Mở cửa thị trường - máy "trợ thở" lớn nhất cho nền kinh tế

Dự báo tăng trưởng GDP cả năm 2021 đạt 2,1%

Hội thảo "Bức tranh Kinh tế Việt Nam và Đồng bằng sông Cửu Long: Dự báo kinh tế quý IV và triển vọng năm 2022" diễn ra sáng ngày 1/10, ông Nguyễn Xuân Thành - Chuyên gia chính sách công- Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright Trường Đại học Fulbright Việt Nam- dẫn con số: 9 tháng đầu năm nay GDP của Việt Nam đạt 1,42%, riêng trong quý III/2021, GDP âm 6,17%. Các ngành quan trọng đều giảm trong quý III, trong đó phải kể đến công nghiệp chế biến, xây dựng, thương mại, vận tải, thủy sản. Kinh tế Đông Nam bộ giảm sâu vì giãn cách xã hội, nhưng vùng đồng bằng sông Cửu Long cũng bị ảnh hưởng mạnh không kém. Doanh số bán lẻ và dịch vụ giảm mạnh trong suốt cả 3 tháng của quý III/2021, trong đó, tháng 8/2021 có mức giảm mạnh nhất âm 33,7%. Công nghiệp tăng trưởng tốt cho đến tháng 5, chậm lại vào tháng 6, không có tăng trưởng trong tháng 7, giảm mạnh vào tháng 8 và 9/2021. Sản xuất công nghiệp các tỉnh phía Bắc (Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hải Phòng) phục hồi, nhưng suy giảm mạnh ở TP.Hồ Chí Minh và đồng bằng sông Cửu Long.

Mặc dù định hướng chính sách tiếp tục đẩy mạnh đầu tư công, nhưng tốc độ trong 9 tháng năm 2021 đã chậm hẳn lại so với 2020 do sắp xếp nhân sự và ngưng công trình xây dựng khi giãn cách xã hội. Trong khi đó, đợt dịch hiện nay đang làm giảm mạnh đầu tư tư nhân và giải ngân FDI.

Xuất khẩu ước tăng 18,8% tính đến hết quý III năm 2021. Trong đó, xuất khẩu tăng trưởng mạnh đến tháng 6/2021, tăng chậm lại vào tháng 7, đến tháng 8 và 9 đã giảm so với cùng kỳ. Hàng truyền thống thâm dụng lao động (may mặc, giày dép), nội thất và thủy sản giảm mạnh vào tháng 9/2021.Thách thức đặt ra trong quý IV/2021 đó là các tập đoàn đa quốc gia chuyển đơn hàng sản xuất cho dịp lễ cuối năm từ Việt Nam sang các nền kinh tế khác nếu Việt Nam không thích ứng và mở cửa bền vững.

Bên cạnh đó, vẫn có những yếu tố tích cực. Tất cả các thị trường xuất khẩu chính yếu đều có tăng trưởng tốt trong 3 quý đầu năm 2021. Đây là yếu tố thuận lợi cho Việt Nam.

Cũng theo ông Nguyễn Xuân Thành, các tổ chức đa phương và ngân hàng quốc tế đều đã và đang hạ dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2021, nhưng vẫn lạc quan kỳ vọng hoạt động kinh tế hồi phục một phần trong quý IV/2021 theo hướng thích ứng an toàn và bình thường mới; phục hồi kinh tế mạnh trong năm 2022.

Lần đầu tiên trước một cuộc khủng hoảng toàn cầu có tác động tới Việt Nam, nhưng ổn định kinh tế vĩ mô trong nước vẫn được giữ vững. Cùng với kiểm soát Covid-19, ổn định vĩ mô là điều Nhà nước phải làm và có năng lực thực thi hiện nay. “Nếu mở cửa và thích ứng an toàn từ đầu tháng 10 này, GDP quý IV dự kiến đạt 3,5%, khi đó, tăng trưởng GDP cả năm 2021 đạt 2,1% (thấp hơn so với kế hoạch đề ra)”, ông Nguyễn Xuân Thành nói.

