Mở rộng thị trường cho quả chuối Việt Nam tại Trung Quốc

Ký Nghị định thư về xuất khẩu quả chuối tươi từ Việt Nam sang Trung Quốc

Ngày 1/11, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả chuối tươi xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Nghị định thư gồm 8 điều, quy định về điều khoản chung, đăng ký, quản lý vùng trồng, đóng gói và chế biến, kiểm tra kiểm dịch trước khi xuất khẩu, kiểm dịch thực vật tại cửa khẩu, đánh giá bổ sung và hiệu lực của Nghị định thư. Theo đó, Nghị định thư sẽ có hiệu lực trong 5 năm.

Theo Nghị định thư, chuối tươi được xuất khẩu từ Việt Nam sang thị trường Trung Quốc là chuối chưa chín được thu hoạch trong vòng từ 10-16 tuần sau khi ra hoa. Quả chuối chín hoặc nứt vỏ sẽ không được xuất khẩu sang Trung Quốc.

Chuối tươi phải tuân thủ các yêu cầu kiểm dịch thực vật quy định trong Nghị định thư và không nhiễm bất kỳ đối tượng kiểm dịch thực vật mà phía Trung Quốc quan tâm. Khi quả chuối tươi tới cửa khẩu Trung Quốc, Hải quan Trung Quốc sẽ kiểm tra giấy tờ, hồ sơ liên quan và hoàn tất quá trình kiểm tra kiểm dịch.

Tất cả vùng trồng và cơ sở đóng gói chuối xuất khẩu sang Trung Quốc phải đăng ký với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và được cả Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt. Thông tin đăng ký bao gồm tên, địa chỉ và mã số để khi phát hiện bất cứ sản phẩm nào không tuân thủ các yêu cầu của nghị định thư thì có thể truy xuất nguồn gốc một cách chính xác.

Trước khi xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải gửi cho Tổng cục Hải quan Trung Quốc danh sách đăng ký để phê duyệt và cập nhật thường xuyên. Danh sách này sẽ được công bố trên trang web chính thức của Tổng cục Hải quan Trung Quốc.

Dưới sự giám sát của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tất cả vùng trồng đã đăng ký xuất khẩu sang Trung Quốc phải xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc, áp dụng thực hành nông nghiệp tốt (GAP) ví dụ như duy trì các điều kiện vệ sinh vùng trồng và cách xa nguồn ô nhiễm, loại bỏ những quả rụng và thối. Quản lý vùng trông phải thực hiện chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM).

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải áp dụng quy trình quản lý để tổ chức các hoạt động giám sát vùng trồng đối với các loài đối tượng kiểm dịch thực vật mà Trung Quốc quan tâm trong cả năm.

Trong 2 năm đầu tiên kể từ ngày Nghị định thư có hiệu lực, cán bộ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải tiến hành kiểm tra kiểm dịch thực vật, lấy mẫu 2%. Trong thời gian 2 năm, nếu không phát hiện vi phạm về kiểm dịch thực vật thì tỷ lệ lấy mẫu sẽ giảm xuống 1%.

Nghị định thư nêu rõ các trường hợp bị từ chối xuất khẩu sang Trung Quốc. Theo đó, chuối của các vùng trồng và cơ sở đóng gói chưa được phê duyệt, hoặc chuối chín thì lô hàng đó sẽ bị từ chối nhập khẩu.

Trong trường hợp phát hiện đối tượng kiểm dịch thực vật hoặc có đất, lẫn tàn dư thực vật, lô hàng sẽ bị trả lại hoặc tiêu hủy hoặc xử lý. Đối với trường hợp phát hiện lô hàng không phù hợp với tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc gia của Trung Quốc, lô hàng cũng sẽ không được phép nhập khẩu hoặc tiêu hủy.

Tổng cục Hải quan Trung Quốc sẽ thông báo cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nếu phát hiện việc không tuân thủ các yêu cầu và tạm dừng nhập khẩu chuối từ các vùng trồng và cơ sở đóng gói có liên quan. Theo kết quả chấn chỉnh của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Hải quan Trung Quốc sẽ quyết định có hủy bỏ việc đình chỉ hay không.

Mở rộng thị trường xuất khẩu

Đến nay, có 11 loại quả của Việt Nam đã được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc gồm: Thanh long, dưa hấu, vải, nhãn, chuối, xoài, mít, chôm chôm, măng cụt, chanh dây, sầu riêng. Trong số đó, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết 4 Nghị định thư về việc xuất khẩu sang Trung Quốc với quả măng cụt, sầu riêng, chanh leo và chuối. Hiện nay, hai bên đang đàm phán để ký kết xuất khẩu khoai lang và quả bưởi tươi sang Trung Quốc.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sản lượng chuối cả nước khoảng 2,1 triệu tấn/năm. Chuối là loại trái cây cho thu hoạch quanh năm. Năm 2021, chuối là mặt hàng trái cây xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam, sau thanh long, xoài. Việt Nam có nhiều giống chuối đặc sản quý và giá trị sử dụng cao, được đánh giá vị ngọt hơn, thơm hơn và có màu sắc đẹp hơn so với các nước.

Tổng cục Hải quan ước tính, trị giá xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong tháng 9 đạt 250 triệu USD, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung, trong 9 tháng đầu năm 2022, trị giá xuất khẩu hàng rau quả ước tính đạt 2,45 tỉ USD, giảm 11% so với cùng kỳ năm 2021. Trong cơ cấu chủng loại hàng rau quả xuất khẩu trong 8 tháng qua, thanh long vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhất với giá trị gần 463 triệu USD. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm trước, kim ngạch của mặt hàng này giảm gần 40%. Sản phẩm chuối đứng ở vị trí thứ 2 với 237 triệu USD, tăng hơn 28% so với cùng kỳ năm trước.

Theo các doanh nghiệp, tuy khó khăn do chính sách "Zero Covid" của Trung Quốc nhưng xuất khẩu chuối của các công ty sang thị trường này vẫn khả quan với mức tăng trưởng xuất khẩu từ 20-30% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lý giải về nguyên nhân Trung Quốc gia tăng nhập khẩu trái chuối từ thị trường Việt Nam, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau - Quả Việt Nam - cho rằng, nước ta có vị trí địa lý gần Trung Quốc hơn các nước khác. Đây là một yếu tố thuận lợi.

Thêm vào đó, diện tích trồng chuối của Trung Quốc đã giảm do chi phí vật tư nông nghiệp đầu vào, chi phí thuê đất và lao động tăng khiến nông dân không mặn mà trồng chuối. Ảnh hưởng của dịch bệnh Panama cũng khiến chất lượng chuối tại Trung Quốc giảm mạnh do phải sử dụng các loại giống kháng bệnh.

Các doanh nghiệp cho biết xuất khẩu chuối sẽ còn tăng mạnh do thị trường Trung Quốc có nhu cầu cao về sản phẩm. Giá chuối cũng sẽ biến động mạnh trong những tháng cuối năm. Do đó, để tăng cơ hội xuất hàng sang nước này.

Hiện Trung Quốc có nhu cầu nhập khẩu chuối 1 tỉ USD, trong đó Philippines chiếm 50%, Campuchia 20%, còn Việt Nam chỉ có 16%. Các chuyên gia nhận định, việc Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả chuối tươi vừa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Tổng cục Hải quan Trung Quốc ký kết sẽ sẽ mang đến mức tăng trưởng đáng kể cho quả chuối Việt Nam tại thị trường này.