Nâng cao vai trò của báo chí trong truyền thông về chuẩn mực văn hóa ứng xử

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy cho biết những năm qua, nhiều bộ ngành, địa phương đã xây dựng, ban hành các bộ quy tắc về văn hoá ứng xử ở nơi công cộng, trong gia đình, tại công sở.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện những quy tắc ứng xử văn hóa vẫn còn hạn chế. Vẫn còn những vi phạm của cán bộ, công chức trong ứng xử với đồng nghiệp và nhân dân gây bức xúc trong dư luận. Bạo lực gia đình, học đường, ứng xử thiếu văn minh, văn hóa, vô cảm vẫn còn tồn tại.

Trong bối cảnh đó, công tác truyền thông trên báo chí có vai trò quan trọng trong định hướng hình thành chuẩn mực văn hóa ứng xử phù hợp với bối cảnh xã hội mới; củng cố ý thức pháp luật, đề cao đạo đức, lương tâm, trách nhiệm của mỗi người với bản thân, cộng đồng và xã hội và đất nước, ngăn chặn sự xuống cấp về đạo đức trong gia đình và xã hội; nâng cao nhận thức về xây dựng, giữ gìn hạnh phúc bền vững của mỗi gia đình, hướng tới sự ổn định, văn minh cho toàn xã hội.

Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi khẳng định tình trạng văn hóa xuống cấp, trong đó có văn hóa ứng xử trong cộng đồng, trong xã hội, nhiều khi đến mức báo động, được báo chí thông tin kịp thời, phân tích, cảnh báo thực hiện.

Với sức mạnh công khai, rộng khắp, tác động nhanh và mạnh, báo chí đã góp phần đắc lực cho việc phát hiện, phản ánh những bất cập, thói hư, tật xấu trong văn hóa, góp phần xây dựng những chuẩn mực văn hóa ứng xử tốt đẹp hơn. Báo chí tuyên truyền, cổ động cho các cuộc vận động xây dựng văn hóa ứng xử; phát hiện cổ vũ những gương người tốt, những tấm gương điển hình, những cách làm hay; phê phán những biểu hiện lệch chuẩn văn hóa ứng xử…

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng: Văn hóa là nền tảng, là động lực để phát triển xã hội. Trong đó, báo chí cũng là một phần của văn hóa. Mỗi một sản phẩm báo chí là một sản phẩm của văn hóa; mỗi nhà báo là một chiến sĩ văn hóa trên mặt trận tư tưởng. Một dân tộc có nền kinh tế phát triển cũng đáng được ca tụng, nhưng sẽ vinh dự, tự hào hơn nếu dân tộc đó được ca ngợi là một dân tộc có văn hóa.

Phó Thủ tướng cũng chỉ ra những hạn chế trong ứng xử văn hóa của người Việt Nam. Đó là còn tình trạng chen lấn, lãng phí, không có ý thức giữ gìn vệ sinh công cộng, ồn ào, trễ giờ… Vì thế, không chỉ truyền thông, mà cần tất cả các nguồn lực trong xã hội tạo chuyển biến tích cực trong văn hóa xếp hàng hạn chế việc xả rác bừa bãi của một bộ phận người dân là đã giúp xã hội tốt lên rất nhiều.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Báo chí có vai trò không những phản ánh mà cần tạo sự chuyển biến nhận thức của cộng đồng xây dựng đời sống văn hóa. Báo chí định hướng dư luận xã hội, thay đổi hành vi cộng đồng bằng cách nêu nhiều gương tốt, phê phán cái xấu. Phải làm sao để báo chí thấm sâu vào quần chúng, làm sao để văn hóa thấm sâu vào tâm lý của quốc dân.

Để làm được điều đó, báo chí không chỉ đưa tin phản ánh, mà phải phân tích hành vi đó xét trên góc độ văn hóa, từ đó đưa ra khuyến nghị về ứng xử. Không chỉ cần nhà báo mà còn cần những chuyên gia nghiên cứu về văn hóa cùng với nhà báo viết lên những tác phẩm đi vào lòng người. Cùng với đó, cần có cơ chế khuyến khích, động viên các bài viết có đóng góp để làm thay đổi hành vi văn hóa hướng tới chuẩn mực.