Hỗ trợ bảo vệ thương hiệu chè Tân Cương, giữ gìn danh xưng 'đệ nhất trà'

Lợi ích “kép” từ chè Tân Cương

Thái Nguyên là địa phương không chỉ có diện tích, sản lượng chè đứng đầu cả nước mà còn được biết đến với danh xưng "đệ nhất danh trà". Nói về trà đặc sản, chắc chắn Thái Nguyên không thua kém vùng chè nào trong cả nước.

Được thiên nhiên ưu đãi, tỉnh Thái Nguyên có khí hậu, thổ nhưỡng và nguồn nước rất phù hợp để trồng chè đặc sản. Hơn nữa, chè của Thái Nguyên ngoài các giống truyền thống, còn có các loại chè lai cho năng suất, chất lượng cao.

Trà Thái có vị đậm đà, thơm ngon, ngọt hậu, tạo cho người thưởng thức cảm nhận thư thái, dễ chịu. Từ lâu, trà Thái đã trở thành đặc sản, thức uống tao nhã, có lợi cho sức khỏe mà trong đời sống sinh hoạt của mọi nhà đều không thể thiếu. Thái Nguyên có nhiều vùng chè đặc sản, trong đó đứng đầu là vùng chè Tân Cương.

Với bề dày lịch sử, vùng chè đặc sản Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, gồm 6 xã (Tân Cương, Phúc Xuân, Phúc Trìu, Thịnh Đức, Quyết Thắng, Phúc Hà) được coi là “đất Tổ”, một trong “Tứ đại danh trà" của Thái Nguyên, là vùng nguyên liệu để sản xuất ra những sản phẩm chè đặc sản nổi tiếng.

Xác định cây chè là sản phẩm mũi nhọn trong trồng trọt, gắn với văn hóa truyền thống, con người địa phương, tháng 8/2021, UBND thành phố Thái Nguyên đã ban hành, triển khai thực hiện Đề án “Bảo tồn và phát triển vùng chè đặc sản Tân Cương, giai đoạn 2021 - 2025”, với mục tiêu là ngày càng nâng cao giá trị, thương hiệu sản phẩm trà Tân Cương, đồng thời phát triển cây chè, sản phẩm trà gắn với phát huy văn hóa trà và thúc đẩy phát triển du lịch, từ đó tạo đòn bẩy quan trọng trong phát triển kinh tế bền vững.

Đến nay, diện tích đất trồng chè trên địa bàn thành phố đã đạt 1.500 ha (tăng gần 15% so với năm 2021). Sản lượng chè búp tươi đạt trên 22.300 tấn/năm, với tổng giá trị trên 1.000 tỷ đồng (tăng gần 10% với năm 2021). Sản phẩm chè Tân Cương được xếp TOP 100 đặc sản quà tặng Việt Nam.

Năm 2023, “Tri thức trồng và chế biến chè Tân Cương” vinh dự được ghi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, góp phần ngày càng khẳng định vị thế vùng chè “Đệ nhất danh trà”.

Nhiều hộ dân vùng chè Tân Cương thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm nhờ kết hợp chế biến thủ công truyền thống và máy móc hiện đại, để tạo ra các sản phẩm chè xanh cao cấp, với nhiều mẫu mã, chủng loại khác nhau, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Hiện, giá trị sản phẩm chè đều tăng từ 10 - 15% so với năm 2021, với chè tôm nõn đặc sản Tân Cương có giá từ 400.000 đến 600.000 đồng/kg; chè tôm nõn cao cấp từ 800.000 đồng đến 1,5 triệu đồng/kg; chè đinh cao cấp từ 3 đến 8 triệu đồng/kg.

Ngoài việc đem lại giá trị kinh tế, cây chè còn mang lại tiềm năng lớn về phát triển du lịch cho địa phương. Với những nỗ lực của các cấp, ngành và người dân, năm 2022, vùng chè Tân Cương đã được UBND tỉnh Thái Nguyên công nhận là điểm du lịch cộng đồng. Những nương chè xanh mướt trở thành địa điểm check-in độc đáo. Cây chè trở thành sản phẩm du lịch, đem lại lợi nhuận “kép” cho bà con nơi đây. Tính riêng 3 năm gần đây, vùng chè đặc sản Tân Cương đã đón hơn 1 triệu lượt khách trong và ngoài nước đến thăm quan, tìm hiểu về lịch sử nghề làm chè; nét đặc trưng văn hóa trà; trải nghiệm quy trình trồng, sản xuất, chế biến chè và thưởng thức các loại trà ngon nổi tiếng của địa phương.

Cần bảo vệ thương hiệu chè Tân Cương

Năm 2007, vùng chè Tân Cương được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý. UBND tỉnh Thái Nguyên là chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý chè Tân Cương; Sở Khoa học và Công nghệ trực tiếp quản lý nội dung này. Do đó, khi một tổ chức, cá nhân sử dụng thương hiệu chè Tân Cương phải được sự chấp thuận của Sở Khoa học và Công nghệ Thái Nguyên thì mới được sử dụng thương hiệu Tân Cương trên bao bì, nhãn mác hoặc biển hiệu của sản phẩm.

