Nghệ An: Khó khăn 'bủa vây' doanh nghiệp dệt may, linh kiện điện tử

Đơn hàng thiếu, cắt giảm lao động…

Nhiều năm liền, dệt may, dăm gỗ, sản xuất linh kiện điện tử… đóng vai trò xuất khẩu hàng đầu của Nghệ An, giữ vị trí trong nhóm các mặt hàng xuất khẩu cao, tạo việc làm cho nhiều lao động. Nhưng thời điểm này cũng rơi vào khó khăn. Lạm phát tăng, nhiều nước thắt chặt chi tiêu, đơn hàng khan hiếm nên các nhà máy sản xuất đạt khoảng 70% công suất, nhiều nhà máy đã phải cắt giảm lao động với số lượng lớn như: TAAD, Nam Thuận, An Hưng, Woin Vina, Hoàng Thị Loan, Nhà máy sợi Vinh, Halotexco,…Dự báo sang tháng 6, tháng 7, tình hình có thể còn xấu hơn.

Công ty TNHH Điện tử BSE Việt Nam chi nhánh tại Nghệ An, đóng tại khu C, Khu công nghiệp Nam Cấm (thuộc huyện Nghi Lộc) có 100% vốn đầu tư Hàn Quốc chuyên sản xuất các giải pháp thiết bị tiêu dùng di động cho các hãng di động trên toàn cầu như Nokia, Samsung Electronics,… Tuy nhiên, kinh tế thế giới khó khăn khiến sức mua giảm mạnh, doanh nghiệp này đang trong bối cảnh khó khăn chồng chất.

Đại diện Công ty BSE cho biết: Đơn vị cấp hàng phá sản, đối tác ngừng đơn; nhiều đơn hàng cũ bị cắt giảm do thay đổi công nghệ sản phẩm... nên chúng tôi đang chờ phía Samsung cấp phép phê duyệt model mới. Từ đầu năm 2022 đến nay, sản lượng hàng giảm 2/3; kéo theo đó, từ tháng 3/2023 có 320 công nhân (trong tổng số hơn 2.000 công nhân) đã nghỉ việc. Được biết, các nhà máy linh kiện điện tử BSE, Sangwo,… đều giảm sản lượng do công nghệ thay đổi phải trả lại đơn hàng và có 1 nhà máy của Em-Tech ngừng hoạt động.

Theo ông Hoàng Minh Tuấn - Trưởng phòng quản lý Xuất nhập khẩu Sở Công Thương Nghệ An, nguyên nhân dẫn đến sụt giảm linh kiện điện tử do tiến độ một số dự án chậm so với dự kiến: Dự án sản xuất linh kiện điện tử Goertek (giai đoạn 1) do thị trường khó khăn nên hiện tại mới sản xuất thử nghiệm ở quy mô nhỏ; Dự án sản xuất linh kiện điện từ và phụ tùng ô tô Juteng nhà đầu tư phải xin gia hạn tiến độ. Hay Nhà máy gỗ MDF Nghệ An, Nhà máy sản xuất giày dép Huali tiến độ chậm so với kế hoạch đăng ký; các nhà máy kính Phương Trúc, Koyu Textite phải điều chỉnh thủ tục phê duyệt phương án phòng cháy chữa cháy theo quy định mới nên chưa đi vào hoạt động...

Theo một số doanh nghiệp, hiệp hội trong ngành chế biến gỗ và lâm sản, đơn hàng xuất khẩu của tháng 5 đã có tín hiệu khả quan khi các khách hàng từ thị trường truyền thống tăng đặt hàng khoảng 5% so với tháng trước. Các doanh nghiệp vẫn đang tích cực đàm phán với khách hàng để có thêm nhiều đơn hàng. Đơn hàng tăng nhẹ, tuy nhiên, công suất các nhà xưởng hiện mới chỉ đạt 40 - 50%. Chủ động cắt giảm chi phí, tìm đơn hàng từ thị trường ngách, đổi mới sản phẩm, nhưng doanh nghiệp nhận định tình hình vẫn rất khó khăn.

“Thời điểm đầu năm, dự đoán đến hết quý II/2023, đơn hàng sẽ tăng trở lại. Tuy nhiên, mới đây tình hình có nhiều biến động nên không thể đoán định đơn hàng lúc này. Chúng tôi khuyến khích chủ doanh nghiệp đi nhiều hơn, tham gia các hội chợ để tìm đơn hàng, tìm đối tác, không phải ở châu Âu nữa mà chuyển hướng sang châu Á, thậm chí cả châu Phi. Chúng ta không nên “bỏ trứng vào một giỏ” để giải quyết khó khăn lúc này”, ông Tuấn cho biết thêm.

Thị trường xuất khẩu bị thu hẹp

“Do chiến sự giữa Nga và Ukraine, tình hình lạm phát của nước Mỹ và trên toàn thế giới, nên sức tiêu thụ của các đơn hàng giảm đi, chất lượng đơn hàng càng ngày càng phải nâng cao. Trong lúc đó, do cạnh tranh để lấy đơn hàng nên các công ty lớn có nhiều lao động phải chấp nhận giảm đơn giá”, ông Trần Anh Long - đại diện Công ty may KIDO Vinh chia sẻ.

Theo ông Long, lạm phát khiến giá cả tăng cao, cộng thêm lãi suất ngân hàng tăng, doanh nghiệp phải tăng chi phí đầu vào, trong lúc đơn hàng lại phải giảm giá, điều này gây khó khăn rất lớn cho các doanh nghiệp dệt may. Để tháo gỡ khó khăn, chúng tôi tiếp tục đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao tiêu chuẩn chất lượng và mời đối tác về kiểm tra lại các điều kiện để có thêm đơn hàng.

Có khá nhiều doanh nghiệp dệt may ở Nghệ An, có đơn hàng chủ yếu xuất sang Mỹ giảm mạnh như: Công ty May Minh Anh Đô Lương kim ngạch xuất khẩu giảm 57,4%, Minh Anh Kim Liên kim ngạch xuất khẩu giảm 43,4%, May An Hưng giảm 80,6% so với cùng kỳ năm 2022. Một số doanh nghiệp dệt may có đơn hàng từ công ty mẹ chỉ định ở châu Á thì kim ngạch vẫn khá ổn định như May Kido Vinh, May An Nam Matsouka... Đối với riêng mặt hàng sợi, ngoài nhu cầu chung giảm, việc Trung Quốc mở cửa cũng mang lại những thách thức, khi doanh nghiệp Việt Nam phải cạnh tranh với các doanh nghiệp nội địa của họ sau một thời gian dài phải đóng cửa vì đại dịch Covid-19.

Bên cạnh đó, mặt hàng thiết bị linh kiện điện tử giảm 26,8%; trong đó có 2 doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh trong quý I là Công ty Merry&Luxshare Việt Nam (giảm 51,4%) do đơn hàng giảm mạnh (sản phẩm tai nghe điện thoại là mặt hàng không thiết yếu, thị trường xuất khẩu là Mỹ biến động mạnh nên đơn hàng giảm mạnh) và Công ty Emtech (giảm 89,7% vì đóng cửa nhà máy sản xuất ở Vinh Tân).

Đối với mặt hàng bột đá vôi trắng, năng lực sản xuất các nhà máy chế biến bột đá siêu mịn trên địa bàn toàn tỉnh hiện nay đã vượt mức 1,2 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, do thời gian gần đây thị trường xuất khẩu sang các nước châu Á (chủ yếu là Ấn Độ) gặp khó khăn, chi phí vận chuyển tăng nên khả năng khai thác công suất của các nhà máy chỉ đạt từ 60-70%. Lũy kế 5 tháng đầu năm sản lượng bột đá ước đạt 350 ngàn tấn/năng lực sản xuất 500 ngàn tấn.

Hiện nay, mặt hàng này đang chịu sự cạnh tranh rất gay gắt từ các đối thủ nước ngoài, đặc biệt là Malaysia do giá từ các nước này rẻ hơn nhiều (Malaysia và Ấn Độ có hiệp định thương mại riêng, thuế xuất khẩu từ Malaysia là 3% và thuế nhập khẩu vào Ấn Độ là 0%). Chi phí điện, nước, nhiên liệu cao kèm theo áp lực thanh toán ngay làm cho doanh nghiệp bột đá khó khăn trong khâu khai thác, chế biến. Về mặt hàng đá xẻ, sản lượng 5 tháng đầu năm cũng giảm sút chỉ bằng 78% so với cùng kỳ, tương ứng với 1,8 triệu m3. Mặt hàng này đang gặp khó khăn trong hoạt động xuất khẩu do vướng các quy định về xuất khẩu khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Nhà máy sản xuất cá hộp Fescol Tuna công suất dây chuyền 150 tấn/ngày, nhưng nguồn nguyên liệu đầu vào như cá nục, cá trích ở trong nước không đủ để phục vụ sản xuất, công ty phải nhập khẩu nguyên liệu từ các tàu đánh bắt của Nga. Thế nhưng, do chiến sự Nga - Ukraine kéo dài nên thiếu nguyên liệu, hoạt động chỉ đạt khoảng 1/2 công suất.

Sản phẩm ván gỗ MDF, ván ghép thanh giảm mạnh do Mỹ và các quốc gia châu Âu tiếp tục điều tra lẩn tránh thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp đối với gỗ dán sử dụng nguyên liệu gỗ cứng nhập khẩu từ Việt Nam. Sản xuất viên nén sinh khối một số nhà máy giảm, lượng tồn kho lớn do cạnh tranh gay gắt về giá xuất khẩu…

Để từng bước gỡ khó cho doanh nghiệp, ông Phạm Văn Hóa - Giám đốc Sở Công Thương Nghệ An cho biết: Chúng tôi đang định hướng phương án sản xuất các sản phẩm công nghiệp chủ lực theo kịch bản tăng trưởng. Ngành cũng chủ động làm việc với các doanh nghiệp trên địa bàn TP. Vinh, Nghi Lộc, Diễn Châu,… có các sản phẩm đầu ra phụ thuộc thị trường xuất khẩu như: May mặc, sản xuất sợi, linh kiện điện tử, bao bì, bột đá, sản xuất và gia công giày dép... gặp khó khăn trong tiêu thụ do đơn hàng giảm.

Đồng thời, triển khai một số giải pháp hỗ trợ như: Tổ chức các hoạt động kết nối cung - cầu, tổ chức hội nghị gặp mặt tham tán thương mại một số thị trường mới; hỗ trợ ứng dụng thương mại điện tử để đẩy mạnh quảng bá, tiêu thụ sản phẩm, phát triển chuỗi cung ứng lưu thông hàng hóa giúp doanh nghiệp khai thác tốt hơn thị trường nội địa… Cùng với đó, hướng dẫn các doanh nghiệp trên địa bàn đăng ký xuất khẩu các sản phẩm thực phẩm vào thị trường Trung Quốc, hỗ trợ các thủ tục xuất, nhập khẩu… để nâng cao năng lực sản xuất cho các nhà máy.

“Để giảm chi phí vận chuyển và khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất, đề nghị sớm thông qua chính sách hỗ trợ các hãng tàu biển mở tuyến vận chuyển bằng container và hỗ trợ doanh nghiệp có hàng hóa vận chuyển bằng container qua cảng Cửa Lò” - lãnh đạo Sở Công Thương chia sẻ.