Không để lỡ nhịp

Dự kiến năm 2021, nền kinh tế thế giới dự báo sẽ tăng trưởng khoảng 5,6% - mức phục hồi lớn nhất trong vòng 80 năm qua. Việt Nam có nguy cơ lỡ nhịp, phải đứng ngoài tiến trình nối lại các chuỗi cung ứng toàn cầu khi các nền kinh tế lớn cũng là các đối tác chiến lược của chúng ta theo các hiệp định thương mại tự do đang phục hồi, đang nỗ lực nối lại các chuỗi cung ứng và các đối thủ cạnh tranh cũng đang tái khởi động và tranh thủ các đơn hàng.

TS. Vũ Tiến Lộc- Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC)- nhận định: 3 tháng cuối năm là thời gian vàng và cũng là thách thức sinh tử với nền kinh tế Việt Nam. Mở cửa là con đường không thể nào khác được. “Nếu mở cửa chậm hơn thì cái giá phải trả là vô cùng lớn và chúng ta có điều kiện thuận lợi để mở cửa nền kinh tế trong điều kiện đang kiểm soát khá tốt bệnh dịch”, TS. Vũ Tiến Lộc bày tỏ quan điểm.

Riêng về các biện pháp hỗ trợ DN, tái khởi động và phục hồi, TS. Vũ Tiến Lộc cho rằng, cần mở cửa thị trường- đây là cỗ máy trợ thở lớn nhất cho DN và nền kinh tế lúc này. Ngoài ra, đẩy mạnh cải cách thể chế, cải cách hành chính;thực hiện tốt và mở rộng quy mô các gói hỗ trợ tài khoá, tiền tệ, an sinh cũng cần được tiến hành.

Bên cạnh đó, cần triển khai chương trình trợ giúp, nâng cao năng lực cho cộng đồng DN đặc biệt là các kiến thức và kỹ năng về tái cấu trúc, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Tiếp tục thúc đẩy các hiệp định thương mại tự do, triển khai các chương trình xúc tiến thương mại đầu tư kết nối lại các chuỗi cung ứng và mở mang thị trường cho DN.

Theo đánh giá của các chuyên gia, suy giảm GDP trong quý III năm nay chỉ là nhất thời, GDP sẽ đảo chiều khi các biện pháp mở cửa thị trường được kích hoạt và có thể không đạt được mục tiêu 3,5 – 4% như dự kiến nhưng vẫn có khả năng tăng trưởng vào quý IV này và trong năm 2022, đà tăng trưởng sẽ hồi phục lại. Mỗi địa phương cần tái cấu trúc để phục hồi tăng trưởng.

Ông Võ Tân Thành – Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam- nhận định, hướng tới mục tiêu “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả với dịch bệnh, để vừa chống dịch hiệu quả, thành công, vừa khôi phục và phát triển kinh tế” mà Thủ tướng đã đề ra trong Hội nghị trực tuyến về các giải pháp tiếp tục hỗ trợ DN ngày 26/09, nhiều thách thức và bài toán về phục hồi, phát triển kinh tế trong điều kiện “bình thường mới” được đặt ra.

Thời điểm mở cửa lại là thời điểm DN phải thực sự tăng tốc, chiến đấu trong trạng thái vô cùng yếu ớt sau một thời gian dài “ngủ đông”, với muôn vàn khó khăn đặt ra như thiếu vốn, thiếu hụt nguồn lao động, nguyên vật liệu tăng, chi phí vận chuyển tăng, nhu cầu của khách hàng thay đổi,... Trong bối cảnh “bình thường mới”, tuy có nhiều tín hiệu tích cực, lạc quan nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro, dịch bệnh vẫn có nguy cơ diễn biến phức tạp, bên cạnh vai trò đồng hành và tiếp sức của Chính phủ, chính quyền các cấp, thì những nỗ lực, sáng kiến, giải pháp thích ứng và hướng đi phù hợp của DN sẽ là yếu tố quyết định sự sống còn.