Tác nghiệp trong thời đại số
Sự phát triển nhanh của công nghệ, nhu cầu thông tin đa dạng của bạn đọc và cạnh tranh gay gắt giữa các cơ quan báo, loại hình truyền thông buộc báo chí phải có những tác phẩm tốt, đa dạng về nội dung và hình thức trình bày. Thực tế này đòi hỏi những người làm báo không chỉ thạo nghề mà còn phải làm chủ công nghệ, tích hợp được các kỹ năng để cho ra tác phẩm báo chí đa phương tiện.
| Phóng viên phải nỗ lực tự thân học hỏi trước đòi hỏi từ thực tiễn công việc |
Tốt nghiệp ngành báo chí truyền hình, những năm sau khi ra trường tôi làm cho một tờ báo chuyên về tin tức xã hội, sau đó là một kênh truyền hình. Vì thế mà những ngày đầu vào làm tại Báo Công Thương - một tờ báo của ngành kinh tế lớn, tôi gặp khá nhiều khó khăn. Có thể nói, mảng kinh tế luôn là đề tài khó tiếp cận và thực hiện. Khó nhất là khi thu thập tư liệu, phân tích số liệu, làm thế nào tìm ra điểm nhấn, cái mới… Một bài báo về kinh tế mà không có số liệu so sánh để minh chứng cho quan điểm, chủ đề của bài viết thì sẽ không nói được điều gì.
Trong khi đó với bối cảnh hội nhập kinh tế như hiện nay, kế hoạch sản xuất và hiệu quả kinh doanh là một bí mật của đơn vị, nhất là cơ sở có các đối thủ cạnh tranh thì việc tiếp cận để khai thác thông tin, lấy tư liệu không đơn giản. Bên cạnh đó, những bài viết về kinh tế thường kén người đọc, độc giả khó tính, họ là những chuyên gia, những người đang hoạt động trong ngành lĩnh vực đó, nên chỉ cần một thuật ngữ chuyên ngành viết không đúng thì sẽ bị phản ánh ngay. Để bắt nhịp được với tờ báo, tôi phải học cách lựa chọn góc nhìn, cách chuyển tải thông tin thế nào, thu thập ý kiến đánh giá đa chiều, sắc bén để có tác phẩm có giá trị và được bạn đọc tiếp nhận.
Đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số báo chí, cùng với đó là sự bùng nổ của mạng xã hội như: Facebook, Youtube, Tiktok… thông tin được truyền tải đến độc giả nhanh đến chóng mặt và theo nhiều hình thức khác nhau. Một lần nữa, bản thân tôi lại phải thay đổi và không ngừng học hỏi. Không chỉ chuyên về một loại hình như trước: Phóng viên báo in thì nắm tư liệu, chụp ảnh, viết tin, bài, biên tập, dàn trang, in ấn; tương tự, phóng viên báo hình thay phần dàn trang in ấn bằng khâu dựng hình mà để phục vụ tốt nhất, nhanh nhất mọi yêu cầu về thông tin của bạn đọc trong xu thế phát triển công nghệ số, bản thân tôi cũng như nhiều đồng nghiệp là phải trang bị cách làm báo “3 trong 1”. Nghĩa là, một phóng viên khi tác nghiệp một sự kiện thời sự phải làm cả ba việc: Lấy tư liệu, chụp ảnh, quay phim và làm tin, bài cho Báo Công Thương bản in, Công Thương Online và Công Thương TV. Hơn nữa, yêu cầu đặt ra cho mỗi phóng viên khi tiếp cận một sự việc là phải xử lý thông tin nhanh nhất có thể cho báo điện tử, rồi đến truyền hình và báo in.
Còn nhớ, những ngày đầu tiên khi vào báo, tôi được giao nhiệm vụ đi cùng đoàn công tác của lãnh đạo Bộ làm việc với các Nhà máy điện tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long nhằm tháo gỡ khó khăn, tôi đã phải sử dụng cả máy quay, máy ảnh và điện thoại để tác nghiệp. Trong lần tác nghiệp này, bản thân tôi cũng như nhiều phóng viên khác vừa phải quay phim, chụp hình, vừa phải viết tin, bài… Không chỉ vậy, ngay sau khi hội nghị giải lao hoặc kết thúc, chúng tôi lại phải nhanh chóng tìm chỗ thích hợp để đặt máy quay phim, điều chỉnh đúng khung hình rồi bấm máy phỏng vấn để có thêm tư liệu sinh động cho bài viết.
Chưa dừng lại ở đó, gần 2 năm nay, không nằm ngoài xu thế, Báo Báo Công Thương đẩy mạnh kênh Youtube và Tiktok, 2 nền tảng này có những tiêu chuẩn hiển thị (view) khác với Báo Công Thương điện tử. Nếu như Báo Công Thương sử dụng chuẩn video 16:9 nhưng Facebook và TikTok khuyến nghị sử dụng chuẩn 9:16, vì thế, từ nguyên liệu “đầu vào”, lại thêm một lần “chế biến” sao cho phù hợp với yêu cầu của từng nền tảng.
Có thể nói, mỗi thời kỳ, mỗi đổi thay, đều cần lắm những nỗ lực tự thân, những cuộc "chạy nước rút" không thể chậm trễ trước làn sóng công nghệ số. Chính vì thế, bản thân tôi cũng như nhiều anh chị phóng viên, người làm báo cũng nỗ lực thay đổi trong cách tiếp cận và thực hiện tin bài, không ngừng trau dồi thêm kiến thức trình độ, kỹ năng, sự đa năng trong tác nghiệp, sự vận dụng sáng tạo mạng xã hội để lan tỏa thông tin và đặc biệt bản lĩnh trong gìn giữ đạo đức nghề nghiệp trước vô vàn những áp lực của thời cuộc và môi trường nghề nghiệp...