Phòng vệ thương mại: Xây dựng chương trình tổng thể

Hành lang pháp lý mới

Theo Bộ Công Thương, thời gian qua, số vụ việc PVTM do Việt Nam khởi kiện rất nhỏ trong tương quan với các vụ hàng hóa Việt Nam xuất khẩu bị kiện. Trong khi đó, các quốc gia nhập khẩu đã tiến hành hơn 300 vụ tự vệ, gần 5.000 vụ chống bán phá giá và gần 400 vụ chống trợ cấp đối với nhiều mặt hàng của Việt Nam (thép, sợi, thủy sản…). Ngoài ra, mức độ áp dụng các biện pháp thuế đối với hàng nhập khẩu còn ở mức thấp so với mức thuế rất cao mà hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam phải gánh chịu.

Doanh nghiệp thép trong nước đối diện với nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại

Việc chưa thể bảo vệ tối đa lợi ích các ngành sản xuất trong nước trước hàng hóa nhập khẩu, cùng với việc hàng hóa xuất khẩu liên tục bị kiện đều có thể dẫn tới việc doanh nghiệp (DN) mất thị trường phải phá sản, đóng cửa; hàng chục nghìn người lao động có nguy cơ mất việc, tạo ra gánh nặng lớn cho xã hội.

Nhận thấy tầm quan trọng của pháp luật về PVTM, Quốc hội khóa 14 đã thông qua dự án Luật Quản lý ngoại thương, cụ thể hóa các quy định về PVTM trong các Pháp lệnh cũ; Chính phủ ban hành Nghị định số 10/2018/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương về các biện pháp PVTM; Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 06/2018/TT-BCT quy định chi tiết một số nội dung về các biện pháp PVTM. Về mặt tổ chức, Chính phủ đã nhìn nhận sự cần thiết thành lập một cơ quan quản lý nhà nước ở cấp Cục (Cục PVTM) để thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn về PVTM, với việc ban hành Nghị định số 98/2017/NĐ-CP về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương nhằm đáp ứng yêu cầu cao hơn trong tình hình mới.

Hành lang pháp lý mới đã cho phép tiệm cận các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và thực tiễn nghiệp vụ về PVTM. Tuy nhiên, để triển khai một cách đồng bộ, hiệu quả, cần một chương trình hành động cụ thể, xuyên suốt và thống nhất trong các giai đoạn ngắn, trung và dài hạn. Vì vậy, việc thực hiện Báo cáo “Xây dựng Chương trình tổng thể về sử dụng các biện pháp PVTM đối với một số ngành sản xuất” là bước triển khai đầu tiên nhằm đồng bộ hóa các phân tích đánh giá tổng thể về thực trạng công tác PVTM tại Việt Nam, từ đó đề ra các nhóm giải pháp trong ngắn, trung và dài hạn, cùng chiến lược hành động, thực thi cụ thể.

Xử lý nút thắt về chính sách

Báo cáo “Xây dựng Chương trình tổng thể về sử dụng các biện pháp PVTM đối với một số ngành sản xuất” sẽ được triển khai theo hướng tập trung vào xử lý các vấn đề cụ thể về cơ chế, chính sách và triển khai thực hiện các hoạt động, chương trình, dự án và nhiệm vụ mang tính trọng tâm, trọng điểm nhằm khơi thông, xử lý nhanh, có hiệu quả các điểm nghẽn trong phát triển các ngành công nghiệp. Đặc biệt, ưu tiên xử lý điểm nghẽn về chính sách; tổ chức và tiếp cận tích cực hơn các nguồn lực cho công tác PVTM cũng như đảm bảo thực thi hiệu quả các biện pháp này.

Đối tượng thụ hưởng của chương trình là các tổ chức, cá nhân sản xuất, xuất nhập khẩu; cán bộ của bộ, ban, ngành ở Trung ương có liên quan tới các vụ việc khởi kiện hoặc kháng kiện PVTM; các ngành sản xuất liên quan tới chương trình gồm: Sản xuất sắt, thép, gang; hóa chất và các sản phẩm từ hóa chất; phân bón và hợp chất ni tơ; chế biến gỗ; ngành thủy sản; nông sản. Đặc biệt, chương trình sẽ lấy hội nhập quốc tế về kinh tế và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 để đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ; chủ động phát triển đồng bộ hành lang pháp lý, cơ cấu tổ chức và yếu tố con người nhằm tạo ra những thay đổi thực chất…

Theo kế hoạch, Cục PVTM sẽ chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan rà soát, sửa đổi, bổ sung và xây dựng quy định pháp luật về PVTM; rà soát, điều chỉnh và bổ sung chính sách nhằm đơn giản hóa, công khai quy trình, thủ tục; xây dựng hệ thống khai báo hàng hóa nhập khẩu trong những vụ việc điều tra PVTM và kết nối với hệ thống hải quan một cửa để tạo thuận lợi cho DN trong quá trình khai báo. Đồng thời, nâng cao năng lực về PVTM cho ngành sản xuất trong nước và cơ quan quản lý nhà nước thông qua phối hợp với các đơn vị liên quan, Sở Công Thương các tỉnh, thành phố triển khai Đề án nâng cao năng lực PVTM trong bối cảnh hội nhập, Đề án đẩy mạnh áp dụng Hệ thống cảnh báo sớm trong lĩnh vực PVTM.