Những cánh thư báo tương lai

Hội thảo đã thu hút được hơn 30 tham luận của các tác giả từ khắp mọi miền đất nước gửi về. Thành phần tác giả tham gia viết tham luận hết sức phong phú. Một số nhà nghiên cứu, nhà chuyên môn đã dày công khảo cứu đưa ra những khái niệm, nhận định, phân tích và chứng minh một cách thuyết phục. PGS, TS Hà Minh Hồng (ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) đã khái quát được lịch sử và vai trò của những lá thư thời chiến không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới từ nhiều ngàn năm trước...

ThS-NCS Nguyễn Hồng Quý (ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) đã có bài giới thiệu khá kỹ về tình cảm bao la của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với thương binh liệt sĩ qua một số bức thư gửi bác sĩ Vũ Đình Tụng. Bằng kinh nghiệm giảng dạy và là người làm nghề gần 30 năm, PGS, TS, nhà báo Nguyễn Ngọc Oanh (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) đã khẳng định giá trị thông tin và tính chất báo chí của những lá thư thời chiến tranh Việt Nam. Nhà nghiên cứu Lê Thị Thu (đến từ Gia Lai) đã có những phát hiện thú vị, khi khảo sát, phân tích và so sánh về khái niệm không gian, thời gian và thông điệp của những lá thư thời chiến tranh.

TS, nhà văn Lê Bích Hồng đã tiếp cận những lá thư thời chiến tranh Việt Nam với góc nhìn một công trình khoa học mang tính lịch sử và văn hóa. ThS. Nguyễn Kim Thành lại khảo sát và phân tích giá trị di sản của những lá thư ấy cho hôm nay và mai sau. TS, nhà báo Ngô Vương Anh (báo Nhân dân) khẳng định những lá thư thời chiến tranh là một khối tư liệu phong phú và đặc sắc, mang những giá trị chân thực và chứa trong đó vô vàn câu chuyện cảm động.

Đặc biệt một số tác giả hiện đang làm công tác giảng dạy đã gửi tới hội thảo những bài viết sâu sắc, phân tích thấu đáo, nhìn dưới góc độ sư phạm và kiến nghị với Bộ Giáo dục và Đào tạo việc nghiên cứu đưa vào giảng dạy những lá thư này trong nhà trường…

Tại hội thảo, Ban tổ chức còn nhận được nhiều tham luận hết sức xúc động và thuyết phục của những “người trong cuộc”: Thiếu tướng Phan Khắc Hy (nguyên Chính ủy Bộ Tư lệnh Không quân; Phó tư lệnh Bộ đội Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh) với câu chuyện tình yêu của chính mình. Cựu tù chính trị Lê Tú Cẩm (Chủ tịch Hội Di sản văn hóa TP. Hồ Chí Minh) với “Thư thời chiến từng là phương tiện giao tiếp địa ngục - trần gian”. Cựu tù binh Phạm Bá Lữ (Trưởng ban liên lạc Tù binh Việt Nam) có “Chuyện về những lá thư bí mật thời chiến”. Bà Hoàng Phương Trang (Hội Khoa học lịch sử Việt Nam) đã tiết lộ những lá thư của chồng mình - ông Trần Phương Thạc một trong những thanh niên đầu tiên của Hà Nội vào chiến trường Quảng Trị; từ Phó Bí thư quận đoàn Hoàn Kiếm (Hà Nội) năm 1964 sau thành Chủ tịch Ủy ban Quân quản Đông Hà 1972 và tiếp theo là Bí thư Tỉnh đoàn đầu tiên của Quảng Trị sau năm 1975...

Tất cả các tham luận đều có chung một điểm là trân trọng những lá thư thời chiến tranh Việt Nam - những kỷ vật và di vật thiêng liêng của một thời máu lửa, giờ đây đã trở thành di sản và tài sản của chúng ta.

Điều cảm động nhất từ cuộc hội thảo khoa học này là những bức thư thời chiến không phải từ ngòi bút tài năng và óc tưởng tượng dồi dào của nhà văn, mà từ suy nghĩ, từ tấm lòng, việc làm chân thực của người chiến sĩ ngoài mặt trận muốn bày tỏ với cha mẹ, vợ con, người yêu hoặc người thân ở hậu phương miền Bắc nên sức thuyết phục của nó mạnh hơn bất cứ tác phẩm nghệ thuật hư cấu nào. Hàng ngàn bức thư là hàng ngàn tâm sự, hàng ngàn sự việc chân thực, chân thành mà tác giả gửi tới gia đình, tới người thân, cho biết những điều sâu kín nhất, chân thực nhất, xúc động nhất đang diễn ra trong thực tế cuộc chiến.

Cùng chung quan điểm đó, giáo sư Hoàng Chương- Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc nhấn mạnh: Chắc chắn không phải ngẫu nhiên mà công trình “Những lá thư thời chiến Việt Nam” do nhà văn Đặng Vương Hưng kỳ công thực hiện trong 10 năm (2005-2015) lại nhận được nhiều lời biểu dương, khen ngợi, sự ủng hộ và đồng thuận cao của dư luận xã hội đến vậy. Cũng không phải ngẫu nhiên mà tác phẩm này đã tạo cảm hứng “khơi nguồn” cho sự ra đời của hàng trăm tác phẩm của tủ sách “Mãi mãi tuổi 20” và cả phong trào “Tiếp lửa truyền thống” giữa các cựu chiến binh và thế hệ trẻ cả nước, đã diễn ra sâu rộng hàng chục năm qua.

Giáo sư Hoàng Chương ghi nhận, mỗi bức thư của những chiến sĩ ở tiền tuyến gửi về cho gia đình đều mang thông điệp tinh thần, đã động viên cha mẹ, vợ con và người yêu thêm nghị lực về sự hy sinh để vượt qua muôn vàn khó khăn trong thời kỳ chiến tranh phá hoại của Mỹ trên miền Bắc… Trên hết là những bức thư ấy thấm đẫm sự thanh thản đến lạ lùng của những người ra trận, dù có thể không trực tiếp cầm súng cùng niềm tin vững chắc, đầy nhân văn về một tương lai tươi sáng của đất nước mà có gia đình mình, người thân mình, bạn bè mình ở đó.