Phấn đấu trước Tết Nguyên đán không còn xe ùn tắc tại các cửa khẩu

Ngày 8/1, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì cuộc họp trực tuyến về tình hình xử lý hàng hóa ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc.

Đây là cuộc họp thứ 2 trong vòng 2 tuần qua về vấn đề này, với sự tham dự của một số bộ ngành, địa phương có cửa khẩu, có vùng sản xuất nông sản lớn.

Phó Thủ tướng cho rằng, lượng xe ùn tắc tại các cửa khẩu đã giảm khá nhiều, nhưng chưa đáp ứng yêu cầu

Mở đầu cuộc họp, Phó Thủ tướng cho rằng, thời gian qua, các bộ ngành, địa phương, nhất là các tỉnh có cửa khẩu đường bộ với Trung Quốc, đã có nhiều cố gắng trong xử lý tình trạng ùn tắc hàng hóa. Lượng xe ùn tắc tại các cửa khẩu đã giảm khá nhiều, nhưng chưa đáp ứng yêu cầu. Trong đó, nhiều xe đã phải đổ bỏ hàng hóa, gây thiệt hại lớn cho người sản xuất. “Giải pháp đưa ra thời gian qua đã đúng chưa?”, Phó Thủ tướng đặt vấn đề để các bộ, địa phương thảo luận. “Nếu đúng rồi thì tổ chức thực hiện đã nghiêm túc chưa? Nếu chưa đúng thì cần đưa ra các giải pháp mới”.

Giảm gần 2.500 xe chờ thông quan tại các cửa khẩu

Báo cáo tình hình, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, sau khoảng 10 ngày kể từ cuộc họp lần trước của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành (ngày 26/12/2021), tính đến sáng 7/1/2022, tổng số lượng xe còn tồn tại các cửa khẩu là 3.609 xe, giảm khoảng 2.500 xe, trong đó tại tỉnh Lạng Sơn còn tồn 2.015 xe (giảm 2.189 xe), tại tỉnh Quảng Ninh còn tồn 1.260 xe (giảm 295 xe). Số lượng xe giảm phần lớn là chuyển tiêu thụ nội địa nhưng cũng có một phần chuyển sang xuất khẩu chính ngạch qua cửa khẩu Hữu Nghị, một phần chuyển qua xuất khẩu theo đường biển.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết thêm, sau nhiều cuộc làm việc tích cực giữa các bộ ngành, địa phương của hai nước, tình hình đã được cải thiện hơn. Tỉnh Quảng Tây đã tiến hành đánh giá tình hình thực tế công tác phòng, chống dịch tại từng cửa khẩu để khôi phục hoạt động thông quan.

“Hiện nay, trên tuyến biên giới phía Bắc đã có 10 cửa khẩu, lối mở hoạt động”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nói. Trong đó, cửa khẩu quốc tế đang hoạt động là 4/7 cửa khẩu là Cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn), Ga quốc tế đường sắt Đồng Đăng (Lạng Sơn); Ga quốc tế đường sắt Lào Cai, cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành (Lào Cai); cửa khẩu chính đang hoạt động là 4/6 cửa khẩu; cửa khẩu phụ đang hoạt động là 2/21; các lối mở/điểm thông quan vẫn đang tạm thời đóng.

“Mặc dù các tỉnh biên giới đã liên tục khuyến cáo nhưng rải rác vẫn còn tình trạng tiếp tục đưa nông sản (chủ yếu là dưa hấu) lên cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn), trung bình khoảng 10 xe/ngày”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết. Hoạt động xuất nhập khẩu, thông quan hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc đã có những chuyển biến bước đầu. Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn, khó khăn vẫn có thể phát sinh trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn đang tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh báo cáo tình hình tại cuộc họp

Trước báo cáo của Bộ Công Thương, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nêu rõ, các địa phương có cửa khẩu đã được giao việc chủ động điều phối, thông báo cho các địa phương, doanh nghiệp về tạm dừng hay tiếp tục đưa hàng hóa lên cửa khẩu biên giới. “Vậy các địa phương cửa khẩu có thông báo cho các địa phương khác biết việc hạn chế xe lên cửa khẩu hay không, ai là người tiếp nhận và xử lý thông tin như thế nào?”.

Phó Thủ tướng cũng đặt vấn đề về việc mở thêm các kênh tiêu thụ nông sản bị ùn tắc như đưa vào hệ thống phân phối của các trung tâm, đô thị lớn, đưa vào các nhà máy chế biến, xuất khẩu bằng đường sắt, đường thủy…

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam báo cáo, Bộ vừa tổ chức một hội nghị trực tuyến về tiêu thụ nông sản, tại đó, nhiều doanh nghiệp, nhà máy chế biến lên tiếng sẵn sàng thu mua nông sản ùn tắc tại biên giới. Thời gian qua, nhiều xe container đã quay lại, đưa hàng vào các nhà máy. “Phía Mỹ vừa có thông báo trong 60 ngày tới sẽ chính thức cho xuất khẩu quả bưởi vào Mỹ. Sau quả bưởi, các cơ quan chức năng của Mỹ sẽ tiếp tục xem xét nhập khẩu quả dứa”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam báo cáo thêm.