Có thể nói, chỉ dẫn địa lý “Tân Cương” là một khẳng định đối với danh tiếng và chất lượng của sản phẩm Chè Tân Cương Thái Nguyên ở vùng chè thái nguyên nổi tiếng, trà bắc Tân Cương Thái Nguyên, các loại trà bắc ngon, trà Tân Cương Thái Nguyên sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP trong ngành hàng chè Việt Nam và thế giới, đồng thời là điều kiện rất thuận lợi để nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường và đem lại giá trị lợi nhuận cao cho người sản xuất.

Được biết, trà Tân Cương và hầu hết các loại trà khác tại vùng Thái Nguyên đều được chế biến theo phương pháp thủ công, truyền thống theo quy mô hộ gia đình. Thông thường trà được sao từ 2 đến 4 lần, quá trình chế biến trà thuần mộc, công phu tỉ mỉ được các nghệ nhân sao trà để tạo ra hương vị Trà Tân Cương thuần khiết nhất.

Trong đó, phải kể đến HTX Chè Hảo Đạt, xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên. HTX Chè Hảo Đạt là đơn vị hoạt động sản xuất, kinh doanh sản phẩm trà mang Chỉ dẫn địa lý “Tân Cương”. Hợp tác xã rất tích cực tham gia xây dựng, duy trì và phát triển sản phẩm trà mang Chỉ dẫn địa lý “Tân Cương”; nâng cao ý thức trách nhiệm trong quản lý, phòng ngừa, bảo vệ đấu tranh với các hành vi gian lận trong sử dụng nhãn hiệu sản phẩm; chủ động ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao giá trị thương hiệu của sản phẩm.

Tương tự, thời gian qua, HTX Hương Vân Trà, phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên đã thực hiện nghiêm túc việc sử dụng nhãn hiệu (logo) trên các bao bì sản phẩm khi lưu thông trên thị trường và chủ động rà soát thời hạn của giấy chứng nhận để ra hạn theo đúng quy định. Không sử dụng Chỉ dẫn địa lý “Tân Cương” cho sản phẩm mặc dù có nguồn gốc từ khu vực mang Chỉ dẫn địa lý “Tân Cương” nhưng sản phẩm đó không đáp ứng các điều kiện về giống chè, quy trình sản xuất…, đồng thời, chủ động phối hợp với cơ quan quản lý các cấp tích cực tham gia hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm.

Tuy nhiên, thời gian qua, lợi dụng sự nổi tiếng của chè Tân Cương mà không ít cơ sở ngoài tỉnh đã làm giả nhãn hiệu Tân Cương để kinh doanh kiếm lời. Việc vi phạm sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm trà có chỉ dẫn địa lý Tân Cương chưa được xử lý triệt để khiến uy tín của cả vùng chè bị ảnh hưởng. Cơ quan chuyên môn của tỉnh Thái Nguyên đã nhiều lần khảo sát các địa phương trong khu vực và đều phát hiện những dấu hiệu vi phạm quy định về sở hữu trí tuệ.

Chính vì điều này, tháng 4/2024 vừa qua, các tổ chức, đơn vị, cơ quan liên quan trên địa bàn tỉnh đã tổ chức Hội nghị lấy ý kiến để chính thức thành lập Hội Chỉ dẫn địa lý Tân Cương để tăng cường bảo vệ thương hiệu chè Tân Cương nói riêng, chè Thái Nguyên nói chung.

Việc chuẩn bị ra mắt Hội Chỉ dẫn địa lý Tân Cương là hoạt động quan trọng nhằm tăng cường hơn nữa vai trò, trách nhiệm của người làm chè trong việc bảo vệ sản phẩm trà của tỉnh.

Hội Chỉ dẫn địa lý Tân Cương là tổ chức xã hội nghề nghiệp của các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh tham gia sản xuất, kinh doanh các sản phẩm trà nhằm quản lý, sử dụng và phát triển chỉ dẫn địa lý Tân Cương. Hoạt động của Hội này trên cơ sở tự nguyện, không vì lợi nhuận, theo nguyên tắc bình đẳng, đoàn kết, hợp tác hỗ trợ nhau phát triển sản xuất, kinh doanh và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các thành viên, thương hiệu chè Tân Cương.

Với sự vào cuộc của các cấp, các ngành và người dân, tăng cường bảo vệ thương hiệu chè Tân Cương, bảo vệ chỉ dẫn địa lý “Tân Cương” sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường nhờ những đặc trưng của sản phẩm, từ đó làm tăng giá trị sản xuất và thương mại, góp phần giữ gìn và nâng cao chất lượng, danh tiếng của sản phẩm trà mang chỉ dẫn địa lý “Tân Cương”. Có như vậy, trà Thái Nguyên mới thực sự giữ được uy tín, chất lượng, xứng đáng với danh xưng "đệ nhất danh trà".