Nâng cấp năng lực hàng không: Cơ hội để Phú Quốc phát triển xứng tầm

Nghịch lý tăng trưởng du lịch và hạ tầng hàng không

Mặc dù có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất tại Đông Nam Á trong tháng 1/2025, nhưng sân bay Phú Quốc sở hữu công suất khai thác thấp nhất so với top 10 theo Aviation A2Z (trang thông tin hàng không của Ấn Độ).

Trong bối cảnh ngành du lịch tiếp tục tăng trưởng bùng nổ và cột mốc APEC 2027 tới gần, nhu cầu nâng cấp năng lực hàng không của đảo Ngọc trở nên vô cùng cấp thiết và không thể chờ đợi thêm.

Năm 2024, sân bay Phú Quốc đã khai thác hơn 4,1 triệu khách (gần 2 triệu khách quốc tế), vượt công suất thiết kế. Trong khi, quy hoạch dự kiến đến năm 2025 lượng hành khách thông qua sân bay Phú Quốc đạt khoảng 7 triệu lượt.

Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc được đầu tư vào năm 2012 đạt quy mô cấp 4E, sản lượng khai thác sau khi đã nâng cấp năm 2018 hiện đạt 4 triệu lượt khách/năm. Nếu chia trung bình, công suất/ngày sẽ dao động trong khoảng gần 11.000 lượt, nhưng nếu nhìn vào số lượng khách dịp Tết vừa qua, dễ thấy cảng hàng không này đang hoạt động vượt gần 2 lần công suất thiết kế.

Theo các chuyên gia, tình trạng quá tải hạ tầng hàng không, dịch vụ yếu kém ngay "cửa ngõ" thành phố du lịch Phú Quốc sẽ là nhân tố gây cản trở, là điểm nghẽn cho sự phát triển của Phú Quốc, nhất là khi hòn đảo này đã được lựa chọn là điểm đến APEC 2027, bình chọn là đảo đẹp thứ 2 thế giới, vị thế ngày càng được nâng cao trên thế giới.

“Bộ mặt quốc gia” tại APEC 2027

Năm 2017, Đà Nẵng đã từng chạy đua trong 6 tháng để xây dựng nhà ga VIP tại khu vực nhà ga quốc tế cùng mở rộng sân đỗ máy bay để đáp ứng phương án khai thác 70-75 vị trí đỗ, không chỉ nâng cao sản lượng thương mại mà còn cần có thể đón cùng lúc 30-50 chuyên cơ của các nguyên thủ quốc gia. Bộ phận dịch vụ mặt đất được tăng cường để đáp ứng tăng công suất phục vụ APEC lên 180 chuyến/ngày.

Nhưng hiện nay, sân bay Phú Quốc chỉ có thể đón cùng lúc 6-8 chuyên cơ, một con số vô cùng khiêm tốn. Trong khi, với dịch vụ mặt đất hiện nay mỗi ga xuất, nhập cảnh cũng có 7 quầy kiểm soát thủ công và 2 quầy kiểm soát tự động .

Cụ thể, tại Đà Nẵng năm 2017, ngay trước thềm hội nghị, các dự án cải tạo, nâng cấp sân đỗ máy bay trước nhà ga quốc tế; mở rộng sân đỗ máy bay về phía bắc và xây mới đường lăn E7 và Nhà khách VIP tại sân bay Đà Nẵng đã được hoàn thành kịp thời để đưa vào vận hành đúng dịp Tuần lễ cấp cao APEC 2017.

Việc tổ chức hội nghị APEC 2027 được đánh giá là vận hội để Phú Quốc bứt phá, vươn mình. Mốc thời gian này đang cận kề nhưng hiện tại sân bay Phú Quốc đang quá tải đón khách, khó khăn trong sắp xếp chuyến bay hạ cánh cùng lúc vào khung giờ cao điểm. Trong khi tại APEC đặt ra yêu cầu khắt khe về vị trí đỗ cho các chuyên cơ, lẫn việc tiếp đón nguyên thủ, lãnh đạo tập đoàn đa quốc gia.

Lời giải từ chủ trương xã hội hóa trong đầu tư sân bay

Phú Quốc là địa điểm tổ chức APEC 2027, đồng nghĩa thành phố đảo chỉ còn 2 năm chạy đua để tháo gỡ những điểm nghẽn, đặc biệt là về hạ tầng hàng không để nắm lấy cơ hội vàng “bước cả hai chân” ra thế giới .

PGS-TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nhấn mạnh: Sự kiện APEC 2027 sắp tới được tổ chức ở Phú Quốc cần được coi là điểm đột phá rất mạnh để tạo bước nhảy vọt cho du lịch Việt Nam vào kỷ nguyên mới. Trung ương cần dồn mọi sự hỗ trợ để giúp sự kiện APEC 2027 tạo được tiếng vang cực lớn, sức hấp dẫn cực mạnh. Cụ thể, cần ưu tiên khắc phục ngay những bất cập, tồn tại để Phú Quốc cũng như Việt Nam tận dụng thật tốt cơ hội “ghi điểm” với thế giới. Đây là việc cần làm ngay, không thể tiếp tục chờ đợi.

Thực tế trên thế giới đã có không ít sân bay được xây dựng và đẩy nhanh tiến độ nâng cấp nhờ có sự vào cuộc của khu vực tư nhân. Singapore đang rốt ráo hoàn thành siêu nhà ga số 5 có công suất 50 triệu khách/năm trong 5 năm với 51% vốn của Tập đoàn sân bay Changi và 49% còn lại từ đơn vị vận hành chuỗi siêu thị Capitamalls Asia.

Thái Lan cũng nhắm vào nguồn vốn huy động tư nhân khi dự định xây thêm sân bay ở thủ đô Bangkok để giảm tải cho sân bay Suvarnabhumi. Hay loạt sân bay hàng đầu Ấn Độ như sân bay quốc tế Delhi, sân bay Mumbai, sân bay Hyderabad cũng đều được xây dựng và hiện đại hóa dựa trên nguồn vốn công tư.

Ngay tại nước ta, sân bay Vân Đồn (Quảng Ninh) hay gần đây nhất là sân bay Gia Bình (Bắc Ninh) với tiến độ cam kết làm cả 2 giai đoạn chỉ trong 12 tháng cũng đều là sân bay được xây dựng với hình thức PPP (đối tác công-tư) hoặc có sự đầu tư của khối tư nhân.

Tựu chung, 2 năm là khoảng thời gian không ngắn nhưng cũng không còn nhiều để Phú Quốc “chần chừ” sớm tháo gỡ điểm nghẽn hạ tầng cửa ngõ, trước để phục vụ APEC và sau là để đón đầu những vận hội chuyển mình hậu APEC.

Bởi theo PGS.TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam: “Nhiều năm qua, đảo ngọc đã chuẩn bị rất bài bản mọi loại "vũ khí" là những sản phẩm đẳng cấp, vượt trội, đây là lúc cần được bung ra, phát huy hết năng lực.” Bởi vậy, thành phố đảo không nên bị lực cản tự hạ tầng mà vuột mất cơ hội bật tung tiềm lực, đón kỷ nguyên mới đầy rạng rỡ của một điểm đến toàn cầu.