Phát triển ngành công nghiệp khí - nhiều khuyến nghị xác đáng

Dung lượng thị trường còn rất lớn

Giới thiệu tổng quan về thị trường khí gas (gồm LPG cho sản xuất, tiêu dùng và LNG cho sản xuất điện), ông Đỗ Trọng Hiếu - Phó Trưởng phòng Phân phối hàng hoá và Dịch vụ thương mại, Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương - cho biết, tốc độ tăng trưởng thị trường LPG trong 5 năm gần đây luôn đạt trên 12%. Về cơ cấu tiêu thụ, ngành công nghiệp và giao thông chiếm 35%; 65% còn lại thuộc về các cơ sở thương mại, dịch vụ và tiêu thụ dân dụng. Trong khi đó, về cơ cấu nguồn cung, hiện trong nước đáp ứng 45% và 55% là nguồn nhập khẩu.

Thông tin về hệ thống thương nhân kinh doanh LPG, ông Hiếu cho biết, hiện có 02 đơn vị sản xuất, chế biến là Nhà máy GPP Dinh Cố và Nhà máy lọc dầu Dung Quất; 32 thương nhân kinh doanh được cấp chứng nhận đủ điều kiện; trên 80 thương nhân kinh doanh LPG có nhãn hiệu trên thị trường và khoảng 13 nghìn cửa hàng kinh doanh LPG trên toàn quốc.

“Hệ thống cơ sở vật chất kinh doanh LPG hiện có 01 kho chứa dung tích 60 nghìn tấn tại Vũng Tàu; 50 kho chứa tổng dung tích 220 nghìn m³ của các công ty kinh doanh LPG và 35 cầu cảng được sử dụng để nhập LPG; gần 200 trạm nạp đủ điều kiện; 72 trạm nạp hoạt động độc lập khác cùng 4 trạm cấp LPG cho dân cư” – ông Hiếu nói và đánh giá, hệ thống hạ tầng và nguồn cung đang đáp ứng tốt nhu cầu trong nước.

Bà Ngô Thuý Quỳnh: Hiện nay, cấu trúc thị trường khí Việt Nam đang ổn định và vận hành tốt, đảm bảo mục tiêu kiểm soát và điều tiết của Chính phủ

Ở khía cạnh pháp lý, bà Ngô Thuý Quỳnh – Phó Vụ trưởng Vụ Dầu khí và than, Bộ Công Thương – thông tin, ngày 16/1/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 60/QĐ-TTg, phê duyệt quy hoạch phát triển ngành công nghiệp khí Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2035 với đầy đủ các mục tiêu, định hướng phát triển ngành này.

Cùng với đó, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 87/NĐ-CP ngày 15/6/2018 quy định chi tiết về lĩnh vực kinh doanh LPG theo hướng tạo thuận lợi cho các thương nhân sản xuất, chế biến và kinh doanh LPG.

“Hiện nay, cấu trúc thị trường khí Việt Nam đang ổn định và vận hành tốt, đảm bảo mục tiêu kiểm soát và điều tiết của Chính phủ” – bà Quỳnh nói.

Tuy nhiên, trong thời gian tới, nguồn cung trong nước sẽ dần giảm, nhất là nguồn cung LNG phục vụ sản xuất điện sẽ phải nhập khẩu – đây là ý kiến của ông Trần Viết Ngãi – Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam.

Cụ thể, theo ông Ngãi, sản lượng khí khai thác của Tập đoàn Dầu khí khoảng 10 tỷ m³/năm và đang có dấu hiệu giảm dần, trong khi đó, theo cơ cấu nguồn điện đến năm 2050 thì điện than sẽ giảm còn các nguồn năng lượng tái tái tạo (điện gió, điện mặt trời, sinh khối…) mới trong giai đoạn đầu phát triển và chưa có đóng góp nhiều cho phụ tải.