Theo lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn, thực hiện kết luận của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành tại cuộc họp ngày 26/12/2021, tỉnh Lạng Sơn đã có văn bản đề nghị UBND các tỉnh, thành phố phối hợp kiểm soát nông sản xuất khẩu qua địa bàn tỉnh, đảm bảo các yêu cầu dịch; khuyến cáo các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, các cá nhân, đơn vị liên quan tạm dừng đưa hàng hóa lưu tại các cửa khẩu, đồng thời có phương án hỗ trợ tiêu thụ nội địa, chế biến sau thu hoạch.

Tính đến sáng 8/1, tổng lượng xuất nhập khẩu qua cửa khẩu trên địa bàn tỉnh là 1.921 xe, trong đó có 919 xe chở hoa quả.

"Với năng lực thông quan hiện nay từ 80 - 100 xe/ngày thì dự kiến từ nay đến khi nghỉ Tết Nguyên đán, số lượng xe đang tồn tại Cửa khẩu Chi Ma sẽ được giải quyết", lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn khẳng định.

Lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn đề nghị cần phải rà soát, đánh giá tổng thể để xây dựng kế hoạch tiêu thụ và xuất khẩu nông sản trên phạm vi cả nước ngay từ đầu năm. Trong đó cần có kế hoạch tổng thể, dự báo sản lượng gắn với kế hoạch sản xuất, vùng trồng và khả năng tiêu thụ tại các thị trường trong nước, ngoài nước,... cùng với thời gian thực hiện trong năm để có những phương án, giải pháp chủ động hơn nữa.

Nỗ lực để xuất khẩu chính ngạch bằng đường biển, đường sắt

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, dự kiến vào ngày 12/1, Bộ NN&PTNT sẽ tổ chức cuộc làm việc với các hiệp hội, doanh nghiệp chủ lực để xuất khẩu thanh long sang Trung Quốc bằng đường biển. Hiện nhiều doanh nghiệp tại Bình Thuận, Long An và Tiền Giang đã đồng ý xuất khẩu qua đường biển.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông khẳng định, hoàn toàn có thể xuất khẩu qua đường sắt, đường biển sang Trung Quốc, riêng đường sắt, có thể chuyên chở 80 container hàng hóa mỗi ngày vào thị trường này. Tuy nhiên, phải là xuất chính ngạch, có hồ sơ đầy đủ.

Theo ông Lê Quang Trung, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, việc chuyển đổi từ đường bộ, sang đường thủy, đường sắt phụ thuộc vào tiêu chuẩn, nguồn gốc truy xuất, thủ tục giấy tờ.

“Hàng xuất đường tiểu ngạch chỉ cần mở tờ khai và có giấy phép biên mậu, trong khi hàng chính ngạch cần nhiều tiêu chuẩn, thủ tục, giấy tờ nên ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí”, ông Trung nói và khẳng định, nếu doanh nghiệp xuất hàng có thể đáp ứng thủ tục, muốn chuyển từ đường bộ sang đường biển, Tổng công ty Hàng hải và các doanh nghiệp logistics sẵn sàng điều chuyển tàu đi chuyến quốc tế đưa về Quảng Ninh, Hải Phòng để chuyển hàng nông sản sang Trung Quốc. Các doanh nghiệp vận tải biển cũng sẵn sàng giảm giá vận chuyển, logistics, hỗ trợ chuyển phương thức vận tải, bao gói, container...

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Cần tập trung cao để hỗ trợ cho bà con nông dân, hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các cơ chế, cách thức điều hành, để làm sao không còn tồn đọng xe, hạn chế tối đa thiệt hại cho bà con nông dân, cho doanh nghiệp

Phải làm bài bản, có giải pháp căn cơ, từ gốc

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nêu rõ, Chính phủ đã có chỉ đạo từ sớm về vấn đề tiêu thụ nông sản, nhất là việc xuất khẩu qua cửa khẩu biên giới. Từ tháng 9/2021, Chính phủ đã có văn bản giao các bộ, ngành, từ đó, các bộ, ngành tiếp tục cụ thể hóa, hướng dẫn cho các địa phương để triển khai.

