên trách như vậy nhằm xử lý triệt để, nhanh và hiệu quả. Tuy nhiên, theo ông Lâm, việc ra đời một tòa án chuyên trách như vậy không phải đơn giản tại Việt Nam và hy vọng trong thời gian tới sẽ có được tòa án này.

Năm 2014, số lượng đơn đăng ký nhãn hiệu theo quốc gia thì Mỹ là nước có số lượng đơn đăng ký nhãn hiệu vào Việt Nam nhiều nhất: 1.713 đơn; Nhật Bản: 1.295 đơn; Trung Quốc: 904 đơn; Hàn Quốc: 785 đơn; Thái Lan: 519 đơn.