Nguồn cung nhiên liệu đáp ứng chuẩn Euro 5 có lỗi hẹn?

Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 - giải pháp thân thiện với môi trường

Theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 1/9/2011, tất cả các loại xe /chu-de/xe-o-to.topic sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải tuân thủ tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022. Quyết định này không chỉ nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn khẳng định nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường.

Phát triển năng lượng sạch đang trở thành một ưu tiên quan trọng trên toàn cầu. Những năm vừa qua, các quốc gia đều nỗ lực đẩy mạnh phát triển phương tiện giao thông xanh như xe điện, xe sử dụng nhiên liệu sinh học, động cơ hybrid và xe chạy bằng hydrogen. Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi này, Chính phủ nhiều nước đã ban hành các chính sách khuyến khích và áp dụng các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt hơn.

Chẳng hạn, Tiêu chuẩn khí thải Tier 4 của Hoa Kỳ được ký vào năm 2004 và đã được triển khai từ năm 2008 đến 2015, yêu cầu các nhà sản xuất động cơ mới với công nghệ kiểm soát khí thải tiên tiến. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) và các quốc gia thành viên Khu vực Kinh tế châu Âu (EEA) đã áp dụng Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 và Euro 6 cho các phương tiện đường bộ mới. Trung Quốc cũng đã áp dụng chuẩn khí thải Euro 5 từ tháng 1/2017 với bộ 5 nguyên tắc khí thải phương tiện giao thông, tương đương với chuẩn khí thải Euro 5 áp dụng cho ô tô dùng động cơ xăng và diesel đã được áp dụng ở châu Âu.

Việt Nam cũng không nằm ngoài lề xu hướng này. Tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP 26), Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc chống lại biến đổi khí hậu và hướng tới phát triển bền vững. Để hiện thực hóa cam kết này, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng, trong đó có lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 cho các loại xe ô tô.

Theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 1/9/2011, tất cả các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải tuân thủ tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022. Quyết định này không chỉ nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn khẳng định nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường.

Tại thị trường Việt Nam, để tạo thói quen, ý thức cho khách hàng đi ô tô sử dụng nhiên liệu đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5, nhiều đại lý của Toyota và Isuzu đã yêu cầu khách hàng mua xe (Toyota Fortuner Legender, Isuzu Mu-X…) ký cam kết sử dụng đúng chủng loại diesel (0,001) thì mới đảm bảo quyền lợi bảo hành. Các hãng ô tô khác (Ford, Mitsubishi…) tuy không yêu cầu khách hàng ký cam kết nhưng khuyến cáo khách hàng nên sử dụng đúng chủng loại nhiên liệu.

Động thái này của các hãng ô tô buộc khách hàng phải lưu ý, cân nhắc khi mua nhiên liệu, tạo thói quen mua và sử dụng đúng nhiên liệu theo tiêu chuẩn.

“Với quan điểm đồng hành cùng người tiêu dùng, Ford Việt Nam đang triển khai hàng loạt hoạt động mang tính đồng bộ từ nhà máy cho đến các đại lý, nhằm nâng cao hiểu biết của khách hàng; chia sẻ thông tin về Euro 5 trên các nền tảng website/mạng xã hội chính thức, đặt banner/standee trực tiếp tại đại lý, đi kèm các trao đổi trực tiếp; tư vấn và khuyến cáo sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn, dán tem cảnh báo nhiên liệu bên trong, ngoài nắp thùng nhiên liệu, cũng như đưa các quy định rõ ràng vào sổ bảo hành của xe mới bán ra”, ông Ruchik Shah, Tổng giám đốc Ford Việt Nam cho hay.

Lời giải nào cho bài toán nhiên liệu chuẩn khí thải Euro 5?

Có thể thấy, việc chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch là xu hướng tất yếu toàn cầu giúp nâng cao hiệu suất của phương tiện, bảo vệ môi trường và đóng góp vào phát triển bền vững. Việc sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn khí thải Euro 5 mang lại nhiều lợi ích như: Bảo vệ sức khỏe con người; bảo vệ môi trường; tiết kiệm năng lượng và chi phí; đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và tăng cường uy tín quốc gia và khuyến khích phát triển công nghệ xanh.

Tuy nhiên, như đã nói, hiện tại, loại nhiên liệu đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 (RON 95-V, dầu diesel là DO 0,001S-V), Việt Nam chưa sản xuất được mà phải nhập khẩu. Đồng thời, do chưa mang lại hiệu quả kinh tế cao nên số lượng cửa hàng bán xăng, dầu đạt chuẩn Euro 5 vẫn còn rất ít.

Thống kê mới nhất từ Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), hiện cả nước có khoảng 1.200 trạm có bán dầu DO 0,001S-V, trong tổng số 17.000 trạm bán xăng, dầu, chiếm tỷ lệ khoảng 7%. Trong đó, tại TP. Hồ Chí Minh có khoảng 73 trạm bán dầu DO 0,001S-V trong tổng số hơn 580 trạm bán xăng, dầu, chiếm tỷ lệ khoảng 13%. Hà Nội chỉ có khoảng 30 trạm, trong tổng số gần 500 trạm bán xăng, dầu, chiếm tỷ lệ khoảng 6%. Thực tế này cho thấy việc đóng góp vào nỗ lực và cam kết giảm phát thải ròng của ngành công nghiệp ô tô sẽ rơi vào bế tắc với tình trạng cung ứng xăng dầu (đạt chuẩn Euro 5) như hiện nay.

Trong công văn gửi tới Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải và Bộ Khoa học & Công nghệ, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) thừa nhận, sau hơn 2 năm chuyển đổi công nghệ để thực hiện lộ trình giảm khí thải, một số thành viên tiếp nhận ngày càng nhiều khiếu nại liên quan đến việc sử dụng chất lượng nhiên liệu không tương ứng với công nghệ xe đáp ứng khí thải Euro 5.

Trong đó, phổ biến là xe xuất hiện đèn báo lỗi (MIL) trên táp-lô; động cơ bị rung giật do kim phun, van tuần hoàn khí xả EGR bị tắc nghẽn; chỉ số tuổi thọ dầu máy giảm nhanh và muội than gây nghẽn bộ lọc hạt (DPF).

Tại nhiều địa phương, khách hàng của VAMA không thể mua được nhiên liệu Euro 5 ảnh hưởng nghiêm trọng tới các phương tiện lưu hành theo tiêu chuẩn Euro 5.

Theo lộ trình của Chính phủ, ngày 5/5/2023 Chính phủ đã ban hành Quyết định số 482/QĐ-TTg chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án nâng cấp, mở rộng nhà máy lọc dầu Dung Quất của Công ty Cổ phần lọc hóa dầu Bình Sơn. Theo đó, Dự án sẽ đầu tư mở rộng Nhà máy lọc dầu Dung Quất, nâng công suất chế biến từ 148.000 thùng/ngày lên 171.000 thùng/ngày. Sản phẩm sẽ đáp ứng tiêu chuẩn Euro 5, tiêu chuẩn môi trường theo lộ trình bắt buộc áp dụng của Chính phủ. Theo kế hoạch, nhà máy dự kiến sẽ đưa vào vận hành từ quý I/2028.

Việc chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch là xu hướng tất yếu toàn cầu giúp nâng cao hiệu suất của phương tiện, bảo vệ môi trường và đóng góp vào phát triển bền vững. Tuy nhiên, để hiện thực hóa vấn đề sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn tại Việt Nam cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, các bộ, ban, ngành hữu quan; các nhà sản xuất và phân phối ô tô cũng như người tiêu dùng.