Thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ- Trung Quốc: Sau mưa là nắng hửng?

Các quan chức và nhà kinh tế trên toàn thế giới đã theo dõi chặt chẽ các cuộc đàm phán. Bởi cuộc chiến thương mại đã ảnh hưởng đến lợi nhuận của công ty, tăng giá nhập khẩu và cắt giảm doanh số của các nhà xuất khẩu. Điều đó có thể làm xói mòn tăng trưởng toàn cầu nếu không được giải quyết. Christine Lagarde, người đứng đầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế, đã gọi tranh chấp thương mại này là “rủi ro lớn” đối với nền kinh tế toàn cầu. Nhà đầu tư, tỷ phú Warren Buffet ngày 25/2 cho rằng, cả hai nước sẽ “cùng thua” nếu không giải quyết được sự khác biệt.

Nhưng ngay cả sau bốn vòng đàm phán (hai vòng ở Bắc Kinh và hai vòng ở Washington), tiến trình đạt được những phần khó khăn hơn của một thỏa thuận vẫn chưa rõ ràng. Chính phủ Hoa Kỳ tuyên bố rằng, Trung Quốc đã cam kết nối lại hoặc tăng mua hàng nông sản của Hoa Kỳ nhưng Washington đang thúc đẩy thay đổi chiến lược công nghiệp và bảo vệ thực thi cho công nghệ Hoa Kỳ. Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin cũng khẳng định, thỏa thuận sẽ bao gồm một điều khoản để ngăn chặn việc Bắc Kinh giảm giá nhân dân tệ (NDT) nhằm tránh thuế quan của Hoa Kỳ, nhưng theo các nhà kinh tế thì việc giám sát một thỏa thuận như vậy sẽ cực kỳ phức tạp. Tuy nhiên, Trung Quốc đã nhanh nhóng đưa ra luật đầu tư mới, theo đó sẽ loại bỏ yêu cầu các doanh nghiệp nước ngoài chuyển giao công nghệ độc quyền cho các đối tác liên doanh trong nước - một nhu cầu then chốt từ Washington. Luật này cũng bao gồm các bước khác để tạo sân chơi kinh doanh bình đẳng mà các đối tác thương mại phương Tây đã yêu cầu từ lâu. Quốc hội Trung Quốc dự kiến sẽ bỏ phiếu về luật này vào tháng 3 - chỉ hai tháng sau khi thảo luận về dự thảo đầu tiên.

Quyết định của Tổng thống Donald Trump về trì hoãn tăng thuế quan mạnh mẽ đối với hàng hóa Trung Quốc khi thúc đẩy tiến trình đàm phán thương mại đã được các nhóm công nghiệp và các nhà lập pháp Hoa Kỳ chào đón với nhiều cảm xúc khác nhau. Một số phân tích bày tỏ lo ngại rằng, sau gần 8 tháng tiến hành “cuộc chiến thuế quan”, chuỗi cung ứng sản xuất của Hoa Kỳ đã bị gián đoạn, đồng thời xuất khẩu nông sản cũng bị ảnh hưởng. Thêm vào đó, các chính sách cốt lõi thương mại và công nghiệp của Trung Quốc lại ít thay đổi. Các nghị sĩ Hoa Kỳ lên tiếng về việc cần phải có những thay đổi về cấu trúc và thực thi hợp pháp với Trung Quốc nếu không họ sẽ tiếp tục gian lận và đánh cắp bí mật thương mại. Chính quyền Trump đã thúc ép Trung Quốc thực hiện các cam kết cụ thể về việc thực hiện các thay đổi để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chấm dứt hành vi trộm cắp bí mật thương mại và các hành vi ép buộc các công ty Hoa Kỳ chuyển giao công nghệ cho các công ty Trung Quốc.

Trong thông điệp liên bang ngày 5/2, Tổng thống Trump đã nhấn mạnh rằng, một thỏa thuận thương mại của Trung Quốc “phải bao gồm thay đổi thực sự về cấu trúc để chấm dứt các hoạt động thương mại không công bằng, giảm thâm hụt thương mại và bảo vệ việc làm của Hoa Kỳ”. Nhưng khi thời hạn ngày 1 tháng 3 đến gần hơn, ông Trump dường như ngày càng mong muốn thực hiện một thỏa thuận nhiều lần khi nói rằng, ông có thể gia hạn thêm thời gian cho đàm phán, gây lo ngại cho những người theo dõi thương mại rằng, ông đang làm xói mòn đòn bẩy của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) trong các cuộc đàm phán. Điều này làm tăng cơ hội của một thỏa thuận nhưng khiến Hoa Kỳ khó ép Trung Quốc phải đưa ra những nhượng bộ đáng kể liên quan đến các chiến lược công nghiệp và kinh tế. Trong khi một số nhóm ngành, bao gồm Hiệp hội các nhà bán lẻ, hoan nghênh sự chậm trễ trong việc ngăn chặn tăng giá đối với hàng ngàn mặt hàng tiêu dùng, thì những nhóm khác chỉ đơn giản gọi sự trì hoãn là “đáng khích lệ”. Hiệp hội các nhà sản xuất quốc gia kêu gọi ông Trump thúc đẩy “với một thỏa thuận dựa trên các quy tắc chấm dứt hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ và các hành vi thương mại không công bằng quan trọng khác”. Đảng Dân chủ trong Quốc hội đã nói rằng ông Trump nên chuẩn bị để tránh xa một thỏa thuận xấu, vì một thỏa thuận thương mại chỉ đơn giản tăng xuất khẩu hàng hóa sang Trung Quốc thì không thể khắc phục được những vấn đề cốt lõi đã tồn tại nhiều năm qua.