Tin Khu Vực
Không có bên nào chiến thắng trong các xung đột thương mại. Căng thẳng thương mại có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các nước xuất khẩu và về lâu dài, gây tổn hại niềm tin trong giao dịch với các nước nhập khẩu. Căng thẳng thương mại đang dẫn đến chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và mối quan hệ rạn nứt, mang đến những bất ổn nghiêm trọng trong thương mại. Trước tình hình đó, có một nhu cầu cấp thiết cho những phát triển mới, đặc biệt là về các quy tắc và giải quyết tranh chấp, vì sự cố của cơ chế giải quyết tranh chấp WTO và căng thẳng thương mại mới do Covid-19 mang lại.
 |
Làm thế nào có thể giải quyết căng thẳng thương mại? Có ba cách tiếp cận có thể được xem xét, đó là: song phương, khu vực và đa phương. Các hiệp định song phương không thể dựa vào để giải quyết đầy đủ căng thẳng thương mại. Phán quyết của bên thứ ba theo các thỏa thuận thương mại song phương hiếm khi được đưa ra bất cân xứng trong vị thế đàm phán của các bên. Việc tham vấn song phương cấp cao ít có khả năng giải quyết được khi các xung đột thương mại tăng cao, như trường hợp quan hệ thương mại giữa Australia và Trung Quốc hiện nay.
Các cuộc đàm phán song phương cũng thường chỉ dẫn đến các giải pháp tạm thời do sự khác biệt rõ rệt trong quan điểm của hai bên. Ví dụ, trong khi thỏa thuận giai đoạn một giữa Mỹ và Trung Quốc được ký kết vào tháng 1 sau gần hai năm thương chiến, số phận của thỏa thuận vẫn chưa rõ ràng. Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố có thể cắt đứt toàn bộ mối quan hệ với Trung Quốc. Do sự chia rẽ sâu sắc giữa Trung Quốc và Mỹ, bản thân thỏa thuận không bao gồm các vấn đề cơ cấu sâu sắc như doanh nghiệp nhà nước, cạnh tranh thị trường và an ninh quốc gia.
Trong khi đó, hệ thống đa phương phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Không chỉ là cơ quan phúc thẩm WTO, mà các quy tắc của tổ chức này cũng không được nâng cấp đáng kể kể từ khi thành lập năm 1995 và để giải quyết các vấn đề mới. Căng thẳng thương mại đã cho thấy các quy tắc mơ hồ và không đầy đủ của WTO trong các lĩnh vực quan trọng như chống bán phá giá và thuế đối kháng. Việc thiết lập gần đây một Thỏa thuận nhiều bên về Kháng cáo tạm thời (MPIA) của 19 thành viên WTO, bao gồm cả EU, Australia, Canada và Trung Quốc, là về thỏa thuận kháng cáo và khó có thể giải quyết các khiếm khuyết quy tắc vốn có. Do đó, đòi hỏi phải xây dựng các quy tắc mới. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán như vậy là khó khăn giữa 164 thành viên.
Lựa chọn cuối cùng là hệ thống khu vực, bao gồm các hiệp định thương mại lớn hơn liên quan đến nhiều hơn hai bên. Các thỏa thuận hiện có bao gồm Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) sẽ được thay thế bằng Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA). Các hiệp định lớn hơn có thể dung hòa tốt hơn các khác biệt địa chính trị, dẫn đến việc tiếp cận thị trường với quy mô lớn hơn nhiều so với các hiệp định song phương và có thể giải quyết các vấn đề mới dễ dàng hơn so với WTO. Điều quan trọng, các thỏa thuận lớn hơn cung cấp các cơ chế giải quyết tranh chấp của bên thứ ba có nhiều khả năng được sử dụng hơn so với các thỏa thuận song phương. Đây là trường hợp với NAFTA, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Số lượng lớn hơn các bên tham gia sẽ xoa dịu căng thẳng, và nhiều bên mong muốn tránh một trật tự dựa trên quyền lực.
Đáng chú ý, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), bao trùm 1/3 tổng sản phẩm quốc nội của thế giới, được dự kiến ký kết trong năm nay sau gần 8 năm đàm phán. Đàm phán RCEP liên quan đến 16 quốc gia: 10 nước ASEAN, Nhật Bản, Australia, Trung Quốc, Hàn Quốc, New Zealand và Ấn Độ. Mặc dù vẫn chưa biết liệu Ấn Độ cuối cùng có tham gia ký hiệp định sau khi rời khỏi các cuộc đàm phán vào tháng 11 hay không. Nhưng sẽ không dễ để phát triển một hiệp định thương mại lớn hơn trong ngắn hạn. Các cuộc đàm phán RCEP đã có cơ hội để phát triển các quy tắc mới và các quy trình giải quyết tranh chấp nhằm giải quyết một số vấn đề nhất định, mặc dù không phải tất cả, đằng sau căng thẳng thương mại. Để minh họa điều này, căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Australia về việc áp thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng đối với lúa mạch sẽ được hưởng lợi từ cơ chế như đã đề xuất cho USMCA.
USMCA đã nâng cấp các quy tắc của NAFTA về việc xem xét các quyết định của một bên về việc bán phá giá và thuế đối kháng, có thể yêu cầu các cơ quan trong nước xác định lại các vấn đề này. Điều này nhằm hạn chế vũ khí hóa thương mại có thể xảy ra. Không phải tất cả các căng thẳng thương mại có thể được giải quyết trong ngắn hạn, bao gồm cả căng thẳng Mỹ - Trung.
Rất khó và có lẽ là không thể, để đạt được thỏa thuận về các quy tắc nhạy cảm như an ninh quốc gia. Tuy nhiên, không nên bỏ lỡ các cơ hội do các cuộc đàm phán hiệp định thương mại lớn hơn mang lại và xây dựng một hệ thống dựa trên các quy tắc. RCEP là điểm khởi đầu cho những nỗ lực như vậy. Nếu một khối lượng lớn các quốc gia thúc đẩy các quy tắc mới và hệ thống giải quyết tranh chấp như hàng hóa công cộng để giải quyết căng thẳng thương mại, các hiệp định thương mại có thể giúp đảm bảo thương mại trong sự căng thẳng.
Hơn nữa, lợi ích của các hiệp định thương mại sẽ là không thể nếu không có sự phân xử độc lập của bên thứ ba và các thỏa thuận có thể không bền vững trong thời gian dài. Điều này giải thích tại sao nhiều nền kinh tế với các quan điểm đàm phán khác nhau như EU và Trung Quốc tiếp tục hợp tác để cứu vãn hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO. Chỉ khi thương mại được tách ra khỏi các yếu tố địa chính trị càng nhiều càng tốt thì niềm tin và khả năng dự đoán trong thương mại mới được duy trì. Các căng thẳng thương mại chưa từng có mang lại các ưu đãi chưa từng có để tìm kiếm các giải pháp dài hạn.
Phiên bản di động