“Vì vậy, việc phát triển điện LNG là xu thế tất yếu và rất cần thiết” – ông Ngãi nhận định và cho rằng có 02 yếu tố hỗ trợ là nguồn cung sẵn có, chúng ta chỉ cần xây dựng hệ thống kho, cảng và quan trọng nhất là điện LNG giúp bảo vệ môi trường tốt.

Quy hoạch phải đi trước một bước

Dù nhận định khả quan về xu hướng phát triển của thị trường gas, song các đại biểu cũng cho rằng, hiện vẫn tồn tại nhiều khó khăn, rào cản. Theo đó, với sản phẩm LPG, ông Đỗ Trọng Hiếu chỉ rõ, chi phí kinh doanh quá cao khiến giá thành LPG đến tay người tiêu dùng luôn ở mức cao.

Ông Đỗ Trọng Hiếu: Bộ Công Thương sẽ tiếp tục rà soát những quy định về kinh doanh khí gas để có những điều chỉnh phù hợp

“Hiện tổng đại lý chiết khấu cho các cửa hàng khoảng 60 nghìn đồng/bình và cửa hàng chi thêm 20-25 nghìn đồng chi phí vận chuyển đến tay khách hàng nên giá cuối cùng khách hàng phải trả là khá cao” – ông Hiếu đưa số liệu và bổ sung, giá khí nội địa lại phụ thuộc vào giá trên thị trường thế giới nên việc điều chỉnh gặp khó khăn.

Đưa giải pháp, ông Hiếu cho biết, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục rà soát những quy định về kinh doanh khí gas để có những điều chỉnh phù hợp trong thời gian tới.

Cùng nói về những khó khăn, ông Trần Trọng Hữu – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gas Việt Nam – nêu thực trạng thương nhân sang triết trái phép, thu gom, chiếm dụng vỏ bình gas của nhau, thậm chí “cắt tai, mài vỏ”, thay đổi kết cấu vỏ bình gây nguy cơ cháy nổ rất lớn.

“Đề nghị Nhà nước xem xét bỏ quy định về các doanh nghiệp được quyền thuê, cho thuê bình gas” – ông Hữu nêu kiến nghị thứ nhất và bổ sung, cần có quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu bình gas, đặc biệt là quyền được nhận lại bình gas bị chiếm dụng trái phép và quyền được yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Ông Trần Trọng Hữu: Đề nghị có quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu bình gas

Trong khi đó, với LNG nhập khẩu, ông Bùi Thành Trung – Cán bộ cao cấp của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) – cho biết, hiện Việt Nam nhập khẩu chủ yếu từ Trung Quốc, Quata, Arập Xêút và Các Tiểu vương quốc Ảrập Thống nhất qua đường biển, trong khi hệ thống cầu cảng hiện có công xuất nhỏ, khả năng đón các tàu tải trọng lớn rất khó khăn khiến chi phí nhập khẩu tăng cao.

“Để nhập khẩu LNG phục vụ phát điện, trước hết cần có quy hoạch tổng thể, các quy định chi tiết về hệ thống hạ tầng, từ kho chứa, cầu cảng, nhà máy điện khí… để có giải pháp đầu tư đồng bộ, hiệu quả” – ông Trung nêu ý kiến.

Đồng tình, ông Trần Viết Ngãi cho rằng, Nhà nước cần sớm có quy hoạch phát triển điện khí đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, trong đó tính toán, đưa ra số liệu càng chi tiết càng tốt về nhu cầu phụ tải điện LNG để có kế hoạch sản xuất, nhập khẩu phù hợp. Đồng thời, bên cạnh những nhà máy đang có, quy hoạch cần xác định địa điểm đặt các nhà máy mới đảm bảo đồng thời hiệu quả phát, cung ứng điện và chi phí nhiên liệu đầu vào là LNG liên quan, như: hệ thống kho, cảng, đường ống… đồng bộ.

“Một yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư vào điện LNG là giá nhiên liệu và giá bán điện” - ông Ngãi nói thêm, nếu không có quy định cụ thể thì rất khó thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực này.