Phát triển ngành công nghiệp xây dựng: Cần có chiến lược mang tầm quốc gia

Xấp xỉ 0,6% quy mô thị trường thế giới

Tại buổi làm việc của Thủ tướng Chính phủ với Doanh nghiệp mới đây, ông Lê Viết Hải - Chủ tịch Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu xây dựng TP. Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình cho rằng, cần có chiến lược mang tầm quốc gia để công nghiệp xây dựng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Theo ông Lê Viết Hải, sau 3 thập niên nhìn lại, công nghiệp xây dựng Việt Nam đã có những bước tiến vuợt bậc mang tính đột phá. Từ vai thầu phụ chuyển sang đối tác liên danh, trong một thời gian ngắn các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam đã nhanh chóng trưởng thành, đủ năng lực làm tổng thầu những công trình có qui mô lớn và yêu cầu kỹ thuật cao như: Nhà máy thủy điện Sơn La, Cầu Bãi Cháy, Hầm Đèo Cả, Nhà máy Thép Hòa Phát, Nhà máy Ô tô Vinfast, Nhà máy Lego, Cao ốc Landmark 81, Cao ốc Saigon Centre, Vietinbank Tower, Empire City,… tổng thầu thiết kế và thi công nhiều dự án lớn của các chủ đầu tư trong nước và nước ngoài như Gamuda, MIK, TNR, Ecopark…

Đặc biệt, gần 10 năm trở lại đây, các nhà thầu Việt với đội ngũ kỹ sư có trình độ tay nghề cao đã thay thế nhà thầu ngoại ở hầu hết các dự án có quy mô lớn và yêu cầu kỹ mỹ thuật cao. Doanh nghiệp xây dựng nội đã gần như chiếm lĩnh thị trường trong nước và đem lại lợi thế cạnh tranh không nhỏ cho nền kinh tế khi giảm được suất đầu tư đáng kể cho rất nhiều dự án với giá thành thấp hơn rất nhiều so với các tổng thầu nước ngoài. Ví dụ vào những năm 90 của thế kỷ trước, những cao ốc được thực hiện bởi các nhà thầu ngoại giá thành không dưới 2.000 USD/m2 trong khi hiện nay chi phí nhân công và vật tư đều tăng cao nhưng giá thành xây dựng các cao ốc hạng A chỉ trong khoảng 1.000 USD/m2.

Hiện nay, thị trường xây dựng thế giới có giá trị khoảng 13.500 tỷ USD và theo dự báo đến năm 2030 sẽ lên đến 19.000 tỷ USD, trong khi đó ở Việt Nam trong 3 năm gần đây tổng sản lượng ngành xây dựng chỉ vào khoảng 80 tỷ USD, tức là chỉ xấp xỉ 0,6% quy mô của thị trường thế giới, nếu thành công trong việc khai thác thị trường này, xây dựng sẽ trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia với mục tiêu chiếm khoảng 1,8% thị trường này, tức nâng sản lượng xây dựng lên gấp 3 lần (240 tỷ USD).

Ông Hải cũng chỉ ra nguy cơ tụt hậu của ngành công nghiệp xây dựng là hiện hữu: “Từ năm 2015 đến nay, thị trường xây dựng trong nước đã không còn nhiều nhà thầu nước ngoài tham gia thi công xây dựng, chúng ta đã làm chủ thị trường nhưng lại mất cơ hội học hỏi. Trong khi đó, công tác nghiên cứu phát triển của Việt Nam còn yếu kém. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến chúng ta bị tụt hậu. Nếu không có một chiến lược phù hợp, Việt Nam sẽ lại mất thị trường nội địa vào tay những nhà thầu quốc tế thêm một lần nữa”.

Ông Hải khẳng định: “Từ năm 2017 có rất ít dự án nhà ở đô thị được cấp giấy phép xây dựng, trong khi đó nguồn nhân lực trong ngành vẫn cứ tăng liên tục nhưng nguồn việc thì không tăng mà ngược lại sụt giảm rất mạnh. Thị trường xây dựng trở nên cạnh tranh khốc liệt khiến các doanh nghiệp xây dựng không còn lợi nhuận”.

Bên cạnh đó, tình trạng chậm thanh toán của các chủ đầu tư ngày càng trầm trọng, khiến nhiều nhà thầu suy yếu do không thể cân đối được dòng tiền để duy trì nguồn lực sản xuất, thậm chí nhiều doanh nghiệp xây dựng và sản xuất kinh doanh vật liệu xây dựng bị phá sản hoặc có nguy cơ phá sản.

Cần có chiến lược mang tầm quốc gia

Theo đánh giá của các chuyên gia, phát triển công nghiệp xây dựng ra thị trường toàn cầu sẽ giúp giải quyết bài toán dư thừa trầm trọng nguồn nhân lực trình độ cao trong ngành.

Đồng thời, còn là phương cách hữu hiệu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của công nghiệp xây dựng Việt Nam, đảm bảo các doanh nghiệp trong nước luôn có được cơ hội tiếp thu và tích hợp kịp thời tinh hoa của cả thế giới.

Ông Hải cho rằng, cần phải có giải pháp nuôi dưỡng, nâng tầm ngành xây dựng để công nghiệp xây dựng có thể chinh phục được thị trường nước ngoài, từ đó trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia.

Trong đó, 7 nhiệm vụ chiến lược để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp xây dựng Việt Nam đã được ông Lê Viết Hải trình bày trong cuốn sách “Thập kỷ vàng-Trang sử mới” được xuất bản cách đây 3 năm. Cùng với đó việc thực thi văn hóa doanh nghiệp với những tiêu chuẩn do Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu xây dựng TP. Hồ Chí Minh nghiên cứu, soạn thảo sẽ góp phần giúp các doanh nghiệp trụ vững và nâng cao sức cạnh tranh.