Tháng 12/2021, trước tình trạng ùn tắc hàng hóa kéo dài tại các cửa khẩu, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương triển khai nhiều biện pháp tháo gỡ vướng mắc. Trong vòng 10 ngày, Chính phủ tổ chức 2 cuộc họp khẩn với các bộ, ngành, địa phương; có nhiều văn bản chỉ đạo; đồng thời các bộ, ngành, địa phương cũng đã vào cuộc rất tích cực và đã đạt kết quả bước đầu. Các cơ quan hữu quan của hai nước đã làm việc chặt chẽ, mở thêm một số cửa khẩu, tăng thời gian thông quan hàng hóa. Các địa phương biên giới đã chủ động thông tin về tình hình ùn tắc để khuyến cáo hạn chế đưa thêm hàng hóa lên cửa khẩu. “Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã cố gắng, kết quả tuy chưa được như mong muốn là hạn chế hoàn toàn việc ùn tắc nhưng cũng khá tích cực”, Phó Thủ tướng nói.

Cụ thể, đã giảm được số lượng xe tồn đọng xuống còn 3.609 xe. Số lượng xe về cửa khẩu đã giảm bớt, nhiều xe đã quay lại tiêu thụ trong nội địa. Hiện một số cửa khẩu đã mở trở lại, thời gian thông quan đã tăng.

Tuy nhiên, lượng xe thông qua mới đạt 100 xe/ngày (10 ngày trước là 80 xe/ngày). Số lượng xe ùn tắc tại các cửa khẩu còn lớn. Đặc biệt, hiện vẫn còn tình trạng xe ở các địa phương di chuyển về các cửa khẩu biên giới.

Trước tình hình đó, Phó Thủ tướng nêu rõ, cần tập trung cao để hỗ trợ cho bà con nông dân, hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các cơ chế, cách thức điều hành, để làm sao không còn tồn đọng xe, hạn chế tối đa thiệt hại.

“Phải có giải pháp đúng, phù hợp, căn cơ, từ gốc, cả trước mắt và lâu dài”, Phó Thủ tướng nhiều lần nêu tại cuộc họp.

Trong những ngày tới, các Bộ: Công Thương, NN&PTNT, Ngoại giao, Tài chính, ngành Hải quan, lãnh đạo các địa phương biên giới tiếp tục có các cuộc làm việc với các cơ quan chức năng, các địa phương của Trung Quốc để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thông quan hàng hoá đang ùn tắc tại cửa khẩu, làm sao tăng thời gian thông quan, số lượng cửa khẩu hoạt động.

Bộ Y tế có hướng dẫn cụ thể, tăng cường cho các địa phương về phòng, chống dịch COVID-19, bao gồm cả trang thiết bị và nhân lực.

Các địa phương biên giới nắm chắc tình hình để điều phối xe, tránh tình trạng xe hàng dồn ứ về cửa khẩu biên giới. “Các đồng chí thông tin cho các địa phương khác biết để thông báo cho doanh nghiệp không để xe chở hàng về biên giới phải nằm chờ hàng tuần. Các địa phương có quyền thông báo, có quyền điều phối theo chỉ đạo của Chính phủ”.

Phó Thủ tướng đề nghị, Bộ NN&PTNT tiếp tục làm việc, phối hợp chặt chẽ với các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp để đẩy mạnh chế biến nông sản. Bộ Công Thương tích cực triển khai các giải pháp mở rộng thị trường, đẩy mạnh phân phối và tiêu thụ trong nước, đặc biệt là qua hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, chợ truyền thống.

Các bộ, ngành, trong đó có ngành đường sắt, hàng hải nghiên cứu, có các giải pháp phục vụ việc đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch, hạn chế xuất khẩu tiểu ngạch.

Các địa phương dự cuộc họp tại các điểm cầu

Về các giải pháp lâu dài, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ NN&PTNT, Bộ Công Thương xây dựng chương trình, kế hoạch tổng thể từ khâu quy hoạch, kế hoạch sản xuất, tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, mẫu mã, truy xuất nguồn gốc; nâng cao năng lực, chất lượng dịch vụ logistics; xác định rõ các thị trường tiêu thụ, để bảo đảm hàng hóa nông nghiệp đáp ứng đủ điều kiện, tiêu chuẩn xuất khẩu chính ngạch.

“Phải làm bài bản, căn cơ để chuyển từ xuất khẩu tiểu ngạch là chủ yếu sang xuất khẩu chính ngạch”, Phó Thủ tướng nêu yêu cầu với các bộ, ngành, địa phương.

Nhấn mạnh việc phối hợp chặt chẽ với cơ quan hữu quan của bạn để đẩy nhanh tốc độ thông quan, đồng thời hạn chế đưa xe hàng về cửa khẩu biên giới, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương phấn đấu trước Tết Nguyên đán không còn tình trạng xe tồn đọng tại các cửa khẩu.