Nên cấm kinh doanh và nhập khẩu các sản phẩm thuốc lá mới

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ và Thứ trưởng Bộ Y tế Lê Đức Luận đồng chủ trì tọa đàm.

Tọa đàm có sự tham gia của các đại biểu là thành viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, đại diện Ủy ban Xã hội, Bộ Y tế, cùng các chuyên gia, nhà giáo dục, nhà khoa học trong lĩnh vực thanh thiếu niên.

Ý kiến tại tọa đàm cho thấy, các sản phẩm thuốc lá mới bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang có xu hướng gia tăng sử dụng trên thế giới và ở Việt Nam.

Thanh thiếu niên là lớp người trẻ tuổi, năng động, sáng tạo, ham hiểu biết tuy nhiên cũng do đặc tính của lứa tuổi, họ luôn có tính tò mò, thích khám phá thử nghiệm cái mới, muốn thể hiện bản thân nên dễ bị cuốn theo các trào lưu, tệ nạn xấu. Thuốc lá mới là sản phẩm hướng mục tiêu đến giới trẻ, khiến thanh thiếu niên bắt đầu nghiện nicotine sớm hơn và tác hại sức khỏe sẽ nghiêm trọng hơn cả trước mắt và về lâu dài.

Kết quả điều tra sử dụng thuốc lá đang cho thấy tình trạng người trẻ sử dụng thuốc lá mới đang gia tăng đáng kể từng năm.

Ở người trưởng thành, năm 2015, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở người trưởng thành là 0,2%. Năm 2019, kết quả điều tra sức khỏe học đường cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi 13-17 tuổi nói chung là 2,6%, riêng ở học sinh thành thị là 3,4%. Năm 2021 - 2022, kết quả điều tra sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi 13 - 15 tuổi là 3,5% (nam là 4,3%, nữ là 2,8%).

Bằng chứng khoa học chỉ ra các sản phẩm thuốc lá mới tồn tại nhiều nguy cơ gây hại. Đối với thanh thiếu niên, sử dụng nicotine gây hại lớn đến sự phát triển não bộ, vì não bộ của trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển cho tới tuổi 25. Nicotine đã được chứng minh làm suy yếu sự trưởng thành não bộ của thanh thiếu niên với những hậu quả ngắn hạn và hậu quả lâu dài nghiêm trọng đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần...

Trong nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, các đại biểu thẳn thắn chỉ ra Việt Nam chưa có chính sách cụ thể và khung pháp lý để quản lý thuốc lá mới. Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành 10 năm đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên, một số quy định không còn phù hợp với thực tế; có vấn đề mới phát sinh như thuốc lá thế hệ mới, ảnh hưởng lớn đến công tác phòng chống thuốc lá, ảnh hưởng đến tinh thần, sức khỏe của người sử dụng, nhưng chưa được điều chỉnh trong Luật nên không có cơ sở để xử lý. Ở Việt Nam vấn đề càng nguy hiểm hơn khi đối tượng sử dụng thuốc là thế hệ mới chủ yếu là thanh thiếu niên.

Để giải quyết thực trạng, đại biểu đề nghị Việt Nam nên cấm kinh doanh và nhập khẩu các sản phẩm thuốc lá mới. Nhìn ra khu vực ASEAN đã có 5 quốc gia cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử là Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei, Campuchia.

Ngoài ra, Chính phủ cần chỉ đạo Bộ Y tế và các bộ, ngành có liên quan sớm đánh giá tổng kết việc thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, rà soát các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng chống tác hại thuốc lá, đặc biệt, việc quản lý, sử dụng đối với thuốc lá mới.

Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn việc nhập lậu, tàng trữ, vận chuyển và kinh doanh trái phép thuốc lá mới; xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của pháp luật trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng...

Bên cạnh đó, đẩy mạnh tuyên truyền phòng chống tác hại thuốc lá, nhằm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong học sinh, sinh viên, nhất là sử dụng thuốc lá mới...

Phát biểu kết thúc tọa đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ đánh giá cao các ý kiến tâm huyết, phân tích sâu sắc, thẳng thắn và có chất lượng của các đại biểu tham dự. Đây là những thông tin bổ ích và sẽ được tiếp thu, làm cơ sở cho quá trình xây dựng chính sách, pháp luật trong việc ngăn chặn tác hại của các sản phẩm thuốc lá mới đối với thanh thiếu niên trong thời gian